طراحی محوطه:یک بام سبز، بامی است که مقدار یا تمامی آن با پوشش گیاهی و خاک، یا با محیط کشت روینده، پوشانده می شود. لفظ بام سبز گهگاه برای بام هایی که مفاهیم "معماری سبز" را مد نظر قرار می دهند، نظیر پانل های خورشیدی و یا صفحات فتوولتائیک، بکار می رود بام سبز در واقع بامی است که بر روی سطح آن گیاهان رشد می کنند. تنوع گیاهی چنین ساختاری می تواند از بام پوشیده از چمن مصنوعی تا باغ بامی باشد که با گیاهان مورد استفاده در طراحی منظر پوشیده شده است .اما برای انجام چنین کاری باید پیش از آن به فراهم کردن تمهیداتی برای بستر پست بام اندیشید. همراه با چیدانه در این مطلب با جزئیات اجرایی بام های سبز بیشتر آشنا شوید.
اجزاء باغ بام ( بام سبز )
دسته بندی اجزای اجرایی باغ بام ها بسیار متنوع و وسیع است. هر موسسه تولیدی یا شرکت بازرگانی فعال در حوزه طراحی و اجرای بام سبز با توجه به رویکرد خاص خود و رقابت در بازار اجزاء قابل نصب را دسته بندی می کند. اما به طور کلی بام های سبز از 5 لایه ی اصلی تشکیل می شوند.
تقسیم بندی کلی اجزاء بام سبز
فارغ از همه دسته بندی های تجاری اجزاء باغ بام را به 5 دسته کلی می توان تقسیم بندی کرد:
- لایه پوشش گیاهی
- محیط کشت
- لایه زهکش
- لایه محافظت
- ساختار سقف
لایه پوشش گیاهی
اگرچه هر گیاهی می تواند روی بام گذاشته شود اما این مسأله با محدودیت هایی از قبیل آب و هوا، طراحی سازه ای و هزینه نگهداری و تصورات طراح بام سبز مواجه می باشد. از آنجایی که بام های سبز تا حد امکان سبک طراحی می شوند، اغلب شامل گیاهانی هستند که بتوانند در خاک کم عمق و با مراقبت و نگهداری کم رشد کنند. سبزپوش کردن بام نیازمند گیاهانی است که بتوانند در برابر محیط خشن و بی روح پشت بام در شرایط کم آبی، یخ زدگی، توفان و غیره مقاومت کنند. نوع گیاهان انتخابی بسته به نوع آب و هوا و شرایط اقلیمی، متفاوت است.
محیط کشت
محیط کشت همان فضایی است که گیاهان در آن شروع به رشد و نمو می کنند. محیط کشت به واسطه الزامات خاص سازه ای باید وزن کمی داشته باشد به همین دلیل نسبت به خاک معمولی تفاوت هایی دارد. در این حالت باید از محیطی برای کشت استفاده کرد که حتی الامکان سبک بوده و وزنش حدود 900 کیلوگرم در هر متر مکعب در حالت مرطوب باشد. یک مخلوط معمولی مرکب از یک سوم ماسه، یک سوم سنگ های متخلخل و یک سوم گیاخاک مصنوعی) ترکیبی از چوب پوسیده و کود نباتی) محیطی مناسب را تشکیل می دهد.
لایه زهکش
لایه زهکش بین محیط کاشت و لایه محافظت قرار می گیرد تا آب بتواند از هر جای بام سبز به سیستم زهکش ساختمان جریان یابد . بام ها معمولامقدار زیادی آب باران را در خود نگه می دارندکه موجب کاهش فشار تحمیلی بر سیستم زهکشی می شود. با این حال همیشه مقداری آب اضافی وجود دارد که باید به روش های زیر تخلیه شود:
- الف) به وسیله خود بام
- ب) ناودانی های مربوط به شیروانی ها
- پ) آبراه و کانال آب
به منظور رعایت احتیاط باید دوکانال خروجی یا یک خروجی و محلی برای سرریز تعبیه کرد (خروجی ها باید خالی از هر گونه گیاهی باشند و این امر از طریق نصب دریچه ای در بالای آن ها برای بازرسی انجام می شود.) در تراس ها می توان از یک شبکه توری تراس استفاده نمود. انتخاب لایه زهکش مناسب، بر اساس بیشینه جریان آبی که از طریق اطلاعات بارش به دست می آید، انجام می گردد و از آنجایی که لایه زهکش محیط کاشت و گیاه را پشتیبانی می کند، مقاومت فشاری آن باید مناس
ب باشد. برخی از سیستم ها به سادگی لایه ای قطور از خاک انبساط یافته را به کار می برند. اما اکثر شرکت های بام سبز از یک حصیر زهکش پلاستیکی موجدار با الگوی سازه ای استفاده می کنند. حداقل ضخامت لایه زهکش مشابه کارتن تخم مرغ یا 20 میلی متر می باشد، اما حصیرهای ضخیم تر می توانند یک لایه عایق اضافی را تامین کنند. لایه زهکش خود می تواند مجموعه پیچیده ای از لایه های دیگر به شرح زیر باشد:
الف- لایه صافی
در بین محیط کشت و لایه زهکش فیلتری قرار دارد که رطوبت را از محیط ریشه ها دور می کند و مانع از گندیدگی ریشه ها می شود. این فیلتر می تواند شامل یک بافت پارچه ای باشد. در سیستم غیر بافته شده استفاده می شود . این فیلتر حتی "ژئو تکستایل" های مدرن معمولا از یک یا دو لایه می تواند لایه ای از شن و ماسه باشد و در این حالت ممکن است با لایه زهکش ترکیب شود .
ب- لایه مانع ریشه ها
لایه ای است که به خوبی از نفوذ ریشه ها و آسیب زدن آنها به عایق کاری و غشاء سقف جلوگیری می کند. لایه مانع ریشه ها معمولاً بیش تر در سیستم متمرکز استفاده می شود و در زیر یا آب بند نهایی یا عایق کاری حرارتی قرار waterproof زهکش و بلافاصله در بالای لایه می گیرد. این لایه معمولاً از یک پوسته پلی اتیلن تشکیل شده وبیشتر در پروژه های عمومی که ترافیک عبوری و بار سقف زیاد است و جاهایی که گیاهانی با ریشه های عمیق و ریشه های تهاجمی کاشته شده استفاده می شود.
پ- صفحه زهکش
یک صفحه سه لایه است که لایه بالایی عمل فیلتر را انجام می دهد و آب اضافی را از قسمت ریشه ها دور می کند. این لایه همچنین به عنوان لایه محافظ ریشه ها عمل می کند . لایه وسطی که به شکل کاسه های مخروطی شکل است آب اضافی را از ریشه ها دریافت کرده و در خود نگه می دارد. آب باران کمک می کند و از طرفی باعث گردش هوا و جلوگیری از Run-off این لایه به کاهش سرعت گندیدگی محیط می شود. لایه پایینی یک فیلتر پارچه ای است که مانع از آسیب دیدن غشاء و عایق می شود.
لایه محافظت
این لایه شامل پوشش هایی است که بام و سیستم عایق کاری را از نشت کردن و نفوذ آب به طور مستقیم بروی غشاء قرار می گیرد و آن Protection Board حفاظت می کنند. صفحه محافظ را در طول عملیات اجرایی و از شکست محافظت می کند. این صفحه می تواند باریکه ای از بتن سبک، صفحه ایی از عایق محکم، ورقه ضخیم پلاستیکی، ورق مسی، یا ترکیبی از اینها، بر حسب ویژگی های طراحی و کاربرد بام سبز باشد . برخی از سیستم های بام سبز لزوماً به صفحه محافظ احتیاجی ندارند و ممکن است از لایه مانع ریشه به جای آن استفاده شود.
ساختار سقف، غشاء بام یا لایه عایق کاری رطوبتی
بام را از نشت کردن و چکه کردن محافظت می کنند. غشاء هم به شکل یک لایه یکپارچه ضدآب استفاده می شود و هم به شکل ورقه های بهم پیوسته. انتخاب یک غشاء مناسب بستگی به شرایط بام، هزینه و سهولت اجرا و تعمیر دارد. اخیرا برخی کارخانه ها محصولی تولید کرده اند که لایه مانع ریشه و غشاء را در یک لایه قرار داده است به منظور اینکه به مرور زمان لایه خاک کیفیت مناسب خود را از دست ندهد ، به هنگام تخمین حجم خاک لازم ، یک ضریب تصفیه در محاسبات وارد می شود که این عمل با اضافه کردن درصدی از خاک صورت می گیرد.
متخصصان در بخش شرکت های طراحی محوطه و فضای سبز و بخش طراحی بام سبز که در قسمت اهالی فن چیدانه هستند، خدمات اجرای بام سبز را به شما ارائه خواهند داد.
مطالب بیشتر: 10 ایده جذاب برای طراحی بام سبز
بام سبز، تاجی زنده بر سر ساختمان های شهری!
طراحی بام سبز در ساختمان های نوساز و قدیمی
طراحی دکوراسیون بالکن، پاسیو و بام سبز کوچک برای تنفس خانه!
منبع: مقاله بام های سبز ؛ نویسنده: دکتر محمد تقی رضویان ؛ گردآوری شده در تحریریه چیدانه
