تحریریه پزشک امروز
به فشار خون بالا قاتل خاموش می‌گویند: بدون آنکه بدانید فشار خون بالا دارید ممکن است روزی دچار سکته قلبی، سکته مغزی یا نارسایی کلیه شوید!
فشار خون چیست؟
سرخرگ‌ها رگ‌هایی هستند که خون را از قلب به قسمت‌های بدن می‌رسانند. جریان خون به قسمت داخلی این رگ‌ها فشاری وارد می‌کند که به آن فشار خون می‌گوییم. با هر ضربان قلب خون به داخل سرخرگ‌ها پمپ می‌شود و فشار به دیواره‌ی رگ‌ها بالاتر از همیشه است. به این فشار (حد بالایی) فشار خون سیستولی می‌گوییم.
بین ضربان‌ها، قلب خونی به داخل سرخرگ‌ها پمپ نمی‌کند و فشار روی دیواره‌ی آنها حداقل است. فشار خون دیاستولی نیز به فشار خون در این حالت گفته می‌شود. پس فشار خون با دو مقدار حداکثر و حداقل به نام‌های فشار خون سیستولی و دیالستولی نشان داده می‌شود.
فشار خون طبیعی چقدر است؟
فشار خون بسته به فعالیت بدن کم و زیاد می‌شود اما ملاک فشار خون در حالتی است که شما نشسته‌اید و یا دراز کشیده‌اید و بدن فعالیت یا استرسی ندارد. اندازه‌ی طبیعی فشار خون سیستولی تا 120 و فشار خون دیاستولی تا 80 میلیمتر جیوه است. بالاتر از این مقدارها تا 139 و 89 میلیمتر جیوه فشار خون بالا تلقی نمی‌شد اما به آن مرحله پیش پرفشاری خون می‌گوییم، یعنی ممکن است در آینده دچار فشار خون بالا شوید.
فشار خون بالا را چگونه تشخیص می‌دهند؟
فشار خون بالا یعنی داشتن فشار خون سیستولیک 140 و بالاتر و یا فشارخون دیاستولیک 90 و بالاتر. اگر شما حداقل در سه نوبت متوالی به فاصله‌ی چند هفته تا چند ماه فشارخونی بالا داشته باشید پزشک به شما خواهد گفت که دچار بیماری فشار خون بالا هستید.
علت فشار خون بالا چیست؟
در اغلب موارد نامعلوم است اما برخی عوامل خطر بروز آن را زیاد می‌کنند: سابقه‌ی فامیلی، سن بالا، چاقی، سیگار، غذای بسیار پرنمک و رژیم غذایی ناسالم و نوشابه‌های الکلی. در سایر موارد دلیل مشخصی وجود دارد: برخی داروها، دیابت، بیماری مزمن کلیه (هم عامل است و هم معلول!)، بیماری‌های غدد فوق کلیه، موادمخدر...
علامت فشار خون بالا چیست؟
در بیشتر موارد بی‌علامت است. گاه بیماران احساس سردرد دارند و اگر فشار خون خیلی بالا باشد ممکن است در بینایی خود دچار اختلال شوند.
عوارض فشار خون بالا چیست؟
بیماری‌های قلبی، خطر سکته‌ی مغزی، مشکلات بینایی و بیماری کلیه.
بیماری مزمن کلیه چیست؟
اگر کلیه‌ها دچار آسیب‌هایی شوند که به مرور زمان کارایی خود را از دست بدهند به بیماری مزمن کلیه دچار شده‌اند. وقتی به مدت حداقل سه ماه کلیه‌ها دچار علائمی غیرطبیعی مثل دفع خون یا پروتئین در ادرار شده باشند (که نشان‌دهنده‌ی آسیب به کلیه است) یا وقتی در ارکرد خود یعنی دفع آب و مواد زائد دچار افت شده باشند فرد بیماری مزمن کلیه دارد.
ارتباط بیماری کلیه و فشارخون چیست؟
کلیه هورمون‌های تنظیم فشار خون را می‌سازد. پس بیماری کلیه باعث افزایش فشار خون می‌شود. عکس این مساله نیز اتفاق می‌افتد، یعنی فشار خون بالا به کلیه‌ها آسیب می‌رساند. فشار خون بالا به رگ‌های بدن آسیب می‌رساند و خون‌رسانی به کلیه‌ها نیز کم می‌شود. علاوه بر این، فشار خون بالا به نفرون‌ها که واحدهای کوچک تصفیه خون در کلیه هستند آسیب می‌رساند. اگر کسی بیماری مزمن کلیه داشته باشد نیز فشار خون بالا باعث بدتر شدن آن می‌شود.
درمان فشار خون چیست؟
فشار خون در بیشتر موارد درمانی ندارد اما قابل کنترل شدن است. اگر بیماری مزمن کلیه یا فشار خون داشته باشید فشار خون باید زیر 80/130 میلیمتر جیوه بماند.
اولین قدم درمان
کم کردن وزن و ورزش
کمتر کردن مصرف چای، قهوه و نوشابه
تغذیه‌ی مناسب و رژیم غذایی کم‌نمک
مصرف سبزیجات و میوه‌ها
کم کردن استرس‌ها
قطع سیگار و الکل
قدم بعدی درمان
در صورت کنترل نشدن بیماری با تغییرات بالا در عادات غذایی و زندگی پزشک داروهای لازم را تجویز می‌کند. ممکن است به چند دارو نیاز داشته باشید و یا داروهای مختلفی برای درمان امتحان شوند.
توجه: هیچ روش درمانی یا تغییر در داروها را بدون مشورت با پزشک خود انجام ندهید.
آیا درمان فشار خون بالا خطر بیماری مزمن کلیه را رفع می‌کند؟
تا حدود زیاد خطر بیماری مزمن کلیه با کنترل فشار خون رفع می‌شود اما شما باید به طور مرتب برای بررسی وضعیت کلیه‌های خود تحت نظر پزشک باشید. برخی داروهای فشار خون اثر زیادی در کنترل بیماری مزمن کلیه دارند. به عنوان مثال داروهایی نظیر کاپتوپریل، انالاپریل و لوزارتان دفع پروتئین در ادرار را کم می‌کنند. فشار خون بالا، مرض قند، بیماری مزمن کلیه و بیماری قلبی چهار دشمن متحدند. مراقب متحدان دشمن خود باشید!
