بلوغ چیست؟

تحریریه پزشک امروز

بلوغ زودرس
تغییرات بلوغی قبل از 8 سالگی (و منارک قبل از 10 سالگی) را به عنوان بلوغ زودرس در نظر گرفته میشود جدیدترین مطالعات نشان داده شده که تعداد زیادی از دختران طبیعی قبل از 8 سالگی تکامل بلوغ را شروع میکنند. مطمئنا بروز تلارک (رشد پستان) و آدرناک (رشد موهای عانه) قبل از 6 سالگی باید بررسی شود افزایش رشد اغلب اولین تغییر در بلوغ زودرس است و معمولا به دنبال آن تکامل پستان و رشد موهای عانه رخ میدهد. گاهی اوقات آدرناک، تلارک و رشد خطی به طور همزمان ظاهر میشوند با وجود این منارک ممکن است اولین نشانه بلوغ زودرس باشد. پس از بررسی عامل بلوغ زودرس باید درمان آن براساس اهداف موارد زیر انجام پذیرد.
1- تشخیص و درمان بیماری داخل جمجمه‌ای 2- متوقف کردن بلوغ تا سن طبیعی بلوغ 3- تضعیف و کاهش صفات جنسی مستقر شده زودرس 4- به حداکثر رساندن قد نهایی بلوغ 5- جلوگیری از سوءاستفاده جنسی 6- کاهش مشکلات روحی و در صورت نیاز جلوگیری از حاملگی.
بلوغ دیررس 
بیمارانی که تا 17 سالگی فاقد نشانه‌های بلوغ هستند به احتمال زیاد مشکل خاصی وجود دارد کودکان مبتلا به بلوغ دیررس کوتاه قد هستند و سن استخوانی آنها با تاخیر مواجه میشود.
درمان بلوغ دیررس

 اولویت درمان و برطرف کردن یا اصلاح اتیولوژی اولیه است. این زمینه درمان هیپوتیروئیدی، درمان کمبود هورمون رشد به تنهایی در بلوغ دیررس فیزیولوژیک جهت به حداقل رساندن فشارهای روانی درمان هورمونی زودهنگام و ایجاد قاعدگی ماهانه تجربه‌ای برای نوجوانان است.
مرحله‌بندی تکامل جنسی بلوغ در مردان
مرحله‌بندی تکاملی براساس اندازه دستگاه تناسلی و تکامل موهای عانه صورت میگیرد.
مرحله اول مرحله قبل از بلوغ است. آغاز مرحله دوم رشد دستگاه تناسلی، زمانی است که برای اولین بار بیضه‌ها شروع به بزرگ شدن میکنند. و اندازه دستگاه تناسلی نیز افزایش مییابد. موهای پیگمانه و مجعد عانه برای اولین بار در اطراف قاعده آلت تناسلی مشاهده میشود. در مرحله سوم دستگاه تناسلی هم از نظر طول و هم قطر رشد بیشتری مییابد اسکروتوم رشد بیشتری مییابد مرحله چهارم شامل رشد بیشتر دستگاه تناسلی است گسترش موهای عانه بر روی دستگاه تناسلی ادامه دارد در این مرحله غده پروستات در معاینه رکتال قابل لمس است در مرحله پنجم دستگاه تناسلی از نظر اندازه در محدوده بزرگسالان قرار میگیرد. در کنار تغییرات دستگاه تناسلی، تغییرات دیگری نیز مشاهده میشود که میتوان به افزایش توده عضلانی، بم شدن  صدا، روییدن موهای ضخیم در صورت و تغییرات روانشناسی را ذکر نمود.
مشکلات رشد در نوجوان طبیعی
بدترین مسئله در مورد رشد نوجوانان این است که این رشد باعث «ایجاد تفاوت» در فرد میشود نوجوانان احساس تفاوت با دیگران را دوست ندارند بنابراین رشد بیش از حد یا ناکافی مسئله‌ای نیست که بتوان به آسانی از کنار آن گذشت. اقدام آزمایشگاهی پایه و اساسی، رادیوگرافی از مچ دست برای تعیین سن استخوانی است.
کوتاهی قد 
با شرح حال کامل و معاینه میتوان اختلالات معمول همراه با کوتاهی قد از قبیل سوء تغذیه، بیماری مزمن مجاری ادرار، هیپوتیروئیدی، بیماری روانی، کم کاری هیپوفیز و دیسژنزی گنادی (تکامل ناقص غدد جنسی) را رد کرد. شرح حال و معاینه طبیعی در فردی که سن استخوانی وی فقط یک سال کمتر از سن تقویمی اوست الگوی سرشتی را که نیازی به درمان ندارد مطرح میکند بیمار را باید تحت نظر قرار داد اگر در سابقه خانوادگی عقب ماندگی رشد با الگوی مشابه باشد اما در نهایت فرد مبتلا به رشد طبیعی رسیده باشد باید به بیمار اطمینان خاطر داده شود در صورت تداوم نارسایی رشد و فقدان بیماری خاص میتوان از درمان هورمونی استفاده کرد درمان با هورمون رشد اثر یکسانی در همه افراد ندارد با حدود 2 سال درمان میتوان افزایش 6-5 سانتیمتر انتظار داشت پسران و دختران نوجوان برای افزایش کارآیی ورزش حتی زیبایی اندام از استروئیدهای آندروژنی آنابولیک به صورت غیرقانونی استفاده میکند پاسخ به مصرف این داروها از افزایش قدرت و میل جنسی (در زنان ویریلیزاسیون و اختلال عملکرد قاعدگی) پیدایش صفات مردانه تا بیماری کبدی، ناتوانی جنسی و اولیگو اسپرمی (کاهش تعداد اسپرم) متغیر است.

اکثر متخصصان بر این باور هستند که مصرف این داروها آثار روانی و رفتاری قابل توجه (پرخاشگری شدید) و وابستگی روانی ایجاد میکند خوشبختانه به ندرت دختر نوجوانی دیده میشود که به علت کوتاهی قد مراجعه کند اکثرا پسران نوجوانی هستند که به کاهش رشد حساس هستند و در آنها ممکن است استفاده از تستوسترون مورد داشته باشد و تجویز گردد.
بلندی قد

در پسران بلندی قد مشکل نادری است بسکتبال ورزشی است که راه حل آسانی را برای بلندی قد فراهم کرده است. رادیوگرافی مچ دست برای تعیین سن استخوانی ضرورت دارد و میزان تکامل صفات ثانویه جنسی نیز حایز اهمیت است چون هر چه دختر بالغ‌تر باشد درمان تاثیر کمتری در قد نهایی وی دارد. 
درمان

از دوزهای بالای استروژن برای افزایش سرعت بلوغ استخوان و کوتاه کردن قد نهایی در دخترانی که به درستی انتخاب شده‌اند استفاده شده است. درمان باید قبل از منارک شروع شود. درمان باید در 9-8 سالگی (قبل از 12 سالگی) شروع شود و درمان باید تا بسته شدن اپیفیزها ادامه داده شود اگر درمان زودتر قطع شود باعث رشد اضافی میشود در مورد مشکلات ناشی از درمان از قبیل منوراژی(افزایش خون قاعدگی)، علائم مربوط به پستان و احتباس آب توسط پزشک آگاهی داده میشود. تا زمان بسته شدن اپیفیزها ضرورت دارد هر 6 ماه رادیوگرافی مچ دست نیز انجام میشود.