فرادید؛ شبا عنوانی اختصاری است برای «شناسه حساب بانکی ایران». به این ترتیب که هر شماره حساب بانکی‌ای طی فرایندی ساده به شماره «شبا» تبدیل خواهد شد (که در ادامه همین مطلب به چگونگی این فرآیند نیز خواهیم پرداخت) این شماره 24 رقمی که بر اساس استاندارد 13616-ISO و به‌منظور تسهیل و هماهنگ‌سازی مبادلات بین‌بانکی و بین‌المللی بانک‌های کشور، از سوی بانک مرکزی تبیین شده می‌تواند از راحت‌ترین راه‌های الکترونیکی ممکن باشد برای انواع نقل‌وانتقالات مالی بین تمامی سامانه‌های بانکی کشور. چرا که با این شماره، نه به نام بانک نیاز است و نه به کد شعبه و نوع حساب و چه و چه؛ بلکه شما تنها با در دست داشتن این شماره می‌توانید از هر کدام حساب‌هاتان به هر حساب دیگری به راحت‌ترین شکل ممکن هر مبلغی که می‌خواهید را حواله کنید.
اگرچه در محاسبه و دریافت شماره شبا از شماره‌حساب مربوط به نظام شماره‌گذاری داخلی بانکها استفاده می‌شود اما درنهایت شیوه رسیدن به این شماره به‌کل از نظام شماره‌گذاری داخلی هریک از بانکها مستقل است و مطابق با ضوابط IBAN (Internet Bank Account Number) تنظیم می‌شود که هر شماره حسابی از هر بانکی را به شکلی کاملا منحصربه‌فرد تعریف می‌کند و به منظور یکسان‌سازی شماره حسابهای بانکی در سطح بین‌المللی به منظور تسهیل تبادلات بین بانکی، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کاربردها و مزایای شماره شبا
این امکان با راه‌اندازی سامانه ساتنا (سامانه تسویه ناخالص آنی) و پایا (سامانه پایای الکترونیکی) از سوی بانک مرکزی امکان‌پذیر شده و از مهم‌ترین دست‌آورد‌های آن تسهیل حداکثری نقل و انتقالات و هرچه کمتر شدن درخواست انواع وجوه نقد بوده، همچنین راه‌اندازی این شیوه به شدت آمدوشد به شعبه‌ها را کاهش‌داده و به هرچه امن‌تر شدن انتقال پول انجامیده است.
از دیگر مزایای دریافت شماره شبا این است که به هیچ عنوان جایگزین شماره حساب شما نخواهد شد بلکه به‌عنوان شماره‌ای که از بالاترین سطح استاندارد برخوردار است در کنار شماره حساب و شماره کارت بانکی‌تان قرارمی‌گیرد؛ به این ترتیب فارغ از نوع هر حسابی می‌بایست برای آن، شماره «شبا» متعلق به همان حساب را دریافت‌کرد.
همانطورکه پیشتر هم گفتیم برای حواله از طریق این شماره به هیچ اطلاعات دیگری نیازمند نخواهید بود و این خودبسندگی به هیچ عنوان از امنیت انتقال وجوه نمی‌کاهد چراکه تمامی اطلاعات مورد نیاز یک حساب بانکی در این شماره وجود داشته و به محض رخ دادن هر خطایی در واردکردن آن، سیستم شماره اشتباه را نپذیرفته و اشتباه پیش‌آمده را به شما گزارش خواهد کرد.
ساختار و اجزاء شبا:
در این قسمت با ساختار و اجزای شماره شبا ( شناسه حساب بانکی ایران ) آشنا خواهیم شد و توضیحی مختصری در رابطه با هریک از اجزا ارائه خواهیم کرد.
ارقام کنترلی:
عبارتند از ارقامی که به منظور حصول اطمینان از دریافت و ارسال کامل و بدون نقص یا تحریف «شبا»، بر مبنای مندرجات درونی «شبا» محاسبه و به عنوان بخش الزامی «شبا» بدان افزوده می شوند.
IBAN:
حروف اختصاری «Internet Bank Account Number»، شناسه ایست که یک شماره حساب خاص را در یک بانک بصورت یکتا معرفی می کند. این شناسه مطابق با استاندارد بین المللی ISO-13616-2007 تولید شده و به منظور یکسان سازی شماره حسابهای بانکی در سطح بین المللی به منظور تسهیل تبادلات بین بانکی، مورد استفاده قرار می گیرد.
BBAN:
حروف اختصاری «Basic Bank Account Number»، شناسه ایست شامل شناسه بانک که به صورت یکتا یک حساب خاص را در یک بانک در یک کشور خاص مشخص می کند.
نحوه دریافت شماره شبا بانک‌های مختلف
قواعد ساختاری شبا:
– هر کاراکتر تنها می‌تواند یکی از حروف بزرگ الفبای انگلیسی [A-Z]یا یک رقم انگلیسی [0-9]باشد. استفاده از هیچ کاراکتر دیگری، از جمله اعداد و حروف فارسی مجاز نیست.
– طول شبا دقیقاً باید معادل 26 کاراکتر باشد. شماره‌های کمتر یا بیشتر از 26 کاراکتر مجاز نیستند.
– استفاده از حروف تنها برای کد کشور (دو رقم سمت چپ شبا) مجاز است. بقیه اجزای شبا تنها می‌تواند دربرگیرنده اعداد باشد.
نمایش شبا:
– نمایش در سیستم‌های رایانه ای: در سیستم‌های رایانه ای، شبا مانند نمونه زیر، به صورت یکپارچه و بدون فاصله نمایش داده می‌شود، مانند این نمونه:
IR0696000000010324200001
– نمایش در اشکال نوشتاری: در اشکال نوشتاری، مانند فرم‌ها و نامه ها، از سمت چپ، بین هر چهار کاراکتر، یک فاصله قرار می‌گیرد. در نتیجه کد شبا در فرم نوشتاری شامل 6 دسته چهار کاراکتری و یک دسته 2 کاراکتری در سمت راست خواهد بود. به عنوان مثال شبای مذکور در بند فوق به صورت زیر نوشته می‌شود:
IR06، 2960، 0000، 0010، 0324، 2000، 01
شبا یک کد 26 کاراکتری است که به صورت زیر به سه بخش اصلی تقسیم می شود:
| جزء |
BBAN |
CD |
CC |
| توضیح |
شماره حساب پایه |
کد کنترلی |
کد کشور: ثابت= IR |
| طول |
22 رقم |
2 رقم |
2 حرف |
– یک شبا به صورت [CC][CD][BBAN]ساخته می‌شود. (کروشه تنها برای تفکیک اجزاء است و در شبا دیده نمی‌شود)
– CC به معنی کد کشور، در مورد تمامی حسابهای بانکی کشور براساس استاندارد ISO-3166-1 معادل دو حرف IR (حروف بزرگ لاتین) است. کد کشور تنها بخش حرفی شبا محسوب می‌شود.
– CD به طول دو رقم به معنی ارقام کنترلی یا چک دیجیت شناسه شبا می‌باشد.
– BBAN به طول 22 رقم که شماره پایه حساب بانکی را تشکیل می‌دهد و در بند (5) این سند در مورد آن بحث شده است
ساختار و قالبBBAN:
5-1-مشخصات کلی: قالب BBAN یک کد به طول 22 رقم با قالب زیر است:
| B19 |
0 |
0 |
0 |
B2 |
B1 |
A3 |
A2 |
A1 |
| 22 |
0 |
0 |
0 |
5 |
4 |
3 |
2 |
1 |
اجزاءBBAN:
براساس جدول فوق به صورت زیر توضیح داده می‌شود:
– شناسه بانک، که در موقعیت A1 الی A3 به طول سه رقم قرار می‌گیرد. شناسه بانک یک عدد سه رقمی است که براساس کد بانکها تدوین شده است. باتوجه به این که این کد‌ها درحال حاضر دو رقمی هستند، تا اطلاع ثانوی از صفر در سمت چپ این کد برای تمام بانکها و موسسات اعتباری استفاده شده است. کد بانکها مطابق با جدول زیر تنظیم می‌شود:
ردیف
|
نام بانک
|
شناسه بانک
|
1
|
بانک اقتصاد نوین
|
055
|
2
|
بانک پارسیان
|
054
|
3
|
بانک پاسارگاد
|
057
|
4
|
پست بانک ایران
|
021
|
5
|
بانک تجارت
|
018
|
6
|
موسسه اعتباری توسعه
|
051
|
7
|
بانک توسعه صادرات
|
020
|
8
|
بانک رفاه
|
013
|
9
|
بانک سامان
|
056
|
10
|
بانک سپه
|
015
|
11
|
بانک سرمایه
|
058
|
12
|
بانک صادرات ایران
|
019
|
13
|
بانک صنعت و معدن
|
011
|
14
|
بانک کارآفرین
|
053
|
15
|
بانک کشاورزی
|
016
|
16
|
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
|
010
|
17
|
بانک مسکن
|
014
|
18
|
بانک ملت
|
012
|
19
|
بانک ملی ایران
|
017
|
– شناسه حساب که در موقعیت B 1 الی B 19 قرار می‌گیرد. باتوجه به اینکه شماره حسابهای فعلی بانک ملی (سیستم متمرکز- سیبا) 13 رقمی می‌باشد، با استفاده از راهکار‌های ذیل به قالب 19رقمی تبدیل می‌شود.
الف:شناسه نوع حساب که در موقعیت B 1 قرار می‌گیرد برای حسابهای سپرده، مقداد صفر و برای حسابهای تسهیلات عدد یک تکمیل می‌شود.
ب:برای موقعیت‌های B 2 الی B 19 نیز، به سمت چپ شماره حساب باید به اندازه‌ای رقم صفر افزوده شود که طول آن برابر 18 رقم شود. بدین ترتیب با ترکیب عدد 18 رقمی حاصله و کد نوع حساب (بند الف)، شناسه حساب (BBAN) به طول 19 رقم تولید می‌شود.
دریافت شبابانک ملی ایران
به منظور دریافت شناسه شبا از طریق پیام کوتاه لازمست یک پیام کوتاه در قالب زیر از سوی متقاضی به شماره 20008018 ارسال گردد. به محض ارسال نیز پاسخ به همراه کد شبای درخواستی برای مشتری بصورت پیام کوتاه ارسال می شود.
فرمت ارسال پیام کوتاه:
برای دریافت کد شبای حساب سپرده: شماره حساب سیبا + فاصله + عدد صفر
مثال: 0، 0301436204006
برای دریافت کد شبای حساب تسهیلات: شماره حساب سیبا + فاصله + عدد یک
مثال: 1، 0301436204006
دریافت شناسه شبا بانک ملت
به منظور دریافت شماره شناسه حساب بانکی ایران (شبا) برای حساب ها ی بانک ملت بایستی شماره حساب / شماره قرارداد مورد نظر را وارد نموده و عبارت امنیتی مشاهده شده را در فیلد مربوطه درج نمائید .
پس از تکمیل اطلاعات و ثبت کلید تایید ، مشخصات صاحب حساب نمایش داده می شود که در صورت صحت این مشخصات و تائید آن امکان مشاهده و چاپ شماره شبا معادل شماره حساب / شماره قرارداد بانکی متمرکز میسر می گردد.
آیا محاسبه شبا از طریق شماره کارت امکان پذیر است؟
این هم از دیگر سوال‌های معمول درباره نحوه دریافت شماره شبا یا محاسبه آن است و از آنجایی‌که بر روی کمتر کارت‌هایی علاوه بر شماره کارت، شماره حساب هم درج شده و دسترسی به شماره حساب هم برای بسیاری سخت می‌نماید برخی گمان می‌کنند که از طریق شماره کارت هم می‌توان به شماره شبا رسید، اما متاسفانه به این دلیل که یک کارت می‌تواند به حسابهای متعددی وصل باشد این مسئله –فعلا- امکان‌پذیر نیست و برای دریافت شماره شبای بیشتر بانکها می‌بایست شماره حساب خود را داشته باشید.
اما «رده» توانسته این امکان را به دست آورد که با وارد کردن شماره کارت برخی بانکها، شماره شبا را ارائه دهد. برای استفاده از این امکان اختصاصی و کارراه‌انداز و همچنین اطمینان از نام صاحب حساب و فعال بودن حساب، باید عضو «رده» شوید.
ساختار شماره شبا چگونه است؟
محاسبه و دریافت شماره شبا به این ترتیب است که در این شماره هر کاراکتر تنها می‌تواند یکی از حروف بزرگ الفبای انگلیسی یا یک رقم انگلیسی باشد. استفاده از اعداد و حروف فارسی به هیچ وجهی امکان‌پذیر نیست؛ و طول این شماره نیز به طور دقیق می‌باید معادل 26 کاراکتر باشد؛ به این ترتیب که دو کاراکتر نخست یا همان دو رقم سمت چپ شماره شبا که حروف بزرگ لاتین‌اند نشانگر اختصار بین‌المللی نام هر کشور است و باقی اجزای آن را تنها اعداد تشکیل می‌دهند که این اعداد نیز از دو بخش به این شرح تشکیل شده‌اند:
دو رقم نخست، ارقام کنترلی یا چک دیجیت شناسه شبا است و از نوزده رقم باقیمانده، سه‌تای نخست آن کد ثبت‌شده هر بانک است و باقی خود شماره حساب که البته کمی اعداد برخی شماره حساب‌ها (بخصوص بانک ملی) با گذاشتن صفر است که به میزان استاندارد آن می‌رسد.
