با داروهای غیر قابل استفاده در منزل چه کنیم؟

دکتر فریده یونسی

 در خیلی از موارد پس از مراجعه به پزشک و دریافت دارو، داروهای تجویز شده تا انتها مصرف نمی‌‌شوند. گرچه تصور اشتباه نگهداری این داروها در منزل برای روز مبادا بسیار خطرناک و نادرست است، اما شاهد هستیم که جمع‌آوری و انبار داروها در خیلی از منازل در محلی به عنوان قفسه دارویی و یا جعبه‌های دارویی، در آشپزخانه و یا یخچال صورت می‌‌گیرد.

با این مقدمه یک سوال در ذهنمان تداعی می‌‌شود که چگونه می‌‌شود داروهای غیر قابل استفاده را معدوم کنیم؟ 
از آنجا که داروخانه‌ها به هیچ عنوان مجاز به تحویل گرفتن داروی مصرف نشده از بیماران نیستند؟ گاهی اوقات مراکز هلال احمر وظیفه جمع‌آوری این داروهای بدون استفاده را برعهده می‌‌گیرند. اگرچه داروها نقش موثری در درمان بسیاری از بیماری‌ها دارند اما زمانی‌که دیگر نیازی به استفاده از آنها نیست ضروری است برای جلوگیری از ضرررسانی آنها به دیگران، داروها را به شکل مناسبی معدوم کرد، افزود: برای  معدوم کردن داروهای تاریخ گذشته و یا مصرف نشده روش‌های گوناگونی وجود دارد.

در برخی از کشورها روند مشخصی برای بازگرداندن دارو وجود دارد. اما از آنجایکه در کشور ما این سیستم وجود ندارد ما می‌‌توانیم از روش‌های ساده برای دور ریختن دارو از طریق زباله منزل استفاده کرد. داروها را باید بدون خرد کردن قرص‌ها و کپسول‌ها، از بسته بندی اصلی خارج و با مواد ناخوشایندی همچون تفاله چای یا قهوه مخلوط کرد، پس از مخلوط کردن این داروها با مواد ذکر شده مخلوط را در کیسه پلاستیکی دربسته قرار داده  و سپس داخل سطل زباله بریزید .مخلوط حاصل را می‌‌توانیم در قوطی حلبی خالی یا دیگر ظروف مشابه ریخته تا از نشت دارو یا ریختن آن به بیرون از سطل زباله جلوگیری کرد.

باید شربت‌ها و سوسپانسیون‌ها را در فاضلاب ریخته و بطری آنرا در زباله دان بیندازیم، حتما باید قبل ازدور انداختن بطری خالی دارو، دستور مصرف روی آنرا برای جلوگیری از مصرف نابجا مخدوش کرد.  تعداد کمی‌‌از داروها هستند که ممکن است ذاتاً خطرناک باشند و یا با مصرف تنها یک دوز در فردی که دارو به او تعلق ندارد، کشنده باشند، برای جلوگیری از مصرف این مواد توسط کودکان، حیوانات خانگی یا دیگر افراد، به محض اینکه دیگر مورد نیاز نباشند باید سریعاً از طریق فاضلاب دور ریخته شوند.

برای نمونه چسب پوستی فنتانیل که برای تسکین درد مصرف می‌‌شود باید به محض پایان مدت مصرف، آنرا داخل فاضلاب توالت انداخت تا از مصرف اتفاقی آن جلوگیری شود. همچنین از داروهای این دسته، همچون مسکن‌های مخدر می‌‌باشند مانند: فنتانیل، مورفین، بوپره نورفین، متیل فنیدیت، مپریدین، دیازپام، متادون، هیدرومورفون، اکسی مورفون، اکسی کودون. چنانچه شرکت سازنده دارو، روشی را برای معدوم سازی دارو روی بسته بندی آن ذکر کرده است باید براساس آن عمل کرد.

نباید داروها را برای دوستان خود پیشنهاد کنید، زیرا که پزشک براساس سابقه بیماری شما دارو را برای خود شما تجویز کرده است، دارویی که برای شما موثر بوده است چه بسا برای دیگری خطرناک باشد. اگر راه صحیح دور ریختن دارو را نمی‌‌دانید از یک داروساز سوال کنید، بر اساس ملاحظات زیست محیطی محققان، از آنجا که تاکنون عارضه‌ای ناشی از باقیمانده دارو در محیط زیست انسان و خصوصاً آب ملاحظه نشده است، ریختن داروها در فاضلاب بلامانع است. 

منبع : وزارت بهداشت