اصول سرطان

سرطان چیست؟

کلمه سرطان به خیلی از بیماری‌ها اطلاق می‌شود نه فقط یک بیماری. درواقع، بیشتر از 100 نوع بیماری وجود دارد که تحت نام عمومی سرطان خوانده می‌شوند. چیزی که در همه این بیماری‌ها مشترک است، رشد بیش از اندازه سلول‌هاست، واحدهای ریزی که تشکیل‌دهنده موجودات زنده هستند. سرطان زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌ها شروع به رشد و تکثیر شدن به طریقی غیرکنترل‌شده می‌کنند.

سلول‌های طبیعی بدن در طول مدت زمانی رشد کرده و تکثیر می شوند تا زمانیکه بالاخره می‌میرند. اما سلول‌های سرطانی به رشد و تکثیر شدن خود همینطور ادامه می‌دهند.در آخر، درکنار هم جمع شده و تومورها را می‌سازند. تومورها غده‌هایی هستند که می‌توانند در فرایندهای طبیعی بدن ایجاد مشکل کنند. گاهی‌اوقات، سلول‌های یک تومور به یک بافت یا اندام دیگری می‌روند که متاستاز یا انتشار سرطان نامیده می‌شود.

بااینکه ممکن است به نظرتان خیلی ترسناک برسد،  اما بیشتر سرطان‌ها قابل کنترل و درمان هستند و افراد سرطانی زیادی می‌توانند بهبود یافته و به زندگی عادی خود برگردند.

آدم‌ها چطور به سرطان مبتلا می‌شوند؟

هیچکس دقیقاً نمی‌داند که چطور سرطان در برخی افراد ایجاد می‌شود. دانشمندان و محققان مشغول تلاش برای کشف این مسئله هستند که چرا بعضی‌ها سرطان می‌گیرند و بعضی دیگر نمی‌گیرند. این به آنها برای پیشگیری از بروز سرطان نیز کمک می‌کند.

البته دکترها تصوراتی از علت ابتلای افراد به سرطان دارند. دلایل اصلی آن عوامل ژنتیکی و برخی محرک‌های محیطی و رفتاری هستند.

تمایل به ایجاد برخی از انواع سرطان ارثی شناخته شده است. این یعنی ژن‌‌هایی که با آن متولد می‌شوید ممکن است به ابتلا به سرطان گرایش داشته باشند. مثلاً
اگر یکی از اقوام نزدیک شما قبلاً سرطان سینه یا روده داشته است، احتمال اینکه شما نیز این ژن را از او به ارث برده باشید زیاد است، حتی اگر هیچوقت به آن مبتلا نشوید.

بعضی محرک‌های رفتاری و محیطی هم می‌تواند باعث ایجاد تغییراتی در سلول‌های بدن شود که آنها را به سمت سرطانی شدن تحریک کند. مثلاً، سیگار کشیدن یکی از عوامل متداولی است که احتمال ابتلا به سرطان ریه را بالا می‌برد. قرار گرفتن در معرض نور آفتاب هم یکی دیگر از دلایلی است که احتمال ابتلا به سرطان پوست را بالا می‌برد. این نوع محرک‌ها به مرور زمان در بدن اثر می‌گذارند، به همین دلیل سرطان‌هایی که از آنها ایجاد می‌شود ممکن است تا رسیدن شما به بزرگسالی خود را نشان ندهد. این یک دلیل برای این است که نوجوانان کمتر از بزرگسالان به سرطان مبتلا می‌شوند.

دکترها می‌دانند که سرطان به خودی خود مسری نیست، پس نباید نگران باشید که آن را از یک نفر یا از محیط بگیرید (اما بعضی از افراد مثلاً آنهایی که به بیماری‌هایی مثل ایدز یا هپاتیت مبتلا هستند بیشتر احتمال دارد سرطان بگیرند). سرطان تقصیر خود شخص نیست. یعنی خود شخص کار اشتباهی انجام نداده است که سرطان گرفته است.

اشخاص از کجا می‌ فهمند که سرطان گرفته ‌اند؟

اولین نشانه  سرطان بروز یک علامت است—علامتی که نشان می‌دهد چیزی درست پیش نمی‌رود. علائم زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد یک شخص ممکن است سرطان داشته باشد، درست همانطور که انواع مختلفی از بیماری وجود دارد. در زیر به چند مورد از متداول‌ترین انواع علائم سرطان اشاره می‌کنیم:

– خستگی شدید
– برآمده شدن برخی از قسمت های بدن مثل شکم یا گردن
– سردرد
– تار شدن دید
– حالت ‌تهوع
– مشکل در راه رفتن یا تعادل
– عفونت‌های دیگر
– خونریزی بی‌دلیل

فقط خودتان می‌دانید بدنتان چطور کار می‌کند و می‌دانید وقتی سلامت هستید چه حسی دارید. اگر احساس سلامت نمی‌کنید، بهتر است که به یکی از بزرگترها اطلاع دهید تا شما را پیش دکتر ببرند تا علائمتان را بررسی کنند. درمان سرطان، مثل بیشتری بیماری‌ها، وقتی زودتر تشخیص داده شود ساده‌تر خواهد بود.

وقتی دکترها به سرطان شک پیدا کنند، آزمایشات مختلفی برایتان تجویز می‌کنند. این آزمایشات احتمالاً شامل آزمایش خون، که در آن گلوبول‌های قرمز خود زیر میکروسکوپ آزمایش می‌شوند، رادیولوژی و MRI، آزمایشی که برای تشخیص تومور انجام می‌شود، می‌باشد.

پزشکی که در درمان بیماران سرطانی تخصص دارد متخصص سرطان خوانده می‌شود. این دکترها معمولاً برای تشخیص سرطان از بیوپسی استفاده می‌کنند. در این عمل، دکتر یک تکه کوچک از بافت عضو مورد نظر را برداشته و آن را آزمایش می‌کند تا ببیند سلول سرطانی در آن وجود دارد یا خیر.

دکترها چطور سرطان را درمان می‌کنند؟

بیشتر سرطان‌ها قابل درمان هستند، مخصوصاً انواعی از سرطان که نوجوانان به آن مبتلا می‌شوند. تعداد کسانی که از سرطان بهبود می‌یابند هر سال بیشتر می شود زیرا هر روز روش‌های درمانی جدیدی کشف می‌شود.

سه روش اصلی برای درمان سرطان جراحی، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی است. ازآنجاکه سرطان در بیماران مختلف متفاوت است، برنامه درمانی هر فرد مخصوص خود او تنظیم می‌شود. ممکن است یکی از این روش‌ها یا ترکیبی از آنها برای بیمار سرطانی استفاده شود.

در جراحی بافت سرطانی برداشته می‌شود. برحسب محل سرطان، جراحی می‌تواند ساده یا پیجیده باشد، ازاینرو عمل ممکن است سرپایی (که در آن نیازی نیست بیمار در بیمارستان بستری شود) باشد و یا نیاز به بستری شدن پیدا کند. به‌طور عمومی، جراح بافت سرطانی را به همراه قسمت از بافت سالم اطراف آن برمی‌دارد تا مطمئن شود همه سرطان برداشته شده و پخش نشده است.

درمان سرطان بااستفاده از دارو، شیمی‌ درمانی نامیده می شود. برخی از انواه سرطان خیلی خوب به شیمی ‌درمانی که معمولاً نیاز به بستری شدن بیمار ندارد، پاسخ می‌دهند. کسی که تحت شیمی‌درمانی قرار می‌گیرد، دچار حالت‌تهوع، خستگی، ریزش مو یا عوارض جانبی دیگر می شود. برخی از این عوارض‌جانبی به این دلیل اتفاق می‌افتند که داروهای شیمی درمانی برخی سلول‌های سالم بدن را نیز در جریان از بین بردن سلول‌های بدخیم، نابود می‌کنند. با گذشت زمان این سلول‌های سالم دوباره شروع به رشد می‌کنند و بیشتر عوارض‌جانبی ناپدی می‌شوند.

پرتو درمانی یکی دیگر از روش‌های درمان سرطان است. شخصی که تحت پرتودرمانی برای سرطان قرار می‌گیرد، معمولاً توسط متخصص پرتودرمانی درمان می‌شود، شخصی که در استفاده از پرتو برای کشتن سلول‌های سرطانی تخصص دارد. دستگاه‌های پرتودرمانی اشعات بسیار قوی یا الکترون‌هایی با انرژِ بسیار بالا به قسمتی از بدن که سرطانی شده است، می‌رساند. پس از رسیدن دوزهای مختلف از اشعات سطوح بالا، بسیاری از تومورهای سرطانی از بین می‌روند.

پرتودرمانی معمولاً بدون درد است اما ممکن است عوارض جانبی مثل خستگی، حالت‌تهوع، استفراغ یا اسهال داشته باشد. برخی بیماران شکایت می‌کنند که ناحیه آسیب دیده به شکل آفتاب‌سوختگی در‌می‌آید. اما بیشتر این عوارض‌جانبی موقتی هستند.