پاییز، زمستان، بهار یا تابستان دیگر تفاوتی ندارند! متاسفانه چند سالی است که در همه فصل‌های سال، هوای اکثر کلانشهرهای ایران با مشکل آلودگی دست و پنجه نرم می‌کند. بنابراین طبیعی است که یکی از دغدغه‌های ما در طول روز، در خانه یا محل کار و به طور کلی فضاهای بسته، تنفس هوای پاکیزه‌تری باشد.
برای مقابله با آلودگی هوا هم راهکارهای مختلفی توصیه می‌شود. از به کارگیری گیاهان تصفیه‌کننده هوا گرفته تا روغن‌های گیاهی مختلف. اما بدون شک یکی از مهم‌ترین راهکارهای تصفیه هوا در فضاهای بسته، استفاده از دستگاه تصفیه هوا است.
در این میان یکی از انواع دستگاه‌های تصفیه هوا، تصفیه هوا بدون فیلتر است. اما تصفیه هوای بدون فیلتر چه قدر تاثیر دارد؟ بهترین نوع دستگاه تصفیه هوا کدام است؟
در ادامه این مقاله با ما همراه باشید تا از سیر تا پیاز موضوع تصفیه هوا بدون فیلتر را بررسی کرده و به سوالات بالا پاسخ دهیم.
دستگاه تصفیه هوای بدون فیلتر چیست؟
دستگاه تصفیه هوای بدون فیلتر، دستگاهی است که برای حذف آلاینده‌های مضر و آلرژن‌ها طراحی شده است. این دستگاه‌ها، همانطور که از اسمشان پیداست، برخلاف بسیاری از دستگاه‌های تصفیه هوای دیگر، از فیلتر خاصی برای جذب آلاینده‌ها استفاده نمی‌کنند.
حالا سوالی که پیش می‌آید این است که اگر این دستگاه‌ها فیلتر ندارند، چگونه آلاینده‌ها را پاکسازی می‌کنند؟! دستگاه‌های تصفیه هوای بدون فیلتر دو نوع اصلی دارند. در ادامه با بررسی این دو نوع، به جواب این سوال می‌رسیم.
انواع دستگاه‌های تصفیه هوای بدون فیلتر را بشناسید
دستگاه‌های تصفیه هوای یون‌ساز و الکترواستاتیک را می‌توانیم دو نوع اصلی دستگاه‌های بدون فیلتر بدانیم. با این وجود دسته دیگری هم وجود دارند که با استفاده از انرژی گرمایی سعی در از بین بردن باکتری‌ها و میکروب‌ها دارند. این دستگاه‌ها معمولا کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در ادامه با نوع عملکرد این دو نوع دستگاه بدون فیلتر بیشتر آشنا می‌شویم:
دستگاه تصفیه هوای یون‌ساز
در دستگاه‌های یون‌ساز، همانطور که از نامشان پیداست، تصفیه هوا با استفاده از ذرات باردار انجام می‌شود. در واقع در هوای هر اتاقی ذراتی با بار مثبت وجود دارند که می‌توانند شامل آلاینده‌هایی مثل گرد و خاک، بوها، باکتری‌ها و آلرژن‌های مختلفی باشند.
وظیفه دستگاه‌های یون‌ساز، تولید ذراتی با بار منفی است که بتوانند با این آلاینده‌ها که بار مثبت دارند واکنش نشان داده و به آن‌ها بچسبند. وقتی ذرات با بار مثبت و منفی به یکدیگر می‌چسبند، سنگین می‌شوند و در نتیجه دیگر نمی‌توانند روی هوا معلق بمانند. برای همین هم باید روی سطوح مختلف فرود بیایند.
در این روش تصفیه هوا ممکن است گاز خطرناک ازن وارد محیط شود و ذرات به جای سطوح مختلف، درون بدن ما فرود بیایند و خطرات بسیاری را برای سلامتی ما ایجاد کنند!
سازمان غذا و داروی آمریکا FDA استفاده از چنین گازی را برای درمان‌های پزشکی منع کرده است.
تنفس گاز ازن خطرات زیادی از جمله موارد زیر را در پی دارد:
- ابتلای افراد به آسم و تشدید آن در افراد مبتلا
- بیماری‌های ریوی
- سوزش سینه
- ناراحتی بینی و گلو درد
- سردرد، آلرژی و حساسیت پوستی
- حالت تهوع، حالت خستگی و گیجی
بنابراین به نظر می‌رسد برخلاف تبلیغاتی که سازندگان این دستگاه‌ها تحت عنوان «نشاط بخش بودن یون منفی» انجام می‌دهند، استفاده از این دستگاه‌ها، در محیط خانه، ممکن است خطرات جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد.
دستگاه تصفیه هوای الکترواستاتیک
در این نوع تصفیه هوا دو مرحله وجود دارد. در مرحله اول ذرات معلق پس از ورود به دستگاه از یک میدان الکتریکی با ولتاژ بالا یونیزه یا باردار می‌شوند.
در مرحله ی دوم ذرات باردار شده توسط صفحات فلزی با بار مخالف جذب و جریان هوا از دستگاه خارج می‌شود. مشکل این نوع دستگاه‌ها شست و شوی صفحات فلزی آن هاست. این صفحات پس از مدتی، نیاز به پاکسازی دارند اما مشکل از آن جایی شروع می شود که تعیین زمانی دقیق برای شست و شوی آن ها بسیار دشوار است. از سوی دیگر اگر دیرتر یا زودتر از زمان خاصی شسته شوند دستگاه با اختلال رو به رو می‌شود.
درباره میزان تاثیرگذاری این نوع دستگاه‌ها هم تردیدهایی وجود دارد.
آیا دستگاه تصفیه هوای بدون فیلتر موثر است؟
خب تا اینجا عملکرد انواع اصلی دستگاه‌های تصفیه هوای بدون فیلتر را بررسی کردیم. در نهایت این دستگاه‌ها چه قدر تاثیر دارند؟
واقعیت این است که بزرگترین برندهای صنعت دستگاه‌های تصفیه هوا، در میان محصولاتشان دستگاه بدون فیلتر دیده نمی‌شود. چراکه یون‌سازی می‌تواند گاز ازن تولید کند. علاوه بر آن با واکنش ناقص ذرات، ممکن است مواد جدیدی در محیط ایجاد شوند که ناشناخته و خطرناک‌اند. دستگاه‌های الکترواستاتیک هم چالش‌های خاص خود را دارند.
اما آیا همه دستگاه‌های تصفیه هوا این چنین هستند؟ جواب منفی است! دستگاه‌های تصفیه هوای بسیاری وجود دارند که بدون هیچگونه عوارضی، اغلب آلاینده‌های موجود در هوا را به خوبی پاکسازی می‌کنند و هوای تمیز را به ارمغان می‌آورند. البته این بدین معنا نیست که همه دستگاه‌های تصفیه هوای فیلتردار مناسب هستند. در ادامه به بررسی بیشتر این موضوع می‌پردازیم. با ما همراه بمانید.
انواع دستگاه‌های تصفیه هوای فیلتردار را بشناسید
دستگاه‌های فیلتردار انواع متنوعی دارند. اما دو نوع اصلی فیلترهایی که در این نوع دستگاه‌ها استفاده می‌شود، فیلتر هپا و لامپ UV است. در ادامه با این دو نوع بیشتر آشنا می‌شویم:
دستگاه تصفیه هوا با فیلتر هپا
هپا HEPA مخفف کلمه High Efficiency Particulate Air به معنای فیلتر تصفیه ذرات با بازدهی بالا است. فیلتر هپا از فشرده شدن و تنیده شدن الیاف‌های حصیر، پنبه، پوشال و فایبرگلاس ساخته شده. قطر این الیاف بسیار کوچک بوده و به همین دلیل است که در از بین بردن ویروس‌ها و آلاینده‌ها موثرتر عمل می‌کند.
فیلتر هپا از ظرفیت بالایی برخوردار است و لازم نیست در کوتاه مدت برای تعویض آن اقدام کنید. قابلیت چین خوردن این فیلتر و الیاف آن از مسدود شدن منافذ توسط گرد و خاک جلوگیری می‌کند.بافت بسیار متراکم الیاف این فیلتر راه ورود ذرات را مسدود می‌کند و با ایجاد مانعی قدرتمند هوای پاک را وارد محیط می‌کند.
برندهای معروف و جهانی دستگاه تصفیه هوا مثل IQ Air از همین فیلترها برای تصفیه هوا استفاده می‌کنند. در ایران هم برندهای متخصص، مانند دستگاه تصفیه هوای نوجان از فیلتر هپا و کربن اکتیو برای پاکسازی آلاینده‌ها کمک می‌گیرد.
آیا فیلتر هپا ویروس‌ها را هم جذب می‌کند؟
برخی ادعا می‌کنند که فیلتر هپا در جذب ویروس‌ها موثر نیست. اما بر اساس تحقیقی که توسط گروهی در دانشگاه مینسوتا بر روی فیلتر هپا صورت گرفته، در صورت داشتن کیفیت مناسب، این فیلتر قادر است تا ذراتی با اندازه 3 تا 20 نانومیکرون هم جذب کند. (چیزی حدود 3 تا 20 برابر کوچکتر از ویروس کرونا)
این فیلتر برای به دام انداختن این ویروس از خاصیت Diffusion استفاده می‌کند. در این روش ذرات آلاینده‌ای که اندازه‌ای کوچکتر از یک میکرون دارند، به دلیل اصابت مداوم با مولکول‌های گازی، تغییر جهت می‌دهند و مسیر نامنظمی را طی می‌کنند. به همین دلیل همین برخورد و با کاهش سرعتشان، به آسانی در دام فیلتر هپا می‌افتند. برای اطلاعات بیشتر مقاله دستگاه تصفیه هوا برای کرونا را بخوانید.
لامپ UV در دستگاه تصفیه هوا
دستگاه‌هایی که از لامپUV برای تصفیه هوا استفاده می‌کنند از نوع Active هستند. در این نوع دستگاه‌ها، پاکسازی آلاینده‌ها با مکش هوا از طریق فن به داخل دستگاه شروع می‌شود. آلاینده‌ها با عبور از فیلتر لامپ UV ضدعفونی شده و از بین می‌روند. بزرگترین نگرانی که درباره این روش تصفیه هوا وجود دارد این است که در فرآیند تصفیه هوا ممکن است گاز ازن تولید شود. گازی که بالا رفتن غلظتش در محیط عوارض جبران‌ناپذیر و خطرناکی دارد. درباره عوارض دستگاه تصفیه هوا بیشتر بخوانید.
علاوه بر آن در این روش پاکسازی لامپ UV قرار است که روی مولکول‌های آلاینده و با تغییر ساختار DNA آن‌ها، این ذرات آلاینده را به ذرات بی‌خطر تبدیل کند. اما در نظر داشته باشید که لامپ UV ممکن است با ذرات آلاینده به صورت ناقص واکنش دهد. در نتیجه این ذرات را به مولکول‌های ناشناخته و خطرناکی تبدیل می‌کنند که می‌توانند سلامتی ما را با تهدیدات جدی رو به رو کنند!
لامپ UV در دستگاه‌های تصفیه هوا بیشتر برای محیط‌های درمانی و پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد و به نظر می‌رسد استفاده از این نوع دستگاه‌ها هم برای مصرف خانگی چندان مناسب نیست.
بهترین دستگاه تصفیه هوا کدام است؟
با توجه به چهار نوع اصلی دستگاه‌های تصفیه هوا که تا اینجا بررسی کردیم، به نظر می‌رسد استفاده از دستگاه تصفیه هوایی که از فیلتر هپا برای پاکسازی هوا استفاده می‌کند، بهترین گزینه است.
این دستگاه‌ها هیچ ماده جدیدی را به محیط اضافه نمی‌کنند. فیلتر هپا در این دستگاه‌ها، انواع مختلف آلاینده‌های شهری را جذب خود می‌کند. معمولا در این نوع دستگاه‌ها کنار فیلتر هپا، از فیلتر کربن اکتیو هم استفاده می‌شود. بدین ترتیب آلاینده‌های شیمیایی و بوها هم با دقت بسیار زیادی پاکسازی خواهند شد.
این فیلترها در محصولات برندهایی که بیش از صد سال قدمت دارند مورد استفاده قرار می‌گیرند و به نظر می‌رسد دوران آزمون و خطای خود را به پایان رسانده‌اند!
در خرید دستگاه تصفیه هوا به چه نکاتی توجه کنیم؟
خرید دستگاه تصفیه هوایی که صرفا از فیلتر هپا استفاده می‌کند، درست نیست! در خرید دستگاه تصفیه هوا، علاوه بر انتخاب فیلترهای مناسب، لازم است به ویژگی‌های دیگری هم توجه کنید. در ادامه به بررسی این ویژگی‌ها می‌پردازیم:
به ظرفیت فیلترها توجه کنید
فیلترها ممکن است ظرفیت‌های متنوعی داشته باشند. در هنگام خرید به ظرفیت فیلتر دستگاه توجه کنید که در کوتاه مدت مجبور به تعویض آن نشوید. معمولا عمر مفید فیلترهای هپا در یک دستگاه مرغوب بین یک تا دوسال متغیر است. این فیلترها پس از پایان عمر خود نمی‌توانند آلودگی‌های محیط را جذب کنند و باید تعویض شوند. به یاد داشته باشید که با توجه به میزان آلودگی محیط و میزان استفاده شما از دستگاه عمر مفید فیلترها می‌تواند کمتر یا بیشتر شود.
فن دستگاه را ارزیابی کنید
در دستگاه‌هایی که از فیلتر هپا و کربن اکتیو استفاده می‌کنند و در واقع تصفیه هوا با جذب ذرات آلاینده انجام می‌شود، وجود یک فن قدرتمند در دستگاه، یک نیاز ضروری است. چراکه اگر فن قادر به مکش حجم مناسبی از هوا به داخل دستگاه را نداشته باشد، عملا فرآیند تصفیه هوا به درستی انچام نمی‌شود.
برای آنکه فن قدرتمندی برای تصفیه هوا به کار گرفته شود، لازم است اندازه دستگاه به قدر کافی بزرگ باشد. بسیاری از دستگاه‌های موجود در بازار که انداره کوچکی دارند، در درون دستگاه فضای کافی برای استفاده از یک فن قدرتمند را ندارند.
به اندازه دستگاه دقت کنید
یک دستگاه تصفیه هوای مناسب برای آنکه بتواند فن باکیفیت و فیلترهایی با ظرفیت بالا را در خود جای دهد، باید به اندازه کافی بزرگ باشد.
بسیاری از دستگاه‌های تصفیه هوای کوچک، به اندازه کافی فضا برای جای دادن فیلترهایی با حجم بالا را در خود ندارند و در فواصل بسیار کوتاهی باید برای تعویض فیلترشان هزینه کنید. علاوه بر آن کیفیت هوای خروجی این دستگاه‌ها احتمالا پایین‌تر خواهد بود. بنابراین اندازه دستگاه تصفیه هوایی که انتخاب می‌کنید، نباید بیش از اندازه کوچک باشد.
جمع بندی
یکی از بهترین روش‌ها برای پاکسازی آلاینده‌ها، در شرایطی که آلودگی هوا روز به روز بیشتر می‌شود، استفاده از دستگاه تصفیه هوای مناسب است. اما توجه کنید که خرید دستگاه تصفیه هوا، مثل خرید سایر وسایل خانه یا محل کار نیست. یعنی به صرف توصیه دیگران، تبلیغات و نام یک برند، نمی‌توان دستگاه مناسبی را انتخاب کرد. چراکه همانطور که در این مقاله خواندید، برخی از دستگاه‌های تصفیه هوا، نه تنها به پاکسازی هوا کمک نمی‌کنند، بلکه ممکن است عوارضی را هم به همراه داشته باشند و خرید این دستگاه، به دقت و تحقیق بیشتری نیاز دارد.
توصیه کلی ما این است که دستگاه تصفیه هوایی را انتخاب کنید که از فیلتر هپا و کربن اکتیو با ظرفیت بالا، در کنار یک فن باکیفیت استفاده می‌کنند. همچنین لازم است دستگاه تصفیه هوا را از برندهایی خرید کنید که به صورت اختصاصی و با دقت بالا به طراحی و مهندسی دستگاه تصفیه هوا می‌پردازند و این محصول را در کنار لوازم خانگی دیگرشان تولید نمی‌کنند. چراکه معمولا دقت تولید دستگاه تصفیه هوا در برندهای عمومی لوازم خانگی کمتر است.
در نهایت برای کسب اطلاعات بیشتر درباره خرید یک دستگاه تصفیه هوای مناسب می‌توانید از سایت نوجان مهر به نشانی www.nojaan.com بازدید کنید.
