دکتر حمیدرضا اکبری گیلانی
دسته اول یا تودههای کیستیک کلیه در صورتی که تماماً پر از مایع بوده و حاوی اجزای جامد نباشند، خوش‌خیم‌اند و به آنها کیست‌های ساده کلیه گفته می‌شود که نیاز به درمان ندارند. به بیمار اطمینان داده می‌شود که کیست‌های ساده کلیه، بی‌آزارند و احتمال بدخیم شدن آنها در آینده وجود ندارد و تنها در صورتی که بسیار بزرگ شده و قسمت زیادی از فضای شکمی را اشغال کنند، درمان جراحی برداشتن آنها صورت می‌گیرد.
دسته دوم و سوم تودههای کلیه، یعنی تودههای تو پر و مخلوط کیستیک، می‌توانند بدخیم یا خوش خیم باشند. به دلیل اینکه روش‌های تصویربرداری مثل سونوگرافی و سی تی اسکن و عکس رنگی(IVP) بجز در موردی که ذکر خواهد شد، قادر به تشخیص موارد خوش خیم از بدخیم نیستند، در بیشتر موارد با جراحی و درآوردن توده و آزمایش پاتولوژی درمان انجام می‌گیرد. در حقیقت آزمایش پاتولوژی توده بعد از عمل جراحی مشخص کننده خوش خیم یا بدخیم بودن آن است.
در صورتی که در گزارش سونوگرافی و یا سی تی اسکن، توده حاوی بافت چربی باشد، نشانه وجود تومور خوش‌خیم آنژیومیولیپوماست. این تومور خوش‌خیم نیاز به درمان جراحی در اندازه‌های کوچک‌تر از 4 الی 6 سانتی‌متر ندارد. در اندازه بزرگ‌تر به علت احتمال خونریزی خودبخودی، درمان جراحی انجام می‌شود.
تومور بدخیم کلیه
گرچه تومورهای توپر کلیه شیوع کمتری نسبت به کیست‌های خوش خیم دارند، اغلب این موارد تودههای توپر ماهیت بدخیم دارند. شایع‌ترین نوع تومور بدخیم کلیه، آدنوکارسینوم نام دارد که به آن سرطان سلول کلیه نیز گفته می‌شود و احتمال ایجاد آن در مردان دو برابر زنان است.
علت ایجاد سرطان کلیه
مثل تمامی سرطان‌ها علت دقیق ایجاد این نوع سرطان شناخته نشده است و تنها عوامل افزایش دهنده خطر شناسایی شده‌اند. سیگار کشیدن احتمال بروز آن را به دو برابر افرادغیر سیگاری افزایش می‌دهد و میزان و مدت سیگار کشیدن در افزایش احتمال ابتلا موثر است. تماس‌های شغلی با آزبست، کادمیوم و حلال‌های شیمیایی و مواد نفتی در ایجاد آدنوکارسینوم کلیه موثرند.
تودههای کلیه به سه دسته کلی تقسیم می‌شوند: دسته اول تودههای کیستیک یا پر از مایع (کیست‌های کلیه). دسته دوم تودههای توپر و جامد. دسته سوم تودههای حاوی هر دو جزء مایع و جامد (کیست‌های حاوی اجزای جامد).
علائم بیماری و نحوه تشخیص
درد پهلو، تورم پهلو و خون در ادرار سه علامت تشخیصی تومورهای بدخیم کلیه در مراحل پیشرفته سرطان هستند که درگذشته و به دلیل نداشتن امکانات تصویربرداری مثل سونوگرافی و سی تی اسکن زیاد دیده می‌شدند. بسیاری از بیماران در هنگام پیشرفت بیماری دچار تب، کاهش وزن، کوفتگی بدن و عرق شبانه می‌شوند. افزایش غیر طبیعی کلسیم خون، افزایش فشار خون، کم خونی و در برخی موارد غلظت بالای خون از علائم پیشرفت سرطان محسوب می‌شود.
به دلیل اینکه امروزه تومور بدخیم کلیه در مراحل اولیه و به کمک سونوگرافی تشخیص داده می‌شود، خیلی از بیماران هنوز علائم درد و تورم پهلو وکاهش وزن و ضعف و بی حالی را پیدا نکرده‌اند. در واقع بیش از دو سوم بیماران مبتلا به تومور کلیه بعلت سونوگرافی انجام شده که پزشک به دلیل دیگری آن را انجام داده است تشخیص داده می‌شوند. با این وجود خون در ادرار هنوز هم علامت اصلی و اولیه تومور کلیه به شمار می‌آید.
این خونریزی اغلب بدون درد و سوزش است که در بیشتر موارد خود به خود نیز برطرف می‌شود. متاسفانه اغلب بیماران برطرف شدن خونریزی را نشانه بهبود می‌دانند و بیماری تا زمان خونریزی بعدی پیگیری نمی‌شود.
تومورهای خوش خیم کلیه
از تومورهای خوش‌خیم کلیه به آدنوما، انکوسیتوما وآنژیومیولیپوما می‌توان اشاره کرد که بجز آنژیومیولیپوما، تشخیص موارد دیگر بعد از درآوردن توده کلیه داده می‌شود. تومورهای خوش خیم معمولاً طول عمر بیمار را کاهش نداده و به علت احتمال خونریزی اغلب در آورده می‌شوند.
در پایان، مجدداً یادآوری می‌شود که خونریزی بدون درد ادراری می‌تواند از علائم تومورهای سیستم ادراری(کلیه، مثانه، حالب) باشد و نیازمند مراجعه فوری و پیگیری بیمار است. با توجه به اینکه شیمی درمانی در تومورهای کلیه چندان موثر نیست (سلول‌های سرطانی کلیه به داروهای شیمی درمانی خوب پاسخ نمی‌دهند)، در صورت تشخیص بموقع و در مراحل اولیه، تنها جراحی انجام می‌گیرد و درمان کامل‌تر و ساده‌تر خواهد بود.
درمان
بعد از مراجعه به پزشک، آزمایش ادرار و خون، سونوگرافی و سی تی اسکن یا عکس رنگی انجام می‌گیرد. به محض تشخیص، درمان جراحی و در آوردن توده انجام خواهد شد. توده خارج شده از بدن برای آزمایش پاتولوژی فرستاده می‌شود تا نوع و درجه بدخیمی آن مشخص گردد. در صورتی‌که تومور محدود به کلیه بوده و به سایر نواحی بدن دست اندازی نکرده باشد، درمان جراحی کفایت می‌کند؛ در غیر این صورت نیاز به شیمی‌درمانی بعد از عمل وجود دارد. متاسفانه شیمی درمانی در تومورهای کلیه چندان موثر نخواهد بود.
