تنگی نفس و آسم

تحریریه ماهنامه دنیای سلامت

به نظر شما یک پسر 18 ساله که سینه‌اش به‌طور ناگهانی شروع به خس‌خس کردن می‌کند یا یک زن 30 ساله که کمی سرماخوردگی در او باعث سرفه و تنگی نفس می‌شود و در نهایت یک مرد 60 ساله که با وجود اینکه هرگز در زندگی سیگار نکشیده است، به سختی نفس می‌کشد چه وجه مشترکی با یکدیگر دارند؟

بله درست حدس زدید، تمامی این افراد تنگی نفس دارند و مبتلا به بیماری آسم هستند. به عبارت دیگر، تمامی افراد اگر شرایط بیماری را داشته باشند، ممکن است به این بیماری دچار شوند و هیچ محدودیت سنی برای آنها وجود ندارد. علائم آسم عبارتند از: سرفه، خس‌خس و تنگی نفس. بیشتر پژوهشگران معتقدند که میزان پیشروی آسم به شرایط فرد بستگی دارد. در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای آسم وجود ندارد و علت دقیق آن نیز شناخته نشده است. تأثیر این بیماری بر زندگی شخصی و سلامت روحی و جسمی اهمیت بسیاری دارد.

علائم

نشانه‌های آسم در هر فرد و هر زمان متفاوت است؛ هر چند بسیاری از این علائم می‌توانند در افراد مختلف مشابه یکدیگر باشند. تمامی نشانه‌هایی را که در زیر به آن اشاره خواهیم کرد، علاوه بر بیماری آسم ممکن است علامت انواع مختلف بیماری‌های تنفسی و یا حتی بیماری قلبی نیز باشند و همین مسأله شناسایی و تشخیص بیماری آسم را با مشکل روبه‌رو می‌کند.

موارد زیر از نشانه‌های اصلی بیماری آسم هستند:  تنگی نفس و به سختی نفس کشیدن  تولید صدای سوت یا خس‌خس هنگام نفس کشیدن  سرفه، به‌خصوص سرفه‌های بد در صبح زود یا شب که با قرار گرفتن در معرض سرما و هوای خشک و یا بعد از فعالیت شدید و ورزش تشدید می‌شوند.  تنگی نفس که با این علائم و یا بدون این علائم ایجاد شده باشد.

نکاتی در مورد آسم
حدود 5 درصد از کودکان مبتلا به آسم هستند. این بیماری معمولاً در سنین نوجوانی غیرفعال می‌شود؛ اما ممکن است دوباره در بزرگسالی عود کند. هر فرد 6 درصد امکان ابتلا به بیماری آسم را دارد و اگر یکی از والدین این بیماری را داشته باشند، 30 درصد امکان ابتلا بیشتر می‌شود و اگر هم پدر و هم مادر آسم داشته باشند، تا 70 درصد امکان دارد فرزند خانواده نیز به این بیماری مبتلا شود.

البته این بیماری مسری نیست. نقل مکان به یک محیط جدید ممکن است به طور موقت علائم آسم را بهبود ببخشد؛ اما آن را درمان نمی‌کند و بعد از مدتی که فرد با محیط جدید وفق پیدا کرد، ممکن است دوباره علائم با همان شدت و یا حتی شدیدتر از قبل بازگردند. شنا کردن برای افراد مبتلا به آسم بسیار مفید است و ورزش در هوای خشک و سرد ضرر دارد. داروهای آسم اعتیادآور نیستند.

آسم چیست؟
آسم التهاب مزمن لوله‌های برونش (راه‌های هوایی)است که باعث تورم و تنگ شدن راه‌های هوایی می‌شود و در نتیجه تنفس را با مشکل مواجه می‌‌کند. راه‌های هوایی که ملتهب شده‌اند، ممکن است نسبت به محرک‌های خاص یا غیرخاص (غیراختصاصی) حساسیت نشان دهند که به آن فعالیت زیاد برونش (BHB) گویند.

حساسیت در تمام افراد مبتلا به آسم و غیر مبتلا دیده می‌شود. در این افراد یا کسانی که دخانیات مصرف کرده و یا ورزش می‌کنند، تورم لوله‌های هوایی بیشتر اتفاق می‌افتد. آسم در افراد مختلف متفاوت است و هر فرد، نسبت به محیط زیست واکنش خاصی نشان می‌دهد و همین امر روی نوع و میزان داروی تجویزی برای هر بیمار تأثیر می‌گذارد و ممکن است داروی افراد مبتلا به آسم جایگزین متفاوت باشد.

از گذشته تا به امروز: پزشکان یونان باستان از کلمه «آسم» برای توصیف تنگی نفس استفاده می‌کردند. آنها معتقد بودند که منبع بیماری آسم، عدم تعادل داخلی بدن است که با رژیم سالم غذایی و استفاده از منابع گیاهی و حیوانی و تغییر شیوه زندگی می‌توان آن را درمان کرد.

آسم از کلمه یونانی «Panos» به معنی «نفس نفس» گرفته شده است. درمانگران چینی اعتقاد داشتند صدای خرخر هنگام نفس کشیدن از نشانه‌های عدم تعادل در نیروی زندگی است، آنها نیروی زندگی را «چی» می‌نامیدند و معتقد بودند با استفاده از گیاهان دارویی، طب سوزنی، ماساژ، ورزش و رژیم غذایی می‌توان دوباره تعادل را به «چی» بازگرداند.

فلاسفه هندو، روح و نَفَس را به یکدیگر مربوط می‌دانستند و آنها را به عنوان بخشی از ذهن و بدن تجسم می‌کردند. پزشکان هندی از روش‌های مراقبه یا همان مدیتیشن و یوگا برای درمان آسم استفاده می‌کردند و معتقد بودند یوگا به کنترل تنفس کمک می‌کند. 

اهداف درمان آسم 
1- کوتاه مدت: کنترل و درمان التهاب راه‌هوایی به منظور کاهش واکنش پذیری 2- بلندمدت: بازسازی و ترمیم راه‌های هوایی 
نشانه‌های بیماری آسم تحت تأثیر شرایط متفاوت تشدید می‌شود. به طور کلی واکنش هر فرد به محرک‌های مختلف، متفاوت است و وخامت بیماری به حساسیت ریه و واکنش آن به محرک‌ها بستگی دارد.محرک‌های بیماری آسم به دو گروه: محرک‌های خاص و محرک‌های غیراختصاصی تقسیم می‌شوند. هنگامی که راه‌های هوایی (بینی و چشم‌ها) به علت حساسیت ملتهب شدند، اگر دوباره در معرض آن عامل قرار بگیرند، علائم بیماری فعال خواهد شد.