خاموشی‌های دوشیفته از امروز

خاموشی‌ها مجددا از امروز در شهرهای کشور کلید می‌خورد و همزمان فشار به نیروگاه‌ها برای استفاده از سوخت‌های غیراستاندارد بالا می‌رود. روز گذشته سازمان استاندارد «تزریق مازوت و گازوئیل فاقد استاندارد به نیروگاه‌ها» را به‌عنوان پرده دیگری از داستان آلودگی تهران و کلان‌شهرها رسما تایید کرد.موضوعی که در نتیجه افزایش مصرف گاز و فشار به شبکه برق تشدید خواهد شد و توامان خاموشی و آلودگی را میهمان تهران و کلان‌شهرهای کشور خواهد کرد. از آنجا که احتمال افت 3هزار مگاواتی برق در شبکه کشور رسما از سوی توانیر تایید شده، این عامل فشار روی نیروگاه‌ها برای افزایش استفاده از سوخت‌های غیراستاندارد را افزایش می‌دهد.دود غیراستانداردها در حالی به چشم مردم می‌رود که نیروگاه‌ها به‌عنوان مقصر اصلی این موضوع شناخته می‌شوند.اما در یک الاکلنگ نهادی که بین وزارت‌خانه‌های نفت و نیرو رخ داده، وزارت نفت از امکان قطع گاز در شبکه وجود ندارد و نیروگاه‌ها را با تنها گزینه ممکن یعنی استفاده از مازوت و گازوئیل روبه‌رو ساخته است.از آنجا که کمبود 3هزار مگاواتی برق در شبکه کشور به معنی کاهش 7 تا 8 درصدی توان شبکه نیروگاه‌ها برای تامین نیاز بخش‌های تجاری و خانگی است، تنها راه برای پرهیز از خاموشی گسترده‌تر، روی آوردن به مصرف مازوت و گازوئیل در نیروگاه‌هاست.موضوعی که به نظر می‌رسد نمی‌تواند همه نیاز شبکه را تامین کند اما از خاموشی گسترده‌تر در کشور ممانعت به عمل خواهد آورد.فعلا البته این خاموشی در انتظار تهران و  دیگر شهرهای کشور است.گفته‌های رخشانی مهر در جلسه ستاد مدیریت سوخت نیروگاه‌ها، صنایع و مدیریت مصرف انرژی کشور خبر از قطع برق در دو نوبت صبح (8 تا 12) و

(15 تا 22) می‌دهد. معاون هماهنگی شرکت توانیر در این نشست اعلام کرده همه توان شرکت بر این است که از خاموشی پرهیز کند چرا که خاموشی خط قرمز این نهاد است اما شواهد آماری و مرور تجربیات گذشته ناقض این موضوع است.در عین حال سخنگوی صنعت برق تایید کرده امشب اگر به هریک از استان‌های کشور اعم از تهران و...سوخت نرسد، خاموشی کلید خواهد خورد.البته شرایط برای تهران بدتر است و به‌دلیل فشار بالایی که مصرف‌کنندگان به شبکه وارد خواهند کرد، احتمالا خاموشی در این استان بالاتر است.البته شمال کشور، غرب کشور و مناطق مرکزی نیز امکان دارد با میزانی از خاموشی روبه‌رو شوند.مصطفی رجبی مشهدی اعلام کرده در تهران درصورت رعایت نشدن الگوی مصرف و صرفه‌جویی نکردن امکان بروز خاموشی وجود دارد.

فشار به نیروگاه‌ها از دو جبهه

تامین‌کنندگان اصلی برق کشور از دو جبهه تحت فشار قرار دارند.نیروگاه‌ها نه می‌توانند کلا تن به تولید برق با سوخت‌های غیراستاندارد بدهند و نه امکان بی‌توجهی به اضافه بار شبکه را دارند.در شرایطی که مصرف سوخت‌های‌ غیراستاندارد اعم از مازوت و گازوئیل موجبات رشد آلاینده از طریق نیروگاه‌ها را فراهم کرده، ناتوانی شبکه گاز کشور در تامین خوراک گاز طبیعی برای نیروگاه‌ها موجبات افزایش هزینه مازوت‌سوزی شده است.این هزینه از ناحیه افزایش روزهای ناسالم و رشد ذرات معلق در هوا موجب می‌شود تا سیاست‌گذار بین دو گزینه خاموشی و استفاده از سوخت‌های غیراستاندارد یکی را انتخاب کند.

مازوت و گازوئیل که طبق اعلام سازمان استاندارد، فعلا به صورت غیراستاندارد تولید شده و به نیروگاه‌ها تزریق می‌شود، از سوی سازمان استاندارد یکی از متهمان روزهای ناسالم تهران و کلان‌شهرها اعلام شده‌اند.اما این بین یک اتفاق رخ داده است. اینکه با وجود ابلاغ سازمان استاندارد به وزارت نفت در سه سوخت مازوت، گازوئیل و بنزین، کشور فعلا در هر سه مورد عقب‌تر از استانداردهای ابلاغی است یا بعضا به تولید سوخت‌ غیراستاندارد می‌پردازد. این موضوع را مرندی‌مقدم معاون سازمان استاندارد در نشست روز گذشته این نهاد تایید کرده و از تکمیل فعالیت‌های مرتبط با ارتقای استاندارد سوخت‌هایی نظیر بنزین، گازوئیل و مازوت خبر داده است.اقدام سازمان استاندارد گرچه قابل تقدیر است اما تعلل در به‌روزرسانی استانداردهای حوزه سوخت در کشور را یادآوری می‌کند. موضوعی که در کنار تبعات جانبی موضوع، گویای فرصت‌سوزی نهادها و سازمان‌های متولی این حوزه برای استانداردسازی سوخت‌های فسیلی است.جامعه، صنعت و طیف وسیعی از ذی‌نفعان از مهم‌ترین قربانیان این تعلل در ابعاد اقتصادی، زیست محیطی و سلامت هستند.

ابعاد ماجرای غیراستانداردها چقدر است؟

«دنیای‌اقتصاد» روز گذشته در گزارشی با عنوان «پرواز مازوت در آسمان شهرها» درباره افزایش 192درصدی سهم گازوئیل و رشد 166 درصدی سهم مازوت در رفع نیاز نیروگاه‌‌ها شفاف‌سازی کرد. موضوعی که به عدم برنامه‌ریزی سیاست‌گذار در دو حوزه برق و گاز مربوط بوده.این دو سوخت که به‌دلیل ماهیت خاص خود حین مصرف در نیروگاه‌ها سطح بسیار بالاتری از آلایندگی را تولید می‌کنند، عامل اصلی رشد آلودگی هوای شهر شناخته شده‌اند. از آنجا که افزایش مصرف گاز طبیعی در زمستان امسال عامل تزریق مازوت و  گازوئیل به نیروگاه‌ها اعلام شده، این دو سوخت وضعیت آلودگی هوای پایتخت را به حادترین سطح خود رسانده و انتخاب‌هایی نظیر خاموشی شبکه مصرف‌کنندگان صنعتی و خانگی برق یا ممانعت از فعالیت مزارع بیت‌کوین را پیش روی مقامات کشور قرار داد. حال اما مشخص شده با اینکه در سال‌های گذشته مساله آلایندگی شدید مازوت و گازوئیل در نیروگاه‌ها محرز بوده اما در این مدت، سیاست‌گذار برای تدوین و اجرای یک استاندارد تعلل کرده است. موضوعی که گرچه مقصر درجه دوم این چالش به حساب می‌آید اما از وجود زنجیره‌ای از خطاهای سیاستی و شکاف‌ها در حوزه اقدام و اجرا حکایت دارد. طبق اعلام مرندی‌مقدم معاون سازمان استاندارد، مهلت قانونی وزارت نفت برای ارتقای استانداردهای تولید گازوئیل در یکم شهریورماه 1399 پایان یافته اما اقدامی از سوی این وزارتخانه برای بهبود کیفیت گازوئیل صورت نگرفته است.البته سازمان استاندارد نیز طبق شواهد موجود اقدام موثری که منتج به نتیجه شود را در این زمینه برای تغییر رویه تولید گازوئیل در کشور انجام نداده است.بعد از آنکه مشخص شد در نتیجه عدم پیش‌بینی سیاست‌گذار برای اضافه مصرف مشترکان گاز در فصل زمستان، مصرف سوخت‌های نامناسبی نظیر مازوت و گازوئیل در نیروگاه‌ها دو تا سه برابر شده و همزمان تزریق گاز طبیعی نصف شده است، دلیل تازه‌ای برای افزایش تعداد روزهای ناسالم پایتخت پیدا شد. معاون سازمان استاندارد در نشست خبری این سازمان ضمن تایید تاثیر مستقیم دو سوخت مازوت و گازوئیل بر هوای آلوده این روزهای تهران از نبود هیچ‌گونه شاخصی برای تولید مازوت و گازوئیل در کشور خبر داد. موضوعی که پازل متهمان اصلی خاموشی و آلودگی را تکمیل کرد. بر این مبنا در کنار دو سیاستی در تعلل بخش‌های برق و گاز، بخش استاندارد نیز از ناحیه سیاست‌گذاری دچار تعلل است.

تعلل در استانداردسازی سوخت از دریچه قانون

با اینکه ماده 18 قانون هوای پاک صراحتا بر ممانعت از مصرف سوخت‌های غیراستاندارد نظیر گازوئیل و استاندارد تاکید می‌کند اما هم‌اینک نه تنها مازوت و گازوئیل به صورت غیراستاندارد به نیروگاه‌ها تزریق می‌شوند که بنزین خودرو نیز به‌عنوان یک پای ثابت آلودگی هوا کماکان با استاندارد یورو4 تولید می‌شود.براین مبنا سه سوخت مهمی که جمعا بخش اعظم مصرف انرژی را در ایران تشکیل می‌دهند، به‌دلیل فقدان استاندارد یا تعلل در به‌روزرسانی روبه‌رو هستند.

با اینکه سازمان استاندارد نقش نیروگاه‌های آلاینده در آلودگی‌های اخیر را کمتر از خودروها، موتورسیکلت‌ها، موتورخانه‌ها و منازل، اعلام کرده اما شواهد موجود از تاثیر شدید این سهم اندک در فصل زمستان حکایت دارد.دلیل این تاثیر شدید به پدیده وارونگی هوا برمی‌گردد که با حبس آلودگی‌ها در فصل زمستان، وضعیت بغرنجی را برای تنفس شهروندان پدید می‌اورد.تعلل در تدوین استانداردهای بهتر برای تولید و مصرف گازوئیل یا مازوت در حالی مغفول مانده است که این سوخت از دو مجرای «نیروگاه‌های صنعت برق» و «موتورخانه‌های شهری» کار تزریق آلاینده‌های سمی نظیر دی‌اکسید کربن به ریه شهر را به بدترین سطح ممکن رسانده است.البته مرندی نژاد معاون این سازمان از آغاز به کار تدوین استاندارد تازه در حوزه مازوت خبر داده است.وی که تلویحا وظیفه جلوگیری و کنترل مصرف سوخت‌های آلاینده‌ای نظیر مازوت و گازوئیل را به گردن سازمان محیط زیست انداخته، اعلام کرده: ارزیابی ما در مورد کیفیت مازوت آغاز شده که بعد از مشخص شدن نتایج،  آن را منتشر خواهیم کرد.

در ادامه این نشست «نیره‌‌ پیروزبخت» به تشریح وضعیت کشور در حوزه استاندارد پرداخت و سوالاتی که در حوزه‌های مختلف مورد تاکید جامعه و رسانه‌ها هستند را تشریح کرد.وی با اشاره به دلایل عدم ترخیص خودروهای آمریکایی اعلام کرد: با توجه به دستور مقام معظم رهبری امکان ترخیص خودروهای آمریکایی از گمرک وجود ندارد.

تشریح وضعیت خودروهای وارداتی

پیروزبخت با اشاره به چرایی ترخیص خودروهای باقیمانده در گمرکات کشور گفت: عموما مشکلات ترخیص کالاها در گمرکات، مربوط به مسائل بانکی یا نداشتن ثبت سفارش است.در بحث خودروهای بنز، بی ام دبلیو و پورشه که اخیرا خبرساز شد هم فقط بحث استاندارد نبوده و قوانین و مقرراتی هم مانند مقررات گمرکی یا اظهار نشدن کالا هم دخیل هستند.همچنین بر اساس دستور صریح مقام معظم رهبری خودروی آمریکایی، حتی اگر در کشور دیگری تولید شده باشد یا اگر خودرویی محصول کشور دیگری باشد، اما در آمریکا تولید شده باشد، اجازه ورود به کشور ندارد که این موضوع به صورت بخشنامه به گمرکات کشور ابلاغ شده است.رئیس سازمان ملی استاندارد همچنین گفت: یکی از افرادی که در مجلس نام و نشانی دارد از من سوال کرد که چرا اجازه واردات خودروهای آمریکایی را نمی‌دهید؟ من در پاسخ گفتم اگر فردی این ماشین‌ها را  در خیابان ببیند به سازمان استاندارد ایراد می‌گیرد که چرا خلاف دستور رهبری عمل کرده است.به همین دلیل هر چقدر هم یک خودرو استاندارد باشد نمی‌توانیم برخلاف ضوابط اجازه واردات بدهیم.همچنین در مورد خودروهای با حجم موتور بالای 2500 سی‌سی منع قانونی وجود دارد و نمی‌توانیم با واردات آنها موافقت کنیم.

پیروزبخت با بیان اینکه سازمان ملی استاندارد یکی از سازمان‌هایی است که کمترین مشکل را در این رابطه دارد، چرا که کالای وارداتی را سریع تعیین تکلیف می‌کنیم و با انجام آزمایش‌ها و کنترل‌های لازم اگر کالایی از استاندارد لازم برخوردار نباشد، مشمول عدم انطباق با استاندارد شده و از واردات آن جلوگیری می‌شود، تصریح کرد:  آمار بالایی برای استاندارد در این زمینه وجود ندارد مگر اینکه موردی مانند واردات 140 هزار تن ذرت غیراستاندارد مطرح باشد که چند سال پیش اتفاق افتاد و با توجه به اینکه این ذرت‌ها به سلامت مردم لطمه می‌زنند، اگر 100 سال دیگر هم در گمرک باقی بمانند با ترخیص آنها موافقت نخواهیم کرد که این مساله ماندگاری کالا محسوب نمی‌شود.این موضوع درس خوبی شد و بعد ازآن فقط 10 هزار تن نهاده دامی مغایر با استاندارد به کشور وارد شد. وی افزود: این سازمان آمادگی دارد تا نسبت به ورود خودروهایی که محدودیت‌های یاد‌شده را نداشته و در عین حال استانداردهای 85گانه را پاس می‌کنند، با همکاری سایر دستگاه‌های ذی‌ربط اجازه دهد.

مصالح ساختمانی استاندارد است

رئیس سازمان ملی استاندارد همچنین در مورد استاندارد مصالح ساختمانی نیز با بیان اینکه در حال حاضر صادرات مصالح ساختمانی انجام می‌شود، گفت: تولیدات داخل دارای کیفیت و استاندارد مناسبی هستند،  اما اینکه از این مصالح به چه صورت در ساخت‌و‌ساز استفاده شود، موضوع مهمی است. به‌عنوان مثال تیرآهنی که برای سقف یک ساختمان دو طبقه کفایت می‌کند نباید در ساخت یک برج استفاده شود و نمی‌توان توقع داشت که در برابر زلزله مقاومت داشته باشد؛ بنابراین مصالح ساختمانی تولید داخل استاندارد هستند، ولی باید از آنها درست استفاده شود.

کلیپ‌هایی برای تخریب تولید داخل

وی در ادامه بیشتر کلیپ‌ها و اخبار نامناسب در مورد مواد غذایی ساخت داخل در فضای مجازی را دروغ دانست و گفت: اکثر این کلیپ‌ها حقیقت ندارد و از سوی رقبای داخلی یا از خارج برای تخریب تولید داخلی در ایران منتشر می‌شود.

ماجرای کلوچه غیر استاندارد ایرانی در آلمان چه بود؟

به گفته این مقام مسوول اخیرا ایراداتی که در آلمان به یک کلوچه ایرانی وارد شده بود هم بررسی شده که نشان می‌داد این کلوچه مطابق با استانداردی که قرار است از سال 2021 در اروپا اجرا شود نبوده، البته کلوچه هم در بین محصولات غذایی که قرار است استاندارد آنها تغییر کند نبوده و به هر حال این کشورها می‌توانند استانداردهای جدید خود را از تولیدکنندگان مطالبه کنند.

فقط 11 تله‌کابین مجوز دارند

پیروزبخت درباره وسایل تفریحی، ورزشی و شهرهای بازی نیز گفت: 44 تله‌کابین در کشور وجود دارد که 11 تله‌کابین مجوز دریافت کردند. وضعیت هفت تله‌کابین در حال بازرسی و بررسی است و 26 تله‌کابین در بعضی شهرها بدون مجوز فعالیت می‌کنند که عموما با مجوز مسوولان استانی و برای جذب گردشگر فعالیت خود را آغاز کردند. بنابراین در این زمینه سازمان ملی استاندارد مقصر نیست و حتی این سازمان در این زمینه شکایت کرده است.

استاندارد ایستگاه‌های پایش آلودگی هوا

رئیس سازمان ملی استاندارد با بیان اینکه در حوزه هوای پاک و مقابله با آلودگی هوا نیز چند  استاندارد برای سوخت گاز طبیعی و روغن موتور در دست تهیه بوده، گفت: همچنین تدوین استاندارد ملی راهبری و نگهداری ایستگاه‌های پایش آلودگی هوا تدوین شده است.وی افزود: در 9 ماهه امسال، نزدیک به 77 هزار دستگاه نازل‌های سوخت مایع در کشور مورد بازرسی قرار گرفتند، همچنین بیش از 98 هزار دستگاه وسایل توزین سبک در واحدهای صنفی بازرسی شد. همچنین در این مدت 4127 دستگاه نازل‌های سی‌ان‌جی و 10 هزار و 100 دستگاه باسکول‌های جاده‌ای سنگین بازرسی شدند.

صدور 45 گواهی حلال

این مقام مسوول در ادامه سازمان ملی استاندارد را تنها مرجع صدور گواهی حلال در کشور عنوان کرد و گفت: تاکنون 45 گواهی حلال برای محصولات مختلف به‌ویژه مواد غذایی صادر شده است. پیروزبخت در پایان با اشاره به استانداردهای مرتبط با شیوع ویروس کرونا نیز گفت: در زمینه بهداشت مواد غذایی، گوشت، کنترل سیستم‌های واردات و بازرسی واردات مواد غذایی، استانداردهایی در کدکس وجود دارد و این سازمان برنامه‌ریزی کرده تا در سریع‌ترین زمان ممکن با کمک وزارت جهاد کشاورزی و وزارت صنعت، استانداردهای مربوطه را تدوین کند.