مجید هنرور
آنژین واژه‌ای است که برای توصیف درد قفسه سینه ناشی از ایسکمی (نرسیدن خون) به عضله قلب به کار می‌رود. عوامل بروز آنژین دو دسته هستند:
الف) عواملی که خون یا اکسیژن‌رسانی به قلب را کاهش می‌دهند؛ مانند تصلب شرائین، اسپاسم (گرفتگی) شریانی، کاهش فشارخون، نارسایی یا تنگی آئورت، هیپوکسمی (کاهش میزان اکسیژن‌گیری خون) و کم‌خونی، پلی‌سیتمی (افزایش گلبول‌های خون) که منجر به کاهش جریان خون در شریان کرونر می‌شود.
ب) عواملی که نیازهای عضله قلب را افزایش می‌دهند؛ مانند: اعمال نیرو و فشار، هیجان، صرف و هضم یک وعده غذایی سنگین، کم‌خونی، هیپرتیروئیدسیم (پرکاری تیروئید)، ضایعه عضله قلب، هیپروتروفی (بزرگی) قلب و نارسایی یا تنگی آئورت.
علائم بالینی
حملات شدید گذرا از زیر جناغ سینه یا درد جلوی قلبی که به صورت احساس فشار و سوزش، با شدت خفیف تا متوسط، در پشت جناغ سینه یا کمی به سمت چپ جناغ سینه با انتشار به گردن، فک، شانه‌ها و سطوح درونی اندام فوقانی بروز می‌کنند.طول مدت درد عموما کمتر از 5 دقیقه بوده و با مصرف نیتروگلیسیرین به صورت زیرزبانی و استراحت از بین می‌رود. دیسپنه (تنگی نفس)، رنگ‌پریدگی، تعریق، تپش قلب و غش از دیگر علائم این عارضه هستند.
انواع آنژین
1- پایدار (قدیمی): درد قفسه سینه در اثر فشار زیاد یا هیجان قابل پیش‌بینی، شروع می‌شود و به ندرت در هنگام استراحت رخ می‌دهد.
2- ناپایدار (شدت‌یابنده): افزایش فزاینده در تعداد حملات، شدت و مدت آنژین احتمال خطر انفارکتوس میوکارد در 3 تا 18 ماه آینده بیشتر می‌شود.
3- متغیر (پرنیزمتال): مشابه آنژین قدیمی است، ولی با مدت زمان طولانی‌تر که ممکن است در حال استراحت نیز بروز کند و در ساعات اولیه روز بیشتر روی می‌دهد که شاید به دلیل اسپاسم شریان کرونری باشد.
4- شبانه: این درد معمولا شب در حالت خواب ایجاد می‌گردد و می‌تواند با راست نشستن برطرف شود و معمولا مربوط به نارسایی بطن چپ است.
5- بستر: درد قفسه سینه هنگام دراز کشیدن رخ می‌دهد و با ایستادن یا نشستن کمتر می‌شود. 6- مهارنشدنی: آنژین مزمن و توان فرسایی است که به اقدامات درمانی پاسخ نمی‌دهد.
درمان
این بیماری با دو روش «دارویی» و «جراحی» می‌تواند درمان شود.
درمان دارویی: اهداف مراقبت و درمان طبی آنژین شامل کاهش دادن نیاز میوکارد به اکسیژن و افزایش ارسال اکسیژن به میوکارد می‌باشد. منبسط‌کننده‌های عروق (نیترات‌ها و نیتروگلیسیرین، دی نیترات ایزوسوربید) ماهیچه صاف عروق خونی محیطی و کرونر را منبسط کرده و بار قلب را کاهش می‌دهند و در نتیجه تقاضا برای اکسیژن کم می‌شود.
ترکیبات بلوک‌کننده بتا (پروپرانولول و آتنولول) با کاهش قدرت انقباضی، تعداد ضربان قلب، نیاز اکسیژن و کار عضله قلب را کم می‌کنند. بلوک‌کننده‌های کانال کلسیم (نیفیدپین و وراپامیل) تون عضله صاف عروق را کم کرده و با گشاد کردن آرتریول‌های کرونری تحویل اکسیژن به ماهیچه قلب را افزایش می‌دهند. از طریق کم کردن فشار سرخرگ‌های سیستمیک و در نتیجه فشار کار بطن چپ، نیاز میوکارد به اکسیژن کاهش می‌یابد.
مسکن‌ها سولفات مرفین به علت کاهش بازگشت وریدی و کار عضله قلب مورد استفاده است.
جراحی: جراحی اقدام بعدی درمانی است که به دلیل تخصصی بودن و آموزش همگانی از توضیح آن صرف‌نظر می‌شود. فراموش نکنید هیچ‌گاه شخصی که دچار آنژین صدری یا حملات قلبی شده است را نباید وادار به راه رفتن کرد؛ چرا که می‌تواند موجب بدتر شدن حال مریض و در مراحل حاد منجر به ایست قلبی شود. لذا پیشنهاد می‌گردد برای جابه‌جایی او از پتو یا صندلی استفاده کنید. به این صورت که فرد را وسط پتو گذاشته و از چهار طرف او را بلند کنید یا بر روی صندلی نشانده و یک نفر پایه‌ها و دیگری پشت صندلی را بگیرد و او را جابه‌جا نمایید. البته بهترین کار، تماس بی‌درنگ با مرکز فوریت‌های پزشکی خواهد بود.
در زیر برخی نکات موثر در کاهش پیشرفت عارضه و مراقبت‌های اولیه تا رسیدن عوامل اورژانس ذکر شده‌اند:
1- ثابت نگه‌داشتن بیمار و جلوگیری از راه رفتن او (حتی یک قدم)!!
2- لباس‌های تنگ و دکمه‌ها و یا گره کراوات را شل کنید.
3- از تجمع در اطراف مریض خودداری نموده و سعی در آرام کردن وی نمایید.
4- مصرف داروهایی که قبلا پزشک معالج تجویز کرده است، مانند پرل نیتروگلیسیرن در زیر زبان یا جویدن قرص آسپرین به کاهش عوارض کمک می‌کند.
5- در صورت وجود کپسول اکسیژن، حداقل 3-2 لیتر در دقیقه به وی اکسیژن بدهید.
6- از درمان‌های خانگی و خورانیدن جوشانده‌های گیاهی (به دلیل اطلاعات کم در مورد عوارض آنها) یا آب قند جدا پرهیز کنید.
