دکتر پیوندی؛ متخصص گوش و حلق و بینی
در گردن، عناصر آناتومیک حیاتی زیادی در منطقه نسبتا محدودی قرار گرفتهاند و توسط هیچ استخوانی هم حمایت نمیشود. بنابراین شدیدا مستعد آسیب میباشند. راه هوایی شامل حلق، حنجره و تراشه، عروق شامل کاروتید مشترک، داخلی و خارجی، وریدهای ژوگولر، مسیر گاسترواینتستینال شامل حلق، مری و ساختارهای عصبی نظیر نخاع، شبکه گردنی و بازویی و اعصاب کرانیال و محیطی در معرض آسیب هستند. تروماهای وارد بر گردن میتواند به دو صورت غیرنافذ (Blunt) و نافذ (Penetrating) دیده شود.
ترومای Blunt
در ترومای Blunt احتمال آسیب عروق و اعصاب و Contusion و Laceration نسج نرم و همچنین آسیب ساختارهای غضروفی گردن وجود دارد. در ترومای Blunt، در بسیاری از مواقع، غضروف حنجره دچار آسیب میشود. وسعت آسیب از کوفتگی مختصر همراه با ادم خفیف تا شکستگی واضح غضروفهای لارنکس متفاوت است.
آسیب لارنکس معمولا با تغییر حالت صدا همراه است. در این موارد، لازم است که غضروف تیروئید، از نظر وجود هر گونه کریپتاسیون لمس شود. تندرنس در لمس، هر چند چندان اختصاصی نیست، ولی معمولا در مواردی که آسیب قابل توجهی وارد شده باشد یافت میشود. بیمار باید از نظر احتمال درگیری راه هوایی به صورت دقیق مورد ارزیابی قرار گیرد. عدم وجود علایم درگیری راه هوایی فوقانی، به معنی اطمینان از ایمن بودن وضعیت بیمار نیست. چرا که ادم و هماتومهای حنجره و درگیری راه هوایی فوقانی ممکن است به تدریج و بیسر و صدا ایجاد شده و پیشرفت کنند. هماتوم و ادم در محل تارهای صوتی حقیقی (TVC)، منجر به تغییر فرکانس صدای بیمار میشوند که یک علامت خطر محسوب میشود.
درمان
اولین اقدام برقراری راه هوایی است. این کار ممکن است مشکل بوده و حتی نیاز به کریکوتیروئیدوتومی یا تراکئوتومی اورژانس داشته باشد و تا زمانی که آسیب نخاع گردنی رد نشده، نباید هیچگونه Extension به گردن داده شود. باید سریعا حداقل دو رگ بزرگ از بیمار گرفته شود. اگر پس از این اقدامات همچنان بیمار Unstable باشد، باید فورا اکسپلوراسیون جراحی انجام شود. اگر بیمار نسبتا پایدار باشد، میتوان اقدامات تشخیصی بیشتری انجام داد. رادیوگرافیهای لترال و روبروی گردن و قفسه سینه باید انجام شوند. در صورت شک به آسیب ساختارهای غضروفی یا وجود هماتومهای عمقی، CT Scan انجام میشود. لارنگوسکوپی برای بررسی وضعیت حلق و حنجره انجام شده و احتمال نیاز به اکسپلوراسیون باز و ترمیم مجددا بررسی میشود.
درمان ادم و هماتومهای کوچک، به صورت Conservative و با مراقبت مستمر از راه هوایی صورت میگیرد. هماتومهای وسیع باید تخلیه شده و هموستاز برقرار شود. آسیبهای همزمان عروقی و عصبی باید مورد توجه قرار گیرند. شکستگیهای غضروف تیروئید در صورتی که با به هم خوردگی ساختار لارنکس همراه باشند، نیاز به جا اندازی باز همراه با فیکساسیون داخلی در کنار ترمیم نسج نرم مجاور دارند.
ترومای Penetrating
این نوع تروما در ورزش ناشایع است. به هر حال، در هنگام برخورد با ترومای نافذ قدام گردن که از پلاتیسما عبور کرده است، مهمترین مساله، محل تروما است. گردن به سه Zone تقسیم میشود.
Zone I: زیر کریکوئید قرار میگیرد و منطقه خطرناکی است. ساختارهای عروقی این منطقه با توراکس ارتباط نزدیکی دارند. وجود ساختارهای استخوانی، اکسپلوراسیون این منطقه را مشکل میکنند و برای دسترسی به این منطقه، نیاز به استرنوتومی (برای ضایعات سمت راست) یا لترال توراکوتومی (برای ضایعات سمت چپ) وجود دارد. معمولا برای این ناحیه، اکسپلوراسیون Mandatory توصیه نشده و آنژیوگرافی برای بررسی عروق بزرگ انجام میشود.
Zone II: این ناحیه بین غضروف کریکوئید و زاویه ماندیبل قرار گرفته است. در این ناحیه ساختار استخوانی قابل توجهی قرار نداشته و اکسپلوراسیون سادهتر است. لذا در آسیبهای این ناحیه، در صورتی که بیمار ناپایدار باشد، بلافاصله اکسپلوراسیون گردن انجام میشود و در صورتی که بیمار پایدار باشد، نیاز به آنژیوگرافی بررسی شده و بیمار تحت نظر گرفته میشود. وجود اختلال در راه هوایی یا آسیبهای عصبی مطرح کننده احتمال آسیب عروق گردن است. در این منطقه از گردن، در صورت پایدار بودن بیمار، باید بررسی تنفسی و گوارشی با استفاده از رادیوگرافی همراه با کنتراست و متعاقب آن، اندوسکوپی صورت گیرد. وجود یافته غیرطبیعی در هر یک از این مراحل، مطرح کننده نیاز به اکسپلوراسیون گردن است.
Zone III: این منطقه در بالای زاویه ماندیبل قرار گرفته است. در این منطقه نیز ساختارهای استخوانی وجود دارند که اکسپلور آن را مشکل میکنند و ارزیابی مناطق فوقانی کاروتید، گاهی نیاز به کرانیوتومی دارد. اعصاب کرانیال نیز در این منطقه مستعد آسیب هستند و به علت مجاورت آناتومیک نزدیک، در صورت مشاهده آسیبهای عصبی، حتی در بیمار Stable، باید آنژیوگرافی انجام شود.