منیره حلیمی گروه پاتولوژی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تبریز
چکیده
بیماری کیست هیداتیک توسط لارو اکینوکوکوس ایجاد می‌شود. اکینوکوکوس گرانولوزوس شایع‌ترین عامل بیماری هیداتیک در انسان است. بیماری از طریق تلقیح تخم انگل از راه تماس مستقیم یا خوردن آب و غذای آلوده منتقل می‌شود و عمدتاً کبد (80%) و ریه (15%) را گرفتار می‌کند. هیداتیدوز استخوان بسیار نادر است (5/2%- 5/0%). در این مقاله یک مورد کیست هیداتیک استخوان ران در یک خانم 34 ساله با شکایت درد و تورم استخوان ران گزارش می‌شود.
مطالعات رادیوگرافیک یک ضایعه کیستیک تخریب‌کننده را در ناحیه متافیز استخوان ران نشان می‌دهند. بیمار با تشخیص احتمالی تومور استخوان عمل می‌شود. پس از برداشت ضایعه، یافته‌های هیستوپاتولوژیک کیست هیداتیک استخوان را نشان می‌دهد و بیمار تحت درمان با آلبندازول و پیگیری قرار می‌گیرد.
مقدمه
اکینوکوکوزیس (بیماری کیست هیداتیک) بیماری عفونی است که توسط لارو اکینوکوکوس ایجاد می‌شود. بیماری از طریق تلقیح تخم انگل منتقل شده و معمولاً کبد (80%) و ریه (15%) را درگیر می‌کند اگرچه هر قسمتی از بدن در این بیماری می‌تواند گرفتار شود. کیست هیداتیک استخوان بسیار نادر است (5/2%- 5/0%). تاکنون مواردی از کیست هیداتیک در ستون مهره، استخوان فمور، تبیا، فیبولا و لگن گزارش شده است. ضایعات استخوان‌های بلند در ابتدا اپیفیز یا متافیز را درگیر می‌کند و سپس به دیافیز گسترش می‌یابد و معمولا با مشکلات تشخیصی همراه است.
تشخیص قبل از عمل بدون مطالعات هیستوپاتولوژیک مشکل است زیرا یافته پاتوگنومونیکی نداشته و یافته‌های رادیوگرافیک نیز اغلب از ارزش محدودی برخوردار است. تست پوستی کازونی اغلب مثبت بوده اما حساسیت و ویژگی آن پایین است. تست‌های آنتی‌بادی اکنیوکوکال و نشان دادن باندهای تیپیک در ایمونو بلات بسیار اختصاصی است. درمان انتخابی برداشت کامل ضایعه با جراحی است و درمان‌های دارویی نظیر مبندازول و آلبندازول کافی نیست اما در مواردی که برداشت کامل ضایعه امکان‌پذیر نبوده یا مورد تردید است به جراحی افزوده می‌شود.
گزارش مورد
در مرداد ماه سال 1387 خانم 34 ساله اهل و ساکن خوی با شکایت درد و تورم موضعی استخوان ران همراه با ترشح از فیستول ایجاد شده در محل، در بیمارستان امام رضا تبریز پذیرش می‌شود. بیمار هیچ‌گونه علائم همراه نظیر تب و کاهش اشتها نداشته است. بیمار مورد مشاوره همکاران متخصص عفونی از نظر بیماری توبرکلوزیس قرار می‌گیرد. گرافی ریه بیمار هیچ‌گونه شواهدی از سل ریوی و یا هرگونه یافته پاتولوژیک را نشان نمی‌دهد و بیمار نیز سابقه‌ای از تماس با فرد مسلول را ذکر نمی‌کند.
در آزمایشات درخواست شده برای بیمار یافته غیرطبیعی مهمی یافت نمی‌شود. گرافی استخوان بیمار تصویر یک کیست مولتی لوکوله را نشان می‌دهد. بیمار با تشخیص قبل از عمل ضایعه کیستیک تومورال استخوان ران تحت عمل جراحی و برداشت ضایعه قرار می‌گیرد. مطالعات پاتولوژیک بافت استخوانی را به همراه مامبران‌های هیالن کیست هیداتیک نشان می‌دهد. پس از این تشخیص بیمار تحت پیگیری و درمان با داروی آلبندازول قرار گرفت. در بررسی سی‌تی‌اسکن بیمار کانون اولیه دیگری از کیست هیداتیک مشاهده نشد.
بحث
بیماری کیست هیداتیک استخوان اغلب بدون علامت است و تنها در مراحل پیشرفته و با گسترش ضایعه علامتدار می‌شود. محل اولیه ضایعه در استخوان‌های بلند، متافیز یا اپیفیز است که بعدا به دیافیز گسترش می‌یابد. عوارض بالقوه ضایعه شکستگی، عفونت و فیستول‌دار شدن ضایعه است این بیماری می‌تواند بیماری‌های بسیاری نظیر توبرکلوز، کیست ساده استخوان، آرتریت‌های غیرحاد، ژانت سل تومور، فیبروز هیستیوسیتوم بدخیم، میلوم مالتیپل و کندروسارکوم را تقلید کند. به علت پاسخ ناکافی به درمان‌های دارویی هیداتیدوز استخوان بایستی با جراحی وسیع ضایعه درمان شود.
نتیجه‌گیری
هدف از این گزارش تاکید بر این مطلب است که همکاران محترم در ضایعات کیستیک ارگان‌های بدن خصوصا در مناطق اندمیک نظیر کشور ایران بیماری کیست هیداتیک را به خاطر داشته باشند.
