دکتر سیدمحمد اسحاق حسینی؛ فوق تخصص گوارش
شایع‌ترین تومور سرطان در ایران در آقایان سرطان معده و در خانم‌ها سرطان پستان می‌باشد. شیوع سرطان معده علاوه بر ایران در زنان چین، شیلی و ایرلند نیز بالا می‌باشد. خطر سرطان معده در طبقات پایین اجتماعی اقتصادی بیشتر است. یافته‌ها نشان می‌دهد یک تماس محیطی که احتمالا در آغاز زندگی شروع می‌شود در ایجاد سرطان معده دخیل است و سرطان‌‌زاهای غذایی از بیشترین نقش برخوردارند در حدود 85 درصد از سرطان‌های معده آدنوکارسنیوم بوده و 15 درصد از آنها لنفوما و تومورهای استرومایی معده‌ای – روده‌ای (CIST) و لیومیوسارکوم می‌باشد آدنوکارسنیوم معده را می‌توان به دو گروه تقسیم کرد:
1- نوع منتشر که در آن پیوستگی سلول‌ها به یکدیگر وجود ندارد و لذا تک‌تک سلول‌ها با ارتساح به جدار معده باعث افزایش صخامت آن می‌شود بدون اینکه یک توده متمایز را تشکیل دهند.
2- نوع روده‌ای که مشخصه آن سلول‌های نئوپلاستیک به هم پیوسته است که ساختارهای توبولی شبیه غده را تشکیل می‌دهد کارسنیوم‌های منتشر اغلب در افراد جوان‌تر تشکیل می‌شوند در کل معده از جمله کاردیا به وجود می‌آیند قابلیت اتساع معده را کاهش می‌دهند در این کارسنیوم، معده نمای بطری چرمی دارد و پیش آگهی بدتری دارند.
ضایعات نوع روده‌ای در اغلب موارد به صورت زخم بوده و عمدتا در آنتروم در انحنای کوچک معده ایجاد می‌شود و غالبا پیش از تشکیل آن یک فرآیند پیش سرطانی طولانی‌مدت وجود دارد. در حالی که میزان بروز کارسنیوم منتشر در اکثر جوامع مشابه است نوع روده‌ای در مناطق جغرافیایی پرخطر شایع‌تر می‌باشد.
اتیولوژی
به نظر می‌رسد مصرف درازمدت غلظت‌های بالای نیترات‌ها در غذاهای خشک شده دودی یا نمک سود شده خطر سرطان معده را افزایش می‌دهد. تصور می‌شود نیترات‌ها در دستگاه گوارش به وسیله باکتری‌ها به نیتریت‌های سرطان‌زا تبدیل می‌شود. چنین باکتری‌هایی می‌توانند در خارج همراه با مصرف غذاها در حال فساد به بدن وارد شوند باکتری‌هایی نظیر هلیکوباکترپیلوری می‌تواند با ایجاد گاستریت مزمن و از بین بردن اسیدیته و تکثیر در معده در این روند سهیم باشند.
تأثیر ریشه‌کن سازی هلیکوباکترپیلوری بر خطر ابتلا به سرطان معده در نواحی با بروز بالا در دست بررسی است. فقدان اسیدیته ممکن است متعاقب خارج کردن آنتروم و در نتیجه کم شدن سلول‌های مولد اسید معده باشد. گاستریت آتروفیک و حتی کم‌خونی پرنیشیوز در سالمندان نیز زمینه‌ساز سرطان معده می‌باشد. چندین عامل دیگر در بروز سرطان معده مؤثر دانسته‌اند از جمله پولیپ‌های آدنوماتوزیس وجود هیپرتروفی شدید چین مخاطی که نمای شبیه به ضایعات پولیپوئید را ایجاد می‌کند. از لحاظ اپیدمیولوژی سرطان معده در افراد گروه خونی A بیشتر از افراد گروه خون O دیده می‌شود. از لحاظ ژنتیک نیز برخی بررسی‌ها، یک جهش رده‌زایا در ژن E که به شکل اتوزوم غالب به ارث می‌رسد را با بروز سرطان معده در حاملین جوان و بدون علامت مرتبط دانسته‌اند.
علائم بالینی
هنگامی که سرطان‌های معده سطحی و قابل علاج توسط عمل جراحی می‌باشد معمولا نشانه‌ای ایجاد نمی‌کند. با گسترش سرطان معده، بیمار از ناراحتی در بخش فوقانی شکم شکایت دارد که شدت آن از احساس پری مبهم پس از صرف غذا تا یک درد شدید و ممتد متغیر است. بی‌اشتهایی اغلب همراه با تهوع خفیف بسیار شایع است. در این افراد دیسفاژی و سیری زودرس ممکن نشانه اصلی ضایعه منتشر برخاسته از کاردیا باشد، علائم فیزیکی در مراحل اولیه بدخیمی وجود ندارد و توده شکمی قابل لمس دال بر رشد درازمدت تومور می‌باشد.
تشخیص
گرچه رادیوگرافی با ماده حاجب دوگانه ساده‌ترین روش تشخیصی می‌باشد برای ارزیابی بیماران انجام آندوسکوپی بیوپسی و برس زدن ضایعه برای سیتولوژی بهترین روش برای رد تومور می‌باشد.
درمان آدنوکارسنیوم معده
خارج کردن تومور به کمک جراحی همراه با گره‌های لنفی مجاور تنها شانس بیمار برای درمان است. در مورد بیمارانی که غیر قابل عمل جراحی باشند، رادیوتراپی cy4000-3500 مؤثر است با این حال تجویز داروهای سیتوتوکسیک (شیمی درمانی) همراه با رادیوتراپی، اندکی طول عمر بیماران را افزایش داده است. تجویز چند داروی سیتوتوکسیک توأما نیز می‌تواند 40-30 درصد طول عمر را افزایش دهد.
