سرطان مثانه

دکتر حمیدرضا اکبری گیلانی؛ متخصص ارولوژی

 تومورهای مثانه از سرطان‌های شایع دستگاه ادراری هستند. میانگین سن ابتلا 65 سال است و مردان بیشتر از زنان مبتلا می‌شوند.

عوامل ایجادکننده

سیگار شایع ترین و مهم‌ترین عامل خطر ابتلا به سرطان مثانه است. ثابت شده هر چه تعداد سیگار روزانه و سال‌های اعتیاد به سیگار بیشتر باشد، احتمال ایجاد سرطان مثانه بیشتر می‌شود. تریاک و مواد مخدی که از خانواده تریاک هستند نیز عامل خطر محسوب می‌شوند.

همچنین، افراد شاغل در کارخانجات رنگسازی و مواد نفتی، صنایع پلاستیک، چرم و چاپ، بیشتر در خطر ابتلا به سرطان مثانه هستند. مصرف بیش از حد مسکن‌های خوراکی و شیرین کننده‌های مصنوعی به کار رفته در مواد غذایی بدون قند نیز خطر ابتلا به سرطان مثانه را افزایش می‌دهد.

علائم

تومور‌های مثانه اکثرا داخل فضای توخالی مثانه رشد می‌کنند و به همین جهت اغلب قبل از اینکه علامتی ایجاد کنند، تا حد زیادی رشد کرده و بزرگ شده‌اند. شایع‌ترین علامت اولیه سرطان مثانه وجود خون در ادرار یا خون‌شاشی است. خون در ادرار می‌تواند به مقدار بسیار کم بوده و تنها در آزمایش ادرار گزارش شود و ظاهر ادرار را تغییر ندهد و یا آنقدر باشد که منجر به قرمز شدن ادرار گردد.

نکته مهم این است که در اکثر موارد، خون‌شاشی به صورت متناوب است؛ یعنی خونریزی ناشی از تومور مثانه خود به خود بند می‌آید و بیمار به اشتباه بر طرف شدن خونریزی را دلیل بهبودی می‌پندارد. در حالیکه رشد تومور با وجود قطع موقت خونریزی ادامه دارد و پس از مدتی دوباره منجر به بروز خون شاشی می‌شود. لازم به یادآوری است که خون شاشی در بیماری‌های شایع‌تر دیگری مثل عفونت‌های ادراری، سنگ‌های ادراری و بزرگی خوش‌خیم پروستات هم دیده می‌شود و تنها به علت تومور مثانه نیست.

سوزش و تکرر ادرار هم می‌تواند از علائم تومور‌های مثانه باشد؛ ولی این علائم در بیماری‌های شایع‌تر دستگاه ادراری، مثل عفونت‌های ادراری، سنگ‌های ادراری و بزرگی خوش‌خیم پروستات بیشتر دیده می‌شود.

بررسی‌های آزمایشگاهی

آزمایش ادرار، خون شاشی را نشان می‌دهد. علاوه بر آن در بسیاری از موارد سلول‌های سرطانی دفع شده زیر میکروسکوپ قابل شناسایی هستند و به تشخیص تومور مثانه کمک می‌کنند.

بررسی‌های تصویری

سونوگرافی، CT،IVP اسکن و MRI قادر به تشخیص اغلب تومور‌های مثانه هستند، ولی تشخیص قطعی بیماری با نمونه برداری از تومور و آزمایش پاتولوژی، یعنی مشاهده سلول‌های تومور زیر میکروسکوپ می‌باشد.

روش تشخیصی قطعی

برای نمونه‌برداری از تومور از دستگاهی به نام سیستوسکوپ استفاده می‌شود. به کمک سیستوسکوپ که از راه مجرای ادرار به داخل مثانه فرستاده می‌شود، می‌توان تمام سطوح داخل مثانه و تومور را مشاهده کرد.

همچنین، به کمک وسیله دیگری به نام رزکتوسکوپ که به سیستوسکوپ اضافه می‌شود می‌توان تمام تومور داخل مثانه را تراشید. نمونه تراشیده‌شده برای بررسی زیر میکروسکوپ به آزمایشگاه پاتولوژی فرستاده می‌شود.

درمان

د‌‌ر صورت سطحی بود‌‌ن تومور مثانه، تراشید‌‌ن تومور از راه مجرا یا TUR و برد‌‌اشتن کامل تود‌‌ه و بعد‌‌ از آن تزریق د‌‌وره‌ای د‌‌اروهای د‌‌اخل مثانه‌ای د‌‌رمان بیماری خواهد‌‌ بود‌‌. د‌‌ر صورت پیشرفته و عمقی بود‌‌ن تومور، د‌‌رمان بیماری خارج کرد‌‌ن مثانه با عمل جراحی راد‌‌یکال سیستکتومی است. 

شیمی‌د‌‌رمانی و راد‌‌یوتراپی د‌‌رمان‌های کمکی سرطان مثانه بعد‌‌ از عمل جراحی هستند‌‌.

مراقبت و پیگیری بیماری

از آنجایی که احتمال عود سرطان مثانه زیاد است، بیماران بعد از درمان تا چندین سال تحت نظر قرار می‌گیرند تا در صورت عود بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شده و درمان مجدد به سرعت شروع شود. لذا ادامه  مراجعات پزشکی پس از درمان اولیه، ضامن حفظ سلامتی در این بیماران می‌باشد.