سرفه به عنوان یکی از مکانیسم‌های دفاعی سیستم تنفسی در موارد بسیار زیادی دیده می‌شود، بعضی از آنها شایع‌تر بود، اما برخی نیز بسیار مهم و گاها اورژانسی است.
سرفه در سرماخوردگی
معمولا شروع علائم سرماخوردگی به‌صورت احساس درد و خراش در گلو و سپس انسداد و آبریزش بینی است. در سی درصد موارد سرفه مشاهده می‌شود که به‌علت ترشحات پشت حلق بوده و به خصوص در مرحله گرفتاری بینی شایع‌تر است. همچنین در گروهی بیماران سرفه، ثانویه به واکنش مجاری هوایی به ویروس می‌باشد که ممکن است برای روزها یا حتی هفته‌ها ادامه یابد. درمان نیز به صورت علامتی برای کاهش تب، گلو درد و رفع گرفتگی بینی می‌باشد. سرکوب و مهار سرفه در این گونه موارد توصیه نمی‌شود، اما گاهی از برخی داروها می‌توان برای این منظور کمک گرفت.
سینوزیت
از جمله عفونت‌های شایع در دوران کودکی است که می‌تواند به دلیل عفونت ویروسی و یا باکتریایی باشد. بیمار دچار علائم
غیر‌اختصاصی مثل ترشح و احتقان بینی، تب و سرفه می‌شود. در مواردی نیز به دلیل ترشح پشت حلق بوده و معمولا در طول شب شدیدتر است. سینوزیت در کودکان اگر همراه با تب بالا باشد و یا اینکه علائم بیشتر از ده روز طول بکشد؛ اغلب باکتریال خواهد بود. برای درمان علاوه بر درمان‌های علامتی برای کاهش تب و یا رفع احتقان و گرفتگی بینی در صورتی که تشخیص عفونت باکتریال باشد؛ از آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده می‌گردد.
آسم یا حساسیت مجاری تنفسی
مشخص‌ترین علامت آسم در کودک سرفه‌های رفلکسی است که در اثر تحریک گیرنده‌های سرفه در مجاری هوایی دستگاه تنفسی بوجود می‌آید. این حالت ممکن است خشک یا خلطی باشد. در بسیاری اوقات‌ها در شب‌ها شدیدتر است. در برخی از انواع آلرژی‌ها؛ در هنگام فعالیت کردن کودک دچار سرفه می‌شود، همچنین تغییرات محیطی و فصلی مثلا تماس با گرد و غبار و یا محرک‌های دیگر ممکن است باعث بروز سرفه گردد. در صورت وجود خلط، حالت موکوسی و شفاف بوده و چرکی نمی‌باشد. آسم در کودکان نیاز به بررسی و معاینه کافی داشته، در صورت تایید، علاوه بر درمان و کنترل سرفه، باید برای پیشگیری از احتمال حمله آسم، آموزش‌های لازم را به والدین ارائه داد.
سرفه عادتی
به سرفه‌ای گفته می‌شود که برای هفته‌ها یا ماه‌ها ادامه داشته، مقاوم است و با خوابیدن ناپدید می‌شود. این سرفه معمولا خشک و خشن بوده که به‌دنبال یک عفونت سیستم تنفسی فوقاتی به وجود آمده، اما بیش از حد به طول می‌انجامد، در این حالت باید به کودک و والدین توضیح داد که کاهش در کشش عضلات سینه و گردن سرفه را کاهش می‌دهد.
کروپ (خروسک)
کودک به دنبال عفونت دستگاه تنفسی فوقانی و بروز علائمی مثل گلو درد، آبریزش بینی و تب دچار سرفه‌های پارس مانند، خشونت صدا و تنفس صدادار می‌شود، علائم مشخصا در طی شب تشدید می‌یابد. علائم بیمار در صورت گریه و بی‌قراری افزایش می‌یابد. کروپ گاهی خفیف بوده، ولی گاهی نیز بسیار شدید و خطرناک می‌شود که در این‌صورت نیاز به بستری کودک در اورژانس و اقدامات لازم، جهت کنترل علائم و پیشگیری از انسداد مجاری تنفسی می‌باشد.
جسم خارجی در مجاری هوایی
این حالت که در کودکان کمتر از سه سال دیده می‌شود، گاهی بسیار خطرناک بوده و باعث مرگ می‌شود. جسم خارجی معمولا تخمه و یا پوسته آن، قطعاتی از میوه‌ها مثل تکه‌های سیب و هویج، خشکبار و یا ذرت می‌باشد. گاهی در سابقه هیچ نکته مثبتی وجود ندارد، اما کودک را به‌دلیل سرفه‌های مکرر نزد پزشک می‌آورند. اگر انسداد کامل در مجاری هوایی رخ دهد، بسیار خطرناک است. در صورت ورود جسم خارجی به مجاری هوایی، کودک ابتدا دچار سرفه‌های مکرر، حالت خفگی و حالت اق زدن می‌شود. در مرحله بعد جسم خارجی در یک جا گیر کرده و علائم به‌طور گول زننده‌ای فروکش می‌کند. در مرحله سوم دچار عفونت ریه می‌شود. درمان اصلی و اورژانسی جسم خارجی در مجاری هوایی انجام سریع برونکوسکوپی و خارج نمودن آن می‌باشد.
برونشیت حاد
التهاب مجاری تنفسی است که در کودکان به دلیل ویروس‌ها، در فصول سرد سال رخ می‌دهد.
مشخص‌ترین علامت آن سرفه‌های طولانی است که برای مدت 1 تا 3 هفته طول می‌کشد. معمولا مکرر، خشک و پر سر و صدا بوده و گاهی نیز دچار خلط می‌شود، در بچه‌های بزرگ‌تر درد قفسه سینه وجود دارد که با سرفه کردن بدتر می‌شود. خلط بعد از ده روز کمتر شده و به‌تدریج میزان سرفه نیز کاهش می‌یابد. درمان اختصاصی وجود ندارد، داروهای کاهش دهنده خلط یا آنتی‌هیستامین‌ها که باعث خشک شدن ترشحات می‌شوند، چندان توصیه نمی‌شود.
برونشیولیت
این بیماری شایع مربوط به قسمت تحتانی دستگاه تنفسی است که در شیرخواران کوچک دیده می‌شود؛ این بیماری نیز در فصل‌های زمستان و اوایل بهار شایع‌تر است. برونشیولیت به دلیل ویروس‌ها بوده، علائم اولیه شامل عطسه و آبریزش بینی و تب است، سپس کودک دچار سرفه‌های مکرر به‌صورت حمله‌ای و بی‌قراری شده و شیر خوردن او نیز مشکل می‌شود. خس‌خس قفسه سینه یکی از نشانه‌های بارز در معاینه کودک است. در شیرخواران کوچک در صورت وجود تنگی نفس بستری لازم است، در این صورت از اکسیژن مرطوب استفاده شده و برخی داروها نیز برای گشاد کردن مجاری تنفسی به کار می‌روند.
پنومونی
التهاب پارانشیم ریه است که یکی از علل مهم مرگ و میر کودکان در سراسر دنیا به‌خصوص در کشورهای توسعه نیافته می‌باشد. هم ویروس و هم باکتری‌ها از علل مهم پنومونی در کودکان می‌باشند. کودک ابتدا دچار آبریزش بینی و سرفه می‌باشد، به تدریج با پیشرفت علائم افزایش تعداد تنفس و تنگی‌نفس به وجود می‌آید. در موارد باکتریایی پنومونی، تب بالاتر و لرز مشخص‌تر بوده، همراه سرفه کودک دچار درد قفسه سینه می‌باشد. در برخی کودکان نیز حالت کبودی دور لب‌ها دیده می‌شود. به دنبال پیشرفت بیماری کودک بی‌اشتها، بی‌قرار و یا بی‌حال می‌شود.برای تشخیص پنومونی از گرافی قفسه سینه استفاده می‌گردد؛ هرچند علائم بالینی و تست‌های آزمایشگاهی نیز کمک‌کننده خواهد بود. برای درمان مصرف آنتی‌بیوتیک توصیه می‌گردد، اما در موارد کودکان سنین کم، و یا در صورت وجود تنگی نفس، اشکال در تغذیه یا بی‌حالی کودک بستری شده و در این‌صورت لازم است آنتی‌بیوتیک تزریقی مصرف شود. آبسه ریوی از عوارض پنومونی می‌باشد که برای درمان نیاز به اقدامات تخصصی‌تر دارد.
ریفلاکس معده به مری
این اختلال که در کودکان بسیار شایع است، گاهی خود را با علائمی مثل سرفه نشان می‌دهد. در این حالت آپنه نیز دیده می‌شود. برای درمان علاوه بر رعایت دستورات غیر دارویی مثل مصرف شیر با حجم کم و رعایت پوزیشن آنتی‌ریفلاکس، از برخی داروها نیز استفاده می‌گردد، اما ممکن است با این حال علائم تنفسی به‌طور کامل بهبود نداشته باشد.
آبسه ریه
آبسه ریوی یک ضایعه با دیواره ضخیم پر از مواد چرکی است که به دنبال عفونت ریه ایجاد شده و باعث تخریب بافت ریه می‌گردد؛ اما خوشبختانه در کودکان کمتر از بالغین دیده می‌شود. شایع‌ترین علامت در بیمار مبتلا به آبسه ریوی، سرفه، تب، نفس تنگی، درد قفسه سینه، خلط خونی و کاهش وزن است. تشخیص به‌دنبال انجام گرافی قفسه سینه و یا سی‌تی‌اسکن صورت می‌گیرد. درمان آبسه ریه مصرف آنتی‌بیوتیک تزریقی برای مدت 2 تا 3 هفته می‌باشد، اما گاهی نیز در برخی از بیماران، عمل جراحی برای تخلیه آبسه ضروری است.
سیستیک فیبروزیس
این بیماری یک اختلال ژنتیکی ارثی است که چندین ارگان را در بر می‌گیرد؛ در درگیری سیستم تنفسی شایع‌ترین علامت سرفه است؛ که ممکن است مداوم باشد، سرفه در ابتدا خشک و مشابه پارس کردن می‌باشد، اما به تدریج بعد از بیدار شدن از خواب بیشتر شده و معمولا چرکی است. گاهی بیماران مدت‌ها بدون علامت هستند، اما سایر افراد مکرر دچار عفونت ریه می‌شوند. برای تشخیص سیستیک فیبروزیس از تست عرق استفاده می‌گردد. درمان نیز بسته به نوع علائم بیمار متفاوت است، اما در مورد سیستم تنفسی و برای کاهش سرفه، هدف تمیز کردن مجاری هوایی از ترشحات و کنترل عفونت می‌باشد، این کار به وسیله داروهایی برای گشاد نمودن مجاری تنفسی به‌صورت افشانه صورت می‌پذیرد.
بیشتر بخوانید:
