برد بایدن چه معنایی برای جهان دارد؟

فرادید؛ جهان یک رهبر جدید خواهد داشت. پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا و شکست دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور فعلی و پوپولیست آمریکا، می‌تواند آغاز یک تغییر چشمگیر در نگرش آمریکا به جهان باشد. اما باید انتظار چه چیز‌هایی را داشته باشیم؟

به گزارش فرادید به نقل از سی ان ان، سیاستمدار کهنه‌کار دموکرات که از ژانویه 2021 کنترل امور را در دست خواهد گرفت، قول داده که همراه قابل اطمینانی برای جهان باشد. او قول داده که در مقایسه با ترامپ با هم‌پیمانان او دوستانه‌تر، با رهبران خودکامه سختگیرتر و با سیاره زمین بهتر باشد. اما، چشم‌انداز سیاست خارجی ممکن است چالش‌برانگیزتر از چیزی شده باشد که او به خاطر دارد.

از زمانی که بایدن آخرین بار به عنوان معاون اوباما در کاخ سفید بود، چیز‌های زیادی تغییر کرده است. دشمنان آمریکا، که ترامپ بعضی‌هایشان را تحریک و بعضی‌هایشان را تقویت کرده است، ریشه‌دارتر از قبل شده‌اند.
رئیس‌جمهور روسیه، والادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور چین، شی جین‌پینگ، رهبر کره شمالی، کیم‌جونگ‌اون و دیگران از غرور بی‌فایده ترامپ به نفع خود بهره‌برداری کردند و ناز ایگوی او را کشیدند تا به اهداف خود دست پیدا کنند – برخی از این رهبران مادام‌العمر هستند.

بایدن قول داده که متفاوت باشد و برخی از سیاست‌های بحث‌برانگیز ترامپ شامل تغییرات آب‌وهوایی را معکوس کند و با هم‌پیمانان آمریکا روابط نزدیکتری ایجاد کند. او گفته که در قبال چین همان خط مشی سختگیرانه ترامپ را در مورد تجارت، سرقت مالکیت معنوی و فعالیت‌های ستیزه‌جویانه تجاری خواهد داشت، اما به جای رفتار قلدرمأبانه هم‌پیمانانی مثل ترامپ از شیوه همکاری بهره می‌گیرد.

در مورد ایران، او قول داده که تهران می‌تواند برطبق معاهده چندملیتی که خودش در دولت اوباما بر آن نظارت داشت، اما ترامپ آن را نقض کرد، از تحریم‌ها خارج شود؛ و در مورد ناتو، او هم‌اکنون هم در تلاش است که از طریق ترس انداختن در دلِ کرملین اعتماد را بازسازی کند.

این فعالیت‌ها برای این سیاستمدار کهنه‌کار که 47‌سال است در سیاست است و سال‌هاست در کمیته روابط خارجی سنای آمریکا کار کرده، به راحتی رضایت عمومی را به ارمغان خواهد آورد.

بایدن به شدت طرفدار سنتِ رهبری جهانی آمریکا بوده که داعیه‌دار دفاع از حقوق بشر و دموکراسی در جهان است. او یکی از مدافعان مداخلات آمریکا در بالکان و دارفور بود که البته موفقیت‌آمیز نبود و برای معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای با قدرت تلاش کرد.

اما اجرایی کردنِ چشم‌انداز سیاست خارجی او در حال حاضر به این آسانی نخواهد بود. چهار سال تمام، دستان آمریکا به واسطه سیاست خارجی معکوس دور گردن کشور‌هایی در سراسر اروپا، خاورمیانه و فراتر از آن حلقه بوده است.

روزی ترامپ دستور خروج سربازان آمریکا از سوریه را در میان بهت و نگرانی هم‌پیمانانش صادر کرد و روز دیگر دقیقاً خلاف آن عمل کرد.

بایدن ممکن است با خطر سد بلندی از دوستان مواجه شود که مشتاقند چیز‌هایی که به نظرشان اشتباه بوده را تصحیح کند. مدیریتِ انتظارات هم‌پیمانان آمریکا برای رئیس‌جمهور جدید بسیار حائز اهمیت است؛ زیرا آن‌ها سال‌ها با استراتژی‌های پراکنده سیاست خارجی این کشور مواجه بودند که هم‌پیمانی سنتی را تضعیف و نظم جهانی را تهدید کرد.

رئیس‌جمهور ترکیه، رجب طیب اردوغان، نیز چالش جدیدی برای بایدن خواهد بود. اردوغان در سوریه، لیبی و ارمنستان درگیری‌هایی ایجاد کرده است و حتی با یونان و فرانسه نیز تنش‌هایی داشته است تا بدین‌وسیله حواس مردم را از شکست‌هایی که در مدیریت امور داخلی داشته پرت کند.

تمایل ترامپ به مداخله نکردن در منطقه به اردوغان این پیام را مخابره کرده که آمریکا هم‌پیمانان خود را برای مهار اردوغان هدایت نخواهد کرد. رهبر ترکیه با خریداری سلاح از روسیه، حمایت از حملات آمریکا به خاورمیانه و حمایت از حملات به منافع هم‌پیمانان اروپا به هم‌پیمانی خود با ناتو لطمه وارد کرد؛ آن هم به شکلی که برای دولت‌های پیشین آمریکا پذیرفتنی نیست.

خلاء قدرت این‌ها را امکان‌پذیر کرده و ترامپ تنها مقصر این خلاء نیست؛ رئیس‌جمهوری که در حال ترک کردن کاخ سفید است فقط برنامه بیرون‌کشیدن از مسائل منطقه را که در دوران اوباما-بایدن طرح آن ریخته شده بود با سرعت عملی کرد. برای 4 سال آینده، میراث انزواطلبانه خودِ اوباما، به‌خصوص در قبال خاورمیانه، بر روابط او با هم‌پیمانانش سایه خواهد انداخت.

اوباما در طی دوران ریاست‌جمهوری‌اش سقوط هم‌پیمانان خود در خاورمیانه – مانند رئیس‌جمهور زین‌العابدین بن‌علی در تونس و حسنی مبارک در مصر را در طی «بهار عربی» سال 2011 تماشا کرد و این ترس را برای هم‌پیمانان خاورمیانه‌اش ایجاد کرد که مبادا آمریکا آن‌ها را نیز رها کند.

او سربازان آمریکا را از عراق خارج کرد و قبل از آنکه دونالد ترامپ به ریاست‌جمهوری برسد مشغول بیرون کشیدن سربازان آمریکا از افغانستان بود. او در قبال اسد نیز که متهم به استفاده از بمب شیمیایی علیه مردم خودش بود، کاری نکرد.

درعوض سختگیری ترامپ علیه ایران، به هم‌پیمان آمریکا در خلیج‌فارس این نوید را داد که آمریکا همچنان از آن‌ها حمایت می‌کند. اما نگرانی از اینکه او قدم اشتباهی بردارد که باعث درگرفتن یک جنگ در منطقه شود آن‌ها را تشویق کرد که حامی خود را در جا‌های دیگری جستجو کنند و روابط‌شان را با مسکو و پکن مستحکم‌تر کنند.

اکنون بایدن مجبور است از طرفی، هم‌پیمانان خود را متقاعد کند که آمریکا همچنان یک شریک دائمی و ثابت‌قدم است و درعین‌حال با تهدیدی که از ظهور چین ایجاد شده کنار بیاید. برای این کار بایدن همین حالا هم شانس چندانی ندارد. مشارکت بالای مردم در انتخابات امسال آمریکا و طرفداری بی‌سابقه از ترامپ نشان داد که سال 2016 اتفاقی نبود: آمریکا به شدت دوقطبی است و رئیس‌جمهور بعد از بایدن می‌تواند توافق‌هایی که او در دوره خود به دست آورده را به راحتی به زباله‌دانی بی‌اندازد، همانطور که ترامپ در مورد توافق‌های اوباما دست به همچین کاری زد.

اگرچه رأی‌دهندگان یک نامزد سنتی را راهی کاخ سفید کرده‌اند، هم‌پیمانان هم‌چنان احساس ترس می‌کنند و خونسرد نگه داشتنِ آن‌ها کار آسانی نیست. تا بایدن سال آینده به کاخ سفید برسد، راهی که به انزوای بیشتر می‌انجامد بیشتر از امروز طی شده است. رئیس‌جمهور جدید باید تخمین بزند که تا چه اندازه و چقدر سریع می‌خواهد سیاست‌های موجود را معکوس کند و هم‌پیمانان بیشتری را در پشت خود داشته باشد تا بتواند جهان را در همان مسیری که مطلوب اوست، هدایت کند.

برای اینکه احساس کنید کاری که بایدن باید انجام دهد چقدر سخت خواهد بود. فقط یک نمونه از برنامه‌های او در مورد ایران و برنامه توافق هسته‌ای با آمریکا را تصور کنید که ترامپ آن را به زباله‌دانی انداخت. بایدن چطور می‌خواهد یکبار دیگر کشور‌هایی مانند انگلستان، آلمان و فرانسه را که یکبار بی‌نهایت انرژی صرف کردند و از آمریکا حمایت کردند تا به یک توافق با ایران برسد، متقاعد کند تا همه چیز را از نو شروع کنند؟

و تازه هنوز سختی‌های جلب رضایت دوباره چین و روسیه به حساب نیامده است؛ او در کنار اوباما با سختی‌های بسیار توانست این دو کشور را در سال 2015 در کنار آمریکا داشته باشد.

برای مثال، محتمل نیست که چین تا پیش از آنکه آمریکا نیروهایش را از دریای چین جنوبی بیرون نکشد و در مورد توافق تجاری عقب‌نشینی نکند، در مورد ایران با آمریکا وارد یک توافق جدید بشود.

موفقیت در سیاست خارجی فقط به جلب اعتماد دوستان و جلب اعتماد مجدد دشمنان محدود نمی‌شود، آمریکا باید در مورد اینکه اهداف واحد دارد اعتماد بین‌المللی را جلب کند که برای جامعه‌ای تا این حد دوقطبی کار ساده‌ای نخواهد بود.

بایدن به زودی خواهد فهمید که نظم جهانی دیگر آنطوری که او می‌خواهد قابل بازتنظیم‌شدن نیست. بعد از آنکه چند ماه از اقامتش در کاخ سفید گذشت با نگاهی به گذشته متوجه خواهد شد مسیری که برای رسیدن به کاخ سفید طی کرده بود ساده‌ترین بخش سفر او به عنوان رئیس‌جمهور بوده است.