ضرورت توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر؛ نگرانی سرمایه‌گذار از بی‌ثباتی در تصمیم‌گیری‌ها

به گزارش خبرنگار اقتصادی ایرنا، وزارت نیروی جمهوری اسلامی ایران با تسهیل قوانین و شیوه های سرمایه گذاری، افزایش زمان خرید تضمینی برق تجدیدپذیرها به 20 سال، افزایش 30 درصدی خرید برق در صورت استفاده از تجهیزات ایرانی، گام هایی اساسی برای افزایش سهم انرژی های تجدیدپذیر در سبد انرژی کشور برداشته است.
برنامه کلان جمهوری اسلامی ایران استفاده بهینه از منابع انرژی های فسیلی و ارتقای میزان بهره برداری از منابع متنوع انرژی های تجدیدپذیر برای تامین بخشی از نیاز روزافزون انرژی کشور است.
ایران از لحاظ برخورداری منابع مختلف انرژی یکی از غنی ترین کشورهای جهان محسوب می شود و علاوه بر وجود منابع گسترده سوخت های فسیلی و تجدیدناپذیر نظیر نفت و گاز دارای قابلیت فراوان انرژی های تجدیدپذیر از جمله باد، خورشید، زیست توده و زمین گرمایی است.
در لایحه برنامه پنجساله ششم توسعه کشور ساخت 26 هزار مگاوات نیروگاه جدید برنامه ریزی شده است که 16هزار مگاوات آن با تبدیل نیروگاه های گازی موجود به سیکل ترکیبی، سه هزار مگاوات آن با ساخت نیروگاه های تولید پراکنده، DG(نیروگاه تولید پراکنده) و CHP(تولید همزمان برق و حرارت) و پنج هزار مگاوات دیگر آن با ساخت نیروگاه های تجدیدپذیربادی و فوتوولتائیک (خورشیدی) تامین خواهد شد.
براساس آمارهای وزارت نیرو، ظرفیت کنونی نصب شده نیروگاهی کشور در بخش انرژی های تجدیدپذیر فقط یک درصد سبد انرژی کشور است و پیش بینی می شود در افق سال 1400 ظرفیت تولید انرژی نیروگاه های تجدیدپذیر به پنج هزار مگاوات برسد.
در همین پیوند، خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) با حضور مسوولان و کارشناسان سازمان انرژی های نو ایران (سانا) و همچنین شرکت آب و فاضلاب استان تهران و اساتید دانشگاه به بررسی ابعاد مختلف موضوع، مسائل و مشکلات فراروی آن پرداخت.

** ظرفیت 60 هزار مگاواتی انرژی بادی در کشور
«اکبر شعبانی کیا» عضو هیات مدیره و معاون فنی و اجرایی سازمان انرژی های نو ایران (سانا) در این میزگرد اظهار داشت: محدودیت منابع انرژی و مشکلات ناشی از مصرف سوخت سبب شده تا شاهد بازگشایی سرفصل انرژی های تجدیدپذیر در برنامه انرژی بسیاری از کشورها باشیم.
به گفته این مقام مسئول، ایران با داشتن تنوع اقلیمی و وسعت بالا، از ظرفیت بالایی برای توسعه انرژی های تجدیدپذیر برخوردار است و امروز بیش از 150 کشور جهان اقدام های حمایتی مناسبی را در این زمینه اجرا کرده اند.
وی به برخی قابلیت های موجود در کشور اشاره کرد و افزود: ظرفیتی بیش از 60 هزار مگاوات انرژی در کانال های بادخیز کشور متصور است.
شعبانی کیا ادامه داد: اغلب مناطق بادخیز کشور در مکان هایی قرار دارند که علاوه بر تامین برق مورد نیاز کشور می توانند حتی چهره آن مناطق را تغییر داده و منجر به توسعه یافتگی شان شود؛ مناطقی مانند خواف با دارا بودن جهت و سرعت باد عالی، زابل با دارا بودن باد 120 روزه و تونل باد منجییل که تا تاکستان و دشت قزوین گسترده می شود، از آن جمله است.

** انرژی خورشیدی
وی همچنین به ظرفیت های موجود انرژی خورشیدی در کشور اشاره کرد و افزود: بسیاری مناطق کشور از تابش بیش از چهار کیلو وات ساعت در هر مترمربع برخوردار است؛ این در حالی است که تابش ها در اتحادیه اروپا با برخورداری از سهم 40 درصدی برق خورشیدی تولید جهان، کمتر از 60 درصد تابش ایران است.
معاون فنی و اجرایی سانا به برخی آمارهای سال 2015 در این رابطه اشاره کرد و گفت: اکنون ظرفیت نصب شده نیروگاه های خورشیدی در جهان 250 هزار مگاوات است که این رقم در اتحادیه اروپا 95 هزار مگاوات و در آلمان 40 هزار مگاوات است.
وی تاکید کرد: انرژی خورشیدی یک مزیت بسیار عالی برای کشورمان در تامین انرژی و امنیت آن و همچنین توسعه صنایع و اشتغالزایی است.

** انرژی منابع زیست توده
به گفته این مقام مسئول، تاکنون بیش از 15 منطقه برخوردار از منابع زمین گرمایی در کشور شناسایی شده و فقط در یک مخزن زمین گرمایی مشکین شهر اردبیل ظرفیت حرارتی بیش از هزار و 200 مگاوات وجود دارد و می توان در آن به ساخت نیروگاهی بین 50 تا 150 مگاوات اقدام کرد.
وی درباره اهمیت اقتصادی این منطقه، خاطرنشان ساخت: امروز گاز از عسلویه استخراج و پس از طی بیش از هزار کیلومتر به خانواده های اردبیلی می رسد؛ این در حالی است که با استفاده از انرژی زمین گرمایی و استفاده از آن در منطقه، می توان این گاز را حتی به اتحادیه اروپا صادر کرد.
شعبانی کیا اضافه کرد: امروز در منطقه سرعین با استفاده از چشمه های آب گرم به جلب و جذب توریست پرداخته می شود و نظیر چنین ظرفیتی در مشکین شهر برای حضور خانواده ها و توریست ها، استحصال برق و آب درمانی وجود دارد.
وی همچنین با اشاره به لزوم مدیریت پسماندها، یادآورشد: امروز با صرف هزینه های گزاف انواع زباله های شهری، فاضلاب، چوب و زائدات کشاورزی، پسماندهای دامی و پسماندهای صنایع غذایی جمع آوری و دفن می شوند؛ این در حالی است که در بسیاری مناطق به دلیل نبود علم آن، دفن غیربهداشتی انجام می شود.
این عضو هیات مدیره سانا افزود: تولید برق به عنوان یک فناوری، یکی از حلقه های مدیریت پسماند در کشورهای مختلف به شمار می رود و با وجود فعالیت بیش از 20 میلیون واحد بیوگاز در جهان، بیش از یکصد هزار مگاوات برق با فناوری های مختلف نیروگاه های زباله سوز، سیستم های بیوگاز و ... تولید می شود.
وی خاطرنشان ساخت: از هر کیلوگرم ماده خشک زباله های شهری می توان با استفاده از فناوری هضم بی هوازی بین 450 تا 500 لیتر گاز و یک کیلو وات ساعت برق تولید کرد.
شعبانی کیا، سرانه تولید زباله شهروندان کشور را 800 گرم در روز اعلام کرد و گفت: از این طریق امکان تولید 800 تا یک هزار مگاوات انرژی در نیروگاه زباله سوز وجود دارد و در صورتی که پسماندهای کشاورزی، ضایعات صنایع غذایی و فوضلات دامی را به آن اضافه کنیم، این رقم فراتر خواهد رفت.
وی یادآور شد: در اروپای غربی، تصفیه خانه های فاضلاب و واحدهای صنایع غذایی موظف به استفاده از واحدهای بی هوازی برای تولید انرژی از پسماندها هستند.
معاون فنی و اجرایی سانا با اشاره به پتانسیل های مناسب کشورمان در این زمینه، تاکید کرد: توسعه سیستم های تجدیدپذیر باید با حمایت دولت و مبتنی بر مشارکت بخش خصوصی انجام شود.
وی افزود: ماده 61 قانون اصلاح الگوی مصرف، وزارت نیرو را مکلف کرده که برق تولیدی تجدیدپذیرها را با نرخ تضمینی و با قراردادهای 20 ساله خریداری کند.
به گفته این مقام مسئول، مشوقی در این زمینه داده شده که اگر سرمایه گذار بخش خصوصی از تجهیزات ساخت داخل استفاده کند، 30 درصد بر قیمت خرید برق تولیدی اش افزوده خواهد شد.
وی ادامه داد: تدوین اطلس انرژی بادی ایران، معرفی مناطق پُرپتانسیل انرژی های تجدیدپذیر، تدوین استانداردهای مورد نیاز برای ساماندهی تجهیزات در حوزه تجدیدپذیرها و حمایت از متقاضیان در دستور کار سازمان انرژی های نو ایران است.

** تعیین نرخ تضمینی خرید برق تجدیدپذیرها
این مقام مسئول سانا در ادامه به ورود وزارت نیرو به مقوله انرژی های تجدیدپذیر از حدود 20 سال پیش اشاره و یادآوری کرد: در دهه نخست (دهه 70)، دولتی ها و بخش خصوصی اصلا اعتقادی به تامین برق از انرژی های نو نداشتند، اما در دهه دوم (دهه 80) همراهی با سازمان انرژی های نو ایران بیشتر شد و اعتبارات و تخصیص های مالی در قالب ایجاد چند نمونه و پایلوت در کشور تعلق گرفت.
وی، دهه سوم (از سال 89 به بعد) را دوره ای توصیف کرد که همراهی با این موضوع بیشتر شد و بویژه با اجرای قانون اصلاح الگوی مصرف، توسعه تجدیدپذیرها قوت گرفت.
شعبانی کیا با بیان اینکه بخش خصوصی خواستار ثبات قوانین و مقررات در مقوله خرید تضمینی برق تجدیدپذیرهاست، تصریح کرد: تا زمانی که نرخ سوخت های فسیلی در اختیار شهروندان واقعی نشود، بهینه سازی مصرف سوخت و توسعه تجدیدپذیرها با دشواری همراه است و لایه های مختلف اجتماع در برابر آن مقاومت می کنند.
وی یادآوری کرد: میزان سوخت صرفه جویی شده، هزینه تبدیل انرژی و هزینه های زیست محیطی، پارامترهای تعیین نرخ تضمینی خرید تجدیدپذیرها هستند.
معاون فنی و اجرایی سازمان انرژی های نو ایران اظهار داشت: در حالی که پیشتر سازمان حفاظت محیط زیست، هزینه های زیست محیطی را در این مقوله 1500 ریال بابت هر کیلو وات ساعت برق تولیدی اعلام کرده بود، اما اکنون آن را به 680 ریال کاهش داده است.
وی خاطرنشان ساخت: با این حال هنوز نرخ خرید تضمینی برق در ایران نسبت به بسیاری کشورها، نرخی جذاب است و دولت با وجود همه مشکلات موجود در تعیین نرخ خوب عمل کرده و باید همه دستگاه ها کمک کنند تا نرخ های جدید اعلامی تثبیت شود.
شعبانی کیا ادامه داد: اینک در سازمان انرژی های نو، بوروکراسی اداری به حداقل رسیده و مجوز مورد نیاز برای فعالیت متقاضیان در کمتر از پنج روز صادر می شود.
وی اضافه کرد: در مقابل، سرمایه گذاران 6 ماه فرصت دارند که مجوز زیست محیطی، مجوز اتصال به شبکه و موافقت زمین طرح خود را برای سانا بیاورند و پس از آن در یک هفته براساس مبلغی که وزارت نیرو اعلام کرده، قرارداد منعقد می شود و به مدت 20 سال، سالیانه متناسب با نرخ ارز و نرخ تورم تعدیل می شود.
این مقام مسئول با اشاره به اعتراض های برخی افراد به قیمت ها، خاطرنشان ساخت: افردی که اعتراض داشته اند، فقط حاشیه سودشان کاهش داشته و قیمت های اعلام شده وزارت نیرو کماکان جذاب است.
وی یادآوری کرد: امسال وزارت نیرو موفق به انعقاد یکهزار مگاوات قرارداد خرید برق شده است.
شعبانی کیا به برخی اقدام ها در این زمینه اشاره کرد و گفت: تدوین استاندارد و اطلس انرژی های تجدیدپذیر، ابلاغیه خرید برق از نیروگاه های کوچک و بزرگ و آموزش و توانمندسازی نیروی انسانی در خارج از سازمان انرژی های نو از جمله این اقدامات بوده است.
وی با اشاره به مجموع ظرفیت ایجاد شده نیروگاه های تجدیدپذیر کشور از آغاز تا سال 94 که فقط 250 مگاوات بوده، یادآورشد: امسال برای ایجاد یکصد مگاوات نیروگاه برنامه ریزی شده که تاکنون 60 مگاوات آن ایجاد و برق تولیدی به شبکه سراسری تزریق شده است.
این مقام مسئول سانا خاطرنشان ساخت: برنامه ریزی وزارت نیرو در این زمینه، ایجاد ظرفیت 300 مگاواتی در سال آینده، 700 مگاوات در سال 97، یگهزار مگاواتی در سال 98 و در مجموع بین پنج هزار تا هفت هزار و 500 مگاوات در برنامه پنجساله ششم است.

** انرژی رایگان در زمین و هوای ایران
معاون بهره برداری شرکت آب و فاضلاب استان تهران نیز در این میزگرد گفت: امروز موضوع انرژی به یک راهبرد اولویت دار در جهان تبدیل شده و ایران کشوری بهره مند از مواهب انرژی محسوب می شود.
«عبدالحمید توکلی بینا» اظهار داشت: هرچند ایران کشوری کم آب است، اما ثروت زیادی در این نعمت خدادادی دارد.
وی ادامه داد: آب حامل انرژی های فراوان است؛ همانطور که در رودها، سفره های زیرزمینی و در لوله ها جریان دارد، انرژی نیز در آن جاری است.
وی به وجود بیش از 13 هزار کیلومتر لوله گذاری آب به عنوان ظرفیتی عظیم برای تولید انرژی در پایتخت اشاره کرد.
توکلی همچنین به سایر اقسام انرژی (علاوه بر سوخت های فسیلی) همچون بادی (وجود کانال های باد در برخی مناطق کشور)، خورشیدی (وجود سالیانه 280 تا 320 روز آفتابی)، انرژی بیوگاز (در تصفیه خانه های فاضلاب) و ... اشاره کرد و افزود: انرژی به صورت رایگان در هوا، زمین و همه محیط کشور پراکنده است و باید آنها را به چنگ آورده و استفاده کنیم.
وی در ادامه به استفاده نامناسب از ظرفیت های موجود انرژی های تجدیدپذیر در کشور و برخی تجربه های جهانی در این زمینه اشاره کرد و گفت: در کشور ترکیه شاهدیم حتی روی فیلترهای صافی موجود در تصفیه خانه ها به نصب پنل خورشیدی پرداخته و از انرژی دریافتی آنها استفاده می کنند.
معاون بهره برداری شرکت آبفای استان تهران ادامه داد: جریان فاضلاب و بیوگاز ناشی از آن، منبع دیگری است که می توان از آنها به تولید برق پرداخت و این مهم درون مخازن، کانال ها و لوله های بکار رفته در تصفیه خانه ها امکانپذیر است.
وی یادآور شد: برقی که به این طریق تولید می شود بدون پسماند بوده و می تواند آن را به عنوان پاکترین انرژی تولیدی در آبفای کشور برشمرد.
توکلی افزود: در حالی که یکی از چالش های همه ساله شرکت های برق در فصل تابستان مواجهه با پیک بار (اوج مصرف) است، اما در همان زمان و به دلیل مواجهه با اوج مصرف آب در فصل گرما، می توان از این ظرفیت برای تولید بیشترین میزان برق استفاده کرد و به رفع کمبودها پرداخت.
وی به اقدام های انجام شده از سوی شرکت آبفا نیز اشاره کرد که در اوج مصرف برق تابستان، با روشن کردن ژنراتورها به تولید برق پرداخت و از فشار وارده بر شرکت توانیر برای تامین برق کاست.
این مقام مسئول آبفای تهران یادآوری کرد: اکنون یکی دیگر از برنامه های شرکت، استفاده از میکروتوربین ها در فشارشکن های شبکه آب برای استفاده از اختلاف ارتفاع 800 متری بین مرتفع ترین و پست ترین نقطه تهران برای تولید انرژی است.
وی گفت: امروز 20 درصد برق مصرفی آبفای کشور، در پایتخت مصرف می شود و استفاده از این شیوه های نوین می تواند راهکاری برای ارتقای بهره وری انرژی باشد؛ موضوعی که در سیاست های اقتصاد مقاومتی و سایر اسناد بالادستی نظام بر آن توصیه و تاکید فراوان شده است.
معاون بهره برداری شرکت آب و فاضلاب استان تهران با اشاره به جایگاه ویژه صنعت آب و فاضلاب در مقوله اقتصاد مقاومتی، خاطرنشان ساخت: در این سیاست ها، اصلاح الگوی مصرف به عنوان یک موضوع ویژه مطرح است و رشد بهره وری به عنوان یکی از ارکان آن، ارتباطی اساسی با توسعه انرژی های تجدیدپذیر دارد.

** لزوم تامین فضای امن اقتصادی برای سرمایه گذاران/ دولت خوش تعهد نبوده
وی در ادامه افزود: موضوع استفاده از انرژی های تجدیدپذیر، نیازمند فرهنگ سازی است و در این زمینه، پیش از هر چیز باید به ایجاد یک فضای امن اقتصادی برای سرمایه گذاران پرداخت.
توکلی بینا گفت: امروز در حالی که شرایط برای حضور و ورود سرمایه گذاران انرژی های تجدیدپذیر از سوی شرکت آب و فاضلاب فراهم شده، اما شاهد حضور کمرنگ آنان در مناقصه های مربوطه هستیم.
وی اضافه کرد: به نظر می رسد کاهش نرخ خرید تضمینی برق تجدیدپذیرها از 4900 ریال به 1500 ریال در هر کیلو وات ساعت که منجر به غیراقتصادی شدن برخی طرح ها و پروژه ها شده، عامل اصلی نااطمینانی سرمایه گذاران باشد.
به گفته این مقام مسئول، دولت در این زمینه خوش تعهد نبوده، به طوری که از سال 1393 تاکنون سه بار تعرفه های مربوط به خرید برق تضمینی برق تجدیدپذیرها تغییر یافته و همین موضوع ناامنی فضای اقتصادی را برای سرمایه گذاران به دنبال داشته است.
وی یادآوری کرد: کاهش تعرفه از 4900 به 3700 و سپس 1500 ریال در مدت سه سال، به معنای نبود انسجام سیاستی در تصمیم گیری است و این مساله ضریب ریسک سرمایه گذاری در این بخش را بالا برده و انگیزه ورود به این حوزه از انرژی را کاهش داده است.
معاون بهره برداری شرکت آبفای استان تهران خاطرنشان ساخت: هم اینک 81 دستگاه پنل خورشیدی، 21 دستگاه آبگرمکن خوشیدی و چهار واحد بیوگاز در شرکت آبفای استان تهران نصب شده که پنج هزار و 337 کیلو وات انرژی از آنها تولید می شود.
وی افزود: در صورت استفاده از ظرفیت فشارشکن ها و خطوط انتقال آب، این عدد می تواند به 108 هزار کیلو وات ساعت افزایش یابد.

** آزمون موفقیت آمیز فشارشکن نرم در آزمایشگاه مرجع تست توربین های برقابی میکرو
«مجتبی طحانی» عضو هیات علمی دانشگاه تهران نیز در این میزگرد، با یادآوری آزمون موفقیت آمیز فشارشکن نرم در آزمایشگاه مرجع تست توربین های برقابی میکرو در موسسه تحقیقات آب در ماه‌های گذشته، افزود: این سامانه فشارشکن نرم قرار است به زودی در شرکت آب و فاضلاب منطقه 3 شهر تهران نصب شود.
به گفته وی، این نوع فشارشکن نرم برای نخستین بار در کشور با حمایت مستقیم وزیر نیرو و دفتر توسعه صنایع آب و برق و همچنین پشتیبانی شرکت توانیر و شرکت آب و فاضلاب تهران توسط تیم تحقیقاتی دانشگاه تهران در 2 سال طراحی و ساخته شده است که می تواند از فشار مازاد شبکه ناشی از پتانسیل و حرکت ثقلی آب در خطوط انتقال و توزیع آب، برق تولید کند.
طحانی در زمینه تفاوت‌های این سامانه با سایر سامانه‌های تولید توان ساخته شده روی خطوط انتقال آب، افزود: تاکنون همه نیروگاه‌ها در محل ورود به مخزن پایین دست بوده (یک نمونه) و سایر نمونه ها برای کانال‌های باز یا رودخانه ها و مزارع پرورش ماهی ساخته شده اند و با تغییر لحظه ای نرخ جریان آب (ویژگی اصلی خطوط توزیع آب) و نیاز به تنظیم دقیق فشار و اعمال مدیریت هوشمند فشار شبکه در خروجی مواجه نبودند.
وی ادامه داد: فشارشکن نرم به علت نصب در شبکه توزیع آب شهری، همواره منطبق بر تغییرات مصرف شبانه روزی آب عمل کرده و به صورت دینامیکی با توجه به شرایط جریان آب ورودی، برق شهری با فرکانس ثابت تولید می کند.
این استاد دانشگاه افزود: توان تولیدی فشارشکن نرم ساخته شده نزدیک به 18 کیلووات ساعت است و امکان ساخت آن برای توان های بالاتر تا 10 مگاوات در خطوط لوله بزرگتر وجود دارد که این طرح ملی برای توسعه استفاده از این فناوری در شبکه آب با حمایت آبفای استان تهران در حال اقدام است.
وی یادآوری کرد: با توجه به قابلیت های موجود در استان تهران، در صورت نصب فشارشکن نرم در خطوط تامین، انتقال و توزیع آب استان تهران، ظرفیت تولید نزدیک به 80 مگاوات ساعت انرژی پاک قابل تصور است.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران خاطرنشان ساخت: با نصب این نوع فشارشکن‌ها علاوه بر افزایش عمر تاسیسات شبکه آب شهری و کاهش هدررفت آب با اعمال مدیریت هوشمند فشار، توانایی تغییر آنلاین (برخط) الگوی فشار خروجی نیز به ایستگاه‌های فشارشکن افزوده می شود.
وی افزود: با اتصال سامانه فشارشکن نرم به شبکه توزیع برق، علاوه بر کمک و مساعدت صنعت آب به بخش برق با افزایش تولید برق در ساعات اوج مصرف، با همزمانی افزایش مصرف آب (پیکسایی)، فرصت مناسبی بای تولید برق بدون آسیب به محیط زیست و با قابلیت قرارگیری سریع در مدار و جلوگیری از اتلاف های خطوط توزیع با مصرف محلی توان تولیدی را فراهم می‌آورد.
طحانی تاکید کرد: انجام این مهم گامی برای تولید پراکنده برق است که در مباحث پدافند غیرعامل نیز مورد تاکید است.
وی ادامه داد: با توجه به قابلیت بالای تولید توان در این حوزه، از همه سرمایه‌گذاران برای حضور در این عرصه دعوت به عمل می آید.
این عضو هیات علمی دانشگاه یادآورشد: پارسال به دلیل حضور نیافتن فعال سرمایه‌گذاران و عدم دسترسی به فناوری مطمئن و مدیریت نه چندان بهینه، تعرفه 60 درصد کاهش یافته و مانع رشد و تنومند شدن این نهال فرصت آفرین شده است.
وی ادامه داد: این مهم نیازمند منطقی‌ تر کردن سیاست‌های کاهش بروکراسی، تسهیل ارائه تضمین به سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی و افزایش نرخ تعرفه خرید تضمینی در این حوزه است.

** توسعه انرژی های نو؛ تامین اهداف زیست محیطی و پدافند غیرعامل
«مسلم پورنصرت» مدیر دفتر انرژی، مدیریت مصرف و مطالعات کاهش آب بدون درآمد شرکت آبفای استان تهران نیز در این میزگرد بر لزوم استفاده بهینه از انرژی ها در ایران و کاهش وابستگی به سوخت های فسیلی تاکید کرد.
به گفته این مسئول، در حالی که کمینه تابش ها در ایران از بیشینه تابش ها در آلمان بیشتر است و آلمان مساحتی حدود 20 درصد مساحت کشورمان را دارد، اما آلمان ها موفق شده اند که بیش از 31 درصد انرژی خود را از خورشید دریافت کنند و در افق 2020 نیز دستیابی به 35 درصد انرژی از این طریق را برنامه ریزی کرده اند.
وی با بیان اینکه در ایران سهم انرژی های تجدیدپذیر از سبد انرژی کشور کمتر از یک درصد است، بر لزوم آسیب شناسی در این زمینه تاکید و تصریح کرد: اتکا به منابع دولتی نمی تواند راهگشای کشور در این مسیر باشد.
پورنصرت افزود: مطالعات کارشناسان نشان می دهد فقط در حوزه شهر تهران بیش از 50 مگاوات ظرفیت تولید انرژی برقابی از شبکه های آب و خطوط انتقال موجود وجود دارد؛ این در حالی است که 40 شهر کوچک و بزرگ دیگر در استان تهران قرار دارند.
وی با اشاره به برخی تغییر سیاست ها در سال های اخیر، از جمله کاهش تعرفه خرید تضمینی برق تولیدی تجدیدپذیرها از 4900 ریال به 1500 ریال در هر کیلو وات ساعت، تاکید کرد: اینگونه تصمیم سازی ها، فعالیت های توسعه ای انرژی های تجدیدپذیر را تحت تاثیر قرار داده و سرمایه گذاران انتظار چنین کاهش هایی را نداشته و ندارند.
این مقام مسئول آبفای استان تهران افزود: این مقدار کاهش، روی بازگشت سرمایه سرمایه گذاران تاثیرگذار بوده و بازنگری در طرح ها و پروژه ها را الزامی می کرد.
وی همچنین با اشاره به ظرفیت های موجود کشور در عرصه انرژی خورشیدی، یادآور شد: این ظرفیت از دیدگاه پدافند غیرعامل و زیست محیطی قابل توسعه اند.
به گفته پورنصرت، فرآیند توسعه انرژی های تجدیدپذیر با شیوه و روند فعلی امکانپذیر نیست، بلکه نیازمند کوتاه شدن فرآیندها و پاسخگویی دستگاه های مربوطه است تا سرمایه گذاران استقبال بیشتری از این مهم داشته باشند.
وی تصریح کرد: این در حالی است که بانک ها به عنوان تامین کنندگان اصلی سرمایه های سرمایه گذاران، تاکنون در حوزه انرژی های تجدیدپذیربه خوبی ورود نکرده اند.
مدیر دفتر انرژی، مدیریت مصرف و مطالعات کاهش آب بدون درآمد شرکت آبفای استان تهران به یک موضوع الزام آور دیگر از سوی سانا اشاره کرد که برای توسعه تجدیدپذیرها در شرکت های آب و فاضلاب، باید موضوع در اساسنامه این شرکت مطرح شده باشد؛ این موضوع سد دیگری بر سر راه توسعه تجدیدپذیرها در شرکت های آبفاست.

** برجام و انرژی های تجدیدپذیر
ایران که پس از توافق هسته ای سال گذشته، درهای خود را به روی سرمایه گذاران بین المللی گشوده، در ماه های گذشته به محل حضور سرمایه گذاران تولید انرژی پاک تبدیل شده است.
در مدت 6 ماه از لغو تحریم ها، دستکم 150 هیات تجاری به تهران سفر کرده اند. تجار و دیپلمات ها از باز شدن درهای بازار نزدیک به 80 میلیون نفری ایران سخن می گویند، اما به دلیل زمان بر بودن دوره اعتمادسازی همکاری بانک ها و موسسه های مالی غربی، روند انعقاد قراردادها کند بوده است.
وزیر نیرو، ساخت نیروگاه های تجدیدپذیر و تامین هفت هزار و 500 مگاوات انرژی از این محل را در دستور کار این وزارتخانه عنوان کرد و گفت، در یکی از بندهای لایحه پیشنهادی قانون بودجه سال جاری هفت هزار میلیارد ریال اعتبار به این منظور در نظر گرفته شده است.
حمید چیت چیان با اشاره به شرایط تهران برای همکاری با سایر کشورها، افزود: تهران به دنبال همکاری با کشورها و شرکت هایی است که بهترین شرایط مالی را پیشنهاد می کنند و وزارت نیرو در حال مذاکره با برخی از بزرگ ترین شرکت های فعال در زمینه انرژی های تجدید پذیر از جمله «وستاس ویند سیستمز» و «زیمنس ویند پاور» است.
«هوشنگ فلاحتیان» معاون برق و انرژی وزیر نیرو نیز اواخر تیرماه امسال در چهارمین همایش دو روزه انرژی بادی ایران در محل وزارت نیرو گفته بود، در یک سال گذشته و با پشت سر گذاشته شدن تحریم ها و فشارهای اقتصادی، دشواری های توسعه تولید انرژی های تجدیدپذیر در کشور کاهش یافته و بسترهای قانونی برای توسعه آن فراهم شده است.
وی از تعیین تعرفه جدید وزارت نیرو برای خرید تضمینی برق از تولیدکنندگان خبر داده و گفته بود، اطمینان می دهیم این تعرفه برای درازمدت حاکم خواهد بود و تغییری در آن ایجاد نمی شود.
معاون وزیر نیرو با اشاره به حمایت دولت و مجلس از توسعه تولید و استفاده از انرژی های تجدیدپذیر در کشور، یادآور شد: در یک سال گذشته تقریبا روزی نبوده است که شاهد مراجعه سرمایه گذاران خارجی به وزارت نیرو برای فعالیت در عرصه انرژی های تجدیدپذیر نباشیم؛ مراجعه هایی که بویژه در دوران پساتحریم و پسابرجام بیشتر شده است.
وی افزود: بیشترین تقاضای سرمایه گذاری در این زمینه، مربوط به ساخت نیروگاه ها با ظرفیت بیش از یک هزار مگاوات است و در فضای اطمینان بخش ایجاد شده بین ایران و اتحادیه اروپا و کشورهای آسیایی، هر روز پیشنهادهای بسیار جذاب با قیمت های مناسب در این عرصه به وزارت نیرو اعلام می شود.
فلاحتیان خاطرنشان ساخت: امروز و با تدوین قوانین دایمی، مستحکم و پایدار و انعقاد تعرفه مناسب خرید تضمینی برق، در شرایط مناسبی برای توسعه انرژی های تجدیدپذیر در کشور به سر می بریم، اما در مقابل خارجی ها نیز انتظار دارند نوع قراردادها به گونه ای باشد که مورد پذیرش شرکت های بیمه و بانک های بین المللی قرار گیرد.
معاون وزیر نیرو تاکید کرد: البته خارجی ها نباید فضای کنونی کسب و کار ایران، دانش موجود در کشور و قدرت فناوری و توان ساخت داخلی ما را دست کم بگیرند، زیرا اکنون و در حوزه نیروگاه های حرارتی، شرکت مپنا پس از جنرال الکتریک آمریکا و زیمنس آلمان، مقام سوم جهان را دارد.
فلاحتیان گفت: ظرفیت نیروگاهی کنونی کشور افزون بر 75 هزار مگاوات است که در پنج سال آینده به بیش از 100 هزار مگاوات خواهد رسید، البته تا آن زمان باید ظرفیتی نزدیک به پنج هزار مگاوات آن از محل انرژی های تجدیدپذیر تامین شود.
فلاحتیان خطاب به سرمایه گذاران داخلی و خارجی گفت، پول و اعتبار لازم برای توسعه تجدیدپذیرها حتی تا سه سال آینده، فراهم است و آماده استقبال از سرمایه گذاران هستیم.
وی با اشاره به سهم 45 درصدی کنونی بخش خصوصی کشور در تامین برق، گفت: در پنج سال آینده این سهم باید به بیش از 70 درصد افزایش یابد و بر این اساس باید شرایطی فراهم شود تا سرمایه گذاران به راحتی فعالیت کنند.
این مقام مسئول خاطرنشان ساخت: در شرایط کنونی پساتحریم، بخش خصوصی به راحتی می تواند با استفاده از فاینانس خارجی به ساخت نیروگاه اقدام کند و ضمانت های لازم نیز توسط سرمایه گذاران به بانک های ایرانی داده می شود، بدون اینکه ریسکی متوجه سرمایه گذاری باشد.
وی با اشاره به کاهش دو پله ای ریسک سرمایه گذاری کشور (از هفت به پنج)، استفاده از منابع مالی خارجی را در آینده نزدیک امکانپذیر برشمرد.
فلاحتیان همچنین با اشاره به ظرفیت قابل توجه انرژی های تجدیدپذیر در کشور که تاکنون به خوبی مورد استفاده قرار نگرفته است، از مسئولان سازمان انرژی های نو ایران (سانا) خواست در کوتاه ترین زمان ممکن به تامین اراضی مورد نیاز سرمایه گذاران اقدام کنند و علاوه بر آن، در قالب یک برنامه زمانبندی مشخص پاسخگوی سرمایه گذاران باشند.

** حضور خارجی ها در بازار انرژی های تجدیدپذیر ایران
در همین زمینه، در یک سال گذشته نمایندگانی از کشورهای آسیایی و اروپایی با حضور در وزارت نیرو یا سازمان انرژی های نو ایران (سانا) و برگزاری جلسه با مسئولان، برای همکاری در زمینه انرژی های تجدیدپذیر ایران اعلام آمادگی کرده اند.
از جمله، خانم «اود لیسه نورهیم» سفیر نروژ در ایران، از تمایل سرمایه گذاران و صنعتگران نروژی برای سرمایه گذاری در ایران در بخش نفت و گاز انرژی های تجدیدپذیر گفت.
در ماه های گذشته یک شرکت سرمایه گذار اسپانیایی- آلمانی، برای سرمایه گذاری 50 مگاواتی نیروگاه خورشیدی در حوزه برق باختر اعلام آمادگی کرده بود. همچنین، سفیر دانمارک در تهران از آمادگی کشورش برای گسترش همکاری ها با ایران در بخش های آب و آب وفاضلاب (آبفا) و انرژی تجدیدپذیر بادی خبر داده بود.
ساخت 600 مگاوات نیروگاه خورشیدی در کشور توسط چینی ها و مشارکت شرکت های کره جنوبی در ساخت نیروگاه های برقابی، تجدیدپذیر و حرارتی در ایران با تاکید بر انتقال فناوری و تامین مالی (فاینانس)، دیگر مواردی از این دست بودند که در سال جاری به مرحله انعقاد تفاهم نامه یا قرارداد رسیدند.
«دنی عنان» سفیر دانمارک در تهران در دیداری با مسئولان وزارت نیرو پیشنهاد کرد، یادداشت تفاهمی بین دو کشور در سفر وزیر نیرو به دانمارک در بخش آب و آبفا و انرژی های تجدیدپذیر بادی به امضا برسد.
پیشتر وزیر نیرو از پیشنهاد دانمارکی ها برای ساخت کارخانه تولید توربین بادی و همکاری دوجانبه برای توسعه انرژی های تجدیدپذیر در ایران خبر داده بود.
همچنین شرکت هایی از ایتالیا، آلمان و اسلوواکی نیز برای توسعه انرژی های تجدیدپذیر در کشورمان اعلام آمادگی کرده و شماری از آنها نسبت به عقد قرارداد نیز اقدام کردند که آخرین آنها امضای تفاهمنامه همکاری صنعتی بین وزارتخانه های نیرو ایران و توسعه اقتصادی ایتالیا در تهران برای ساخت چند نیروگاه تجدیدپذیر در زمینه های زیست توده، خورشیدی و زمین گرمایی با مجموع 500 مگاوات بود.
همچنین، شرکت فرانسوی CNIM از جمله شرکت های باسابقه اروپایی که در زمینه استحصال انرژی از زباله های شهری فعالیت دارد و با همکاری شرکت آلمانی «مارتین» و استفاده از تجهیزات این شرکت و همچنین تجهیزات و لوازم متعلق به خود، تاکنون طرح ها و پروژه های زیادی را در سطح جهان اجرا کرده است، با حضور در سانا درباره مطالب فنی، نحوه همکاری های مشترک و مقوله هایی همچون امحای زباله، استانداردهای مواد منتشره از نیروگاه ها، بازدهی نیروگاه و بازدهی برق بحث و تبادل نظر کردند.

** فرجام سخن
تعهد ایران در کاهش گازهای گلخانه ای کره زمین در همایش بین المللی زیست محیطی پاریس فرانسه مشهور به «کاب ٢١» که از 30 نوامبر تا 11 دسامبر سال 2015 (9 تا 20 آذرماه 94) در پاریس برگزار شد، موجب شده تا توسعه انرژی های تجدیدپذیر در قالب لایحه برنامه ششم توسعه در دستور کار قرار گیرد.
وزارت نیرو نیز با اعتقاد به اصل سازگاری زیست محیطی، فعالیت و توسعه انرژی های پاک و تجدیدپذیر با نگرش پیوند میان آب، انرژی و محیط زیست، مدیریت ریسک، پایبندی به اصول توسعه پایدار و اهداف توسعه هزاره، برنامه ریزی وسیعی انجام داده است.
سازمان انرژی های نو ایران (سانا) متعاقب سیاستگذاری های معاونت امور انرژی وزارت نیرو از سال 1374 عهده دار پرداختن به این مهم بوده و متولی امر دستیابی به اطلاعات و فن آوری های روز دنیا درباره استفاده از منابع انرژی های تجدیدپذیر، قابلیت سنجی و اجرای پروژه های متعدد (خورشیدی، باد و زمین گرمایی، هیدروژن و بیوماس)، خرید و فروش تضمینی برق تجدیدپذیر برای جلب مشارکت بخش خصوصی در این حوزه، سیاست پژوهی برای طرح جامع توسعه انرژی های تجدیدپذیر در کشور و همچنین آگاه سازی و آموزش های ترویجی در این زمینه بوده است.
سانا در بخش برنامه ریزی، اتخاذ سیاست ها و راهکارهای مناسب و آگاه سازی عمومی گام های موثری برداشته که از اقدامات انجام شده در این بخش می توان به انجام مطالعات سیاست پژوهی در زمینه تدوین چارچوب استراتژی انرژی های تجدید پذیر کشور، برنامه توسعه صنعت انرژی بادی و سایر منابع تجدیدپذیر و همچنین فعالیت های صورت گرفته در خصوص ترویج و آگاه سازی شامل شرکت در نمایشگاه ها، تشکیل دوره های آموزشی، تدارک بازدید های علمی از سایت های انرژی های نو، نشر کتب و نشریات تخصصی اشاره کرد.
اکنون سانا نقش اساسی و همکاری موثری را در ستاد انرژی های نو در معاونت علمی، فناوری ریاست جمهوری با هدف هم افزایی همه بازیگران و ذی نفعان انرژی های نو در کشور ایفا می کند و به نظر می رسد با رفع اندک مشکلات باقیمانده در این مسیر، ایجاد اطمینان خاطر در سرمایه گذاران مبنی بر ثبات قیمت های خرید برق تضمینی و ایجاد تسهیلات در فراهم کردن شرایط حضور سرمایه گذاران بتوان به توسعه انرژی های تجدیدپذیر در کشور سرعت داد.
اقتصام ** 3065 ** 2023** گزارشگر: محمد ملک دار ** انتشاردهنده: لطیف نکوئی

از آخرین اخبار اقتصادی ایران و جهان در کانال اقتصادی ایرنا در تلگرام:
@IRNAeco
https://t.me/irnaeco