واکسن همچنان در برابر ویروس جدید کارساز است
هفته پیش دولت بوریس جانسون اعلام کرد «نوع» جدیدی از کووید-19 پیدا شده که ممکن است عامل افزایش سرعت اخیر شیوع این ویروس در لندن و جنوب شرقی انگلستان باشد. با هشدار مشاوران نخست‌وزیر بریتانیا در مورد شیوع سریع‌تر این نوع جدید ویروس، او برنامه پنج‌روزه تشکیل گروه‌های کوچک را در ایام کریسمس لغو کرد و دستور داد مقررات تازه رده چهارم در مورد 18 میلیون نفر اجرا شود.
در گزارش‌های دولت و رسانه‌ها نیز به «نسخه» جدیدی از ویروس اشاره شده است که اغلب آن را نسخه «جهش‌یافته» ویروس کرونا می‌خوانند. این پدیده جدید چیست و فرق دقیق میان نوع، نسخه و جهش جدید ویروس چیست؟
نوع جدید کووید-19 چیست؟
شیوع نوع جدید کووید-19 موسوم به وی‌یو‌آی01/2020/12 در میان مردم بسیار آسان‌تر است، زیرا در رمزبندی ژنی آن چندین جهش مشاهده شده است.
البته محققان بر این باورند که نسخه جدید ویروس باعث بروز علایم شدیدتری در مبتلایان به بیماری کووید-19 نمی‌شود و نرخ مرگ‌ومیر را بیشتر نمی‌کند. همه شواهد موجود نشان می‌دهد که واکسن همچنان در برابر ویروس جدید کارساز است.
متخصصان دانشکده سلطنتی لندن گفته‌اند این نوع جدید ممکن است سرایت‌پذیری کووید-19 را تا حدود 70 درصد افزایش دهد و دولت نگران است در صورت مهار نکردن شیوع آن نرخ سرایت بیماری تا 0.4 یا بیشتر افزایش یابد.
پس این نوع جدیدی از این ویروس است نه نسخه جدید؟
بله. فقط وقتی باید از اصطلاح نسخه استفاده کرد که به سارس-کوو2، ویروس عامل بیماری کووید-19، اشاره داریم. زیر این ویروس همانند سارس (نشانگان تنفسی حاد) و مرس (نشانگان تنفسی خاورمیانه) نسخه‌ای از خانواده بزرگ ویروس کرونا است.
استاد تام کانر از دانشکده علوم زیستی دانشگاه کاردیف در نشست خبری روز سه‌شنبه که مرکز رسانه‌های علمی بریتانیا برگزارکننده‌اش بود گفت: «یک نسخه بیشتر از ویروس کرونا وجود ندارد و آن هم سارس-کوو2 است. این تنها نسخه موجود از این ویروس است و باقی انواع این نسخه هستند. انواع مختلفی از این ویروس وجود دارد.»
استاد کانر گفت اغلب اصطلاح نسخه را درست به کار نمی‌برند: «وقتی می‌خواهیم این نوع خاص از ویروس را توصیف کنیم باید اصطلاح تخصصی درستش را به کار ببریم که نوع است.»
پس جهش چیست؟
جهش فرایندی است که طی آن نسخه‌ای از ویروس می‌تواند به انواع مختلف تبدیل شود. شاید مفهوم جهش یا ویروس «جهش‌یافته» ترسناک به نظر برسد، اما محققان گفته‌اند این اتفاق طبیعی است و اصلاً غافلگیرکننده نیست.
برخی از این جهش‌ها «خاموش» هستند و هیچ کارکردی ندارند، اما برخی دیگر تغییرات چشمگیری در ساختار زیستی سارس-کوو2 به وجود آورده‌اند. یکی از این جهش‌ها موسوم به ان501وای به اصطلاح پروتئین «خوشه‌ای» ویروس را تغییر می‌دهد، یعنی همان بخشی از ویروس که به یاخته‌های انسانی می‌چسبد.
این جهش توانایی گیرنده پروتئین خوشه‌ای را در چسبیدن به برخی پروتئین‌های خاصی که پوشش یاخته‌های ما هستند بیشتر می‌کند و بدین ترتیب سرایت‌پذیری ویروس را افزایش می‌دهد.
جهش مهم دیگری هم وجود دارد موسوم به 69-70دل که باعث می‌شود پروتئین خوشه‌ای دو اسید آمینه خود را از دست بدهد. بدین ترتیب طبق شواهد، در برخی بیمارانی که ضعف دستگاه ایمنی دارند واکنش ایمنی تضعیف می‌شود.
احتمال کمی وجود دارد که هر تغییری در این ویروس باعث ضعف عملکرد واکسن شود، اما با افزایش شمار جهش‌ها در ویروس ممکن است لازم باشد تغییراتی در واکسن نیز به وجود آید.
منبع: ایندیپندنت
