نفت از زمان معرفی واکسن‌های کرونا تاکنون بیش از 20 دلار گران شده و در محدوده قیمتی پیش از رسمی شدن شیوع کرونا یعنی ژانویه سال گذشته قرار گرفته. هیجان ناشی از پیشروی سریع نفت و ناآمادگی احتمالی اوپک می‌تواند منجر به اتفاقاتی شود که کمتر مورد انتظار است. از جمله این اتفاقات می‌توان از دست رفتن سهم بازار اعضای اوپک با بازگشت تولیدکنندگان شیل در صورت بالا ماندن یا افزایش مضاعف قیمت‌ها، فروپاشی اتحاد اوپک و غیراوپک یا جدا شدن برخی اعضا مانند امارات نام برد. جان کمپ، ستون‌نویس رویترز می‌گوید قیمت نفت به سطحی رسیده که اوپک باید طی شش هفته آینده برای افزایش تولید تصمیم بگیرد، در غیر این صورت ممکن است اتفاقات گذشته مجددا تکرار شود یعنی شیل برنده این بازی شود. او همچنین معتقد است اوپک باید قیمت را طوری از طریق حجم عرضه تنظیم کند که علاوه بر جلوگیری از سقوط آن، موجب افزایش بیش از حد هم نشود چراکه او می‌گوید این موضوع موجب بی‌ثباتی قیمت می‌شود و هر صعودی، نزولی در پی خواهد داشت. از سوی دیگر برخی تحلیلگران مانند جف کیوری از بانک گلدمن ساکس بر این باور هستند که نفت در حال ورود به یک ابرچرخه کالایی است که پیش از این برخی فلزات اساسی مانند مس در این محدوده قرار گرفته‌اند.
گذر نفت از قله یکساله
در حالی که پیش از این انتظار می‌رفت نفت در نیمه اول سال 2021 با توقف رشد یا حتی کاهش مقطعی قیمت رو‌به‌رو شود و از فصل دوم به تدریج و با اثرگذاری توزیع واکسن کرونا بر تقاضا قیمت‌ها به سطح بالاتری برسد، فقط از ابتدای فوریه یعنی 15 روز گذشته وست تگزاس اینترمدییت حدود 16 درصد افزایش یافته و برنت نیز چهار هفته پیاپی را با بازدهی مثبت پشت‌سر گذاشته است.
در روز آغازین هفته (دوشنبه) نفت با یک رالی قیمتی به رکورد 13 ماهه رسید چراکه سرمای زمستانی در ایالت نفتخیز تگزاس در آمریکا در تولیدات شیل این کشور اختلال ایجاد کرد که به‌خوبی نشانگر شکنندگی سمت عرضه بازار است که پیش از این توسط اوپک و متحدانش به شدت کاهش یافته بود. در بازار دیروز (ساعت 16:45 به وقت تهران) وست تگزاس اینترمدییت با 11/ 1 دلار افزایش معادل 87/ 1 درصد به 58/ 60 دلار بر بشکه رسید. برنت هم 83 سنت بالا رفت و با قیمت 26/ 63 دلار در هر بشکه معامله شد.
به گزارش بلومبرگ، تولید نفت در پرمیان آمریکا به دلیل سرمای شدید (منفی 18 درجه سانتی‌گراد) حدود یک میلیون بشکه در روز کاهش یافته است. این منطقه در ایالت تگزاس قرار دارد که به نوعی پایتخت تولید نفت شیل آمریکا به شمار می‌آید. موج هوای سرد که آمریکا را در بر گرفته اختلال بیشتر در عرضه نفت را تهدید می‌کند و می‌تواند موجب هجوم برای تامین سوخت‌های گرمایشی مانند پروپان و نفت گرمایشی شود. در هفته‌های گذشته نیز شرایط نامساعد جوی در مناطق شمال آسیا و بخش‌هایی از اروپا برخی محصولات نفتی را وارد ساختار بک‌واردیشن (Backwardation) یا وارونگی کرده بود. این ساختار بر خلاف کنتانگو به معنای بالاتر بودن قیمت نفت در سررسیدهای نزدیک نسبت به قراردادهای تحویلی برای چند ماه بعد است که نشان‌دهنده محدودیت عرضه و انتظارات افزایشی قیمت است.
همزمان، الکساندر نواک که پیش از این وزیر انرژی روسیه بود و اخیرا به سمت معاون نخست‌وزیر ارتقا یافته گفته بازار حالا متوازن است چراکه قیمت‌ها منعکس‌کننده وضعیت فعلی بازار هستند.
در سمت تقاضا گفته می‌شود تقاضای نفت در آمریکا به این دلیل که پالایش نفت در این کشور با انتظار افزایش مصرف بنزین به علت توزیع واکسن در تابستان به بیشترین سطح از مارس سال گذشته رسیده است. هر دو روند نشان‌دهنده ریکاوری نفت از قعر سال گذشته است که برای مدت کوتاهی وست تگزاس اینترمدییت را به زیر صفر برد. از عوامل دیگر تقویت قیمت‌ها، احتمال اعتصاب در نروژ بود که به ریسک عرضه در بزرگ‌ترین تولیدکننده اروپا افزود. شرکت نفتی اکوئینور هشدار داده اعتصاب کارگری می‌تواند منجر به خاموشی تولید میادین جوهان اسوردراپ و ترول شود که از بزرگ‌ترین‌ها در منطقه دریای شمال به حساب می‌آیند.
همچنین افزایش تنش‌ها میان عربستان و حوثی‌های یمن در پی حمله به یک فرودگاه در عربستان امنیت منطقه خاورمیانه را تهدید می‌کند. این موضوع نیز گرچه پیش از این بسیار سابقه داشته، نگرانی‌ها در مورد سمت عرضه را بالا برد.
مهلت اوپک برای افزایش عرضه
جان کمپ، تحلیلگر رویترز در یادداشتی که جمعه منتشر شد گفت قیمت‌های نفت به محدوده‌ای رسیده است که اوپک و متحدانش باید برای افزایش یا عدم افزایش تولید تصمیم بگیرند. در غیر این صورت این ریسک وجود دارد که در مقابل تولیدکنندگان نفت شیل بازار را مجددا از دست دهند.
به گفته کمپ، هر وقت متوسط قیمت نفت برنت بیش از 57 دلار بوده، تولیدکنندگان آمریکایی همه رشد مصرف جهان را خودشان تامین کرده‌اند. به این ترتیب، سهمشان از بازار را به قیمت از دست رفتن سهم اوپک و متحدانش افزایش داده‌اند.
بر اساس داده‌های شرکت خدمات میادین بیکر هیوز، این تولیدکنندگان پیش از این برای پاسخ به افزایش قیمت، تعداد دکل‌های فعال حفاری را از 172 دستگاه در آگوست به حدود 300 دستگاه رسانده‌اند. رشد قیمتی اخیر نیز احتمالا باعث تضمین افزایش تعداد آنها دست‌کم تا آخر ژوئن خواهد شد و اگر همین روند ادامه یابد 425 یا حتی 450 دستگاه دکل در آن زمان فعال می‌شود.
این یادداشت می‌افزاید که به دلیل همین رشد تعداد دکل‌های حفاری، پیش‌بینی می‌شود تولید آمریکا از 48 ایالت به غیر از خلیج مکزیک 340 هزار بشکه در روز تا پایان سال 2021 نسبت به سطح فعلی بالا رود. اداره اطلاعات انرژی آمریکا همچنین گفته 640 هزار بشکه در روز دیگر نیز به تولید این کشور تا پایان سال 2022 افزوده می‌شود.
کمپ می‌گوید اگر قیمت‌ها بیشتر بالا روند، هم حفاری و هم تولید احتمالا سرعت بالاتری در نیمه دوم امسال و همچنین سال آینده خواهند گرفت.
به گفته کمپ اینکه برنت اکنون در ساختار بک‌وادریشن یا وارونگی شدیدی قرار دارد به این معنی است که معامله‌گران انتظار کاهش بزرگی در عرضه طی باقی سال را دارند. در همین حال موجودی‌ها به زیر متوسط بلند‌مدت کاهش می‌یابند. او می‌گوید اگر این انتظار درست باشد قیمت برنت احتمالا بیش از این و شاید به‌طور قابل ملاحظه‌ای بالا رود. افزایش قیمت و بک‌واردیشن هر دو سیگنال نیاز به تولید بیشتر در ادامه سال را می‌دهند. اگر اوپک و متحدانش تولید اضافی را برای پوشش کمبود عرضه تامین نکنند، تولیدکنندگان شیل و دیگران این کار را خواهند کرد چراکه رشد قیمت‌ها آنها را به بهبود تولید تشویق می‌کند.
بین سال‌های 2011 و نیمه اول 2014 و همچنین بین سال‌های 2017 و 2019، اوپک و سپس اوپک‌پلاس نتوانست تولید را به اندازه‌ای افزایش دهد که کمبود مورد انتظار را پوشش دهد و روند صعودی قیمت نفت را کاهش دهد. سوالی که مطرح می‌شود اینکه چرا اوپک باید کاری کند که قیمت بالا نرود؟ کمپ می‌گوید در هر دوی این مثال‌ها قیمت جهش یافت، بازار وارد یک بک‌واردیشن بزرگ و پایدار شد و با یک تاخیر 12 تا 18 ماهه تولید شیل آمریکا به شدت افزایش یافت.
در هر دو مورد اوپک بر مناسب نبودن بازار تاکید می‌کرد که به عقیده آن نیازی به افزایش تولید نبود اما خیلی دیر نظرش عوض شد؛ وقتی که تولید شیل بازار را به نقطه مازاد عرضه برگردانده بود.
به باور این کارشناس، اگرچه اعضای اوپک از رشد قیمت‌ها سود بردند اما با تاخیر در افزایش تولید، ناپایداری دوره‌ای وضعیت بدتری پیدا کرد و نزول دوره‌ای بعدی قیمت‌ها را غیر‌قابل اجتناب کرد.
اوپک در مارس و آوریل امسال مجددا با این سوال رو‌به‌رو می‌شود که می‌خواهد تولیدش را برای کنترل قیمت‌ها افزایش دهد یا خیر. به دلیل تاخیر در تصمیم‌گیری برای افزایش تولید و بشکه‌های اضافی‌ای که به مصرف‌کنندگان می‌رسند، اوپک‌پلاس باید در شش هفته آینده در این مورد تصمیم‌گیری کند.
نفت در ابرچرخه کالایی؟
جف کیوری، رئیس بخش پژوهش کالایی بانک گلدمن ساکس می‌گوید بازار نفت در حال وارد شدن به یک ابرچرخه کالایی است که ابتدا قیمت را به 65 دلار بر بشکه در روز می‌رساند اما در صورت ادامه این روند سطوح بسیار بالاتری برای طلای سیاه در انتظار است. کیوری به پلتس گفت: «من می‌خواهم قرارداد اختیار خرید (Long) برای نفت داشته باشم و منتظر سواری (قیمتی) باشم.»
او هشدار داد روندهای افزایشی بسیاری در این بازار وجود دارد. کیوری ادامه داد: «آیا قیمت نفت به 150 دلار بر بشکه می‌رسد؟ نمی‌دانم... چراکه ما داریم درباره یک قیمت‌گذاری مجدد کلان حرف می‌زنیم و همه چیز باید دوباره قیمت‌گذاری شود.» کیوری به ارتباطات متقابل نفت و دیگر کامودیتی‌ها مانند مس اشاره کرد و گفت علاوه بر این، باید به ارزش دلار، غلات و هر چیز مرتبط دیگری برای تحلیل نفت توجه کرد.
به گفته او، شرایط الان مانند دهه 1970 است که قیمت‌ها بسیار بالا رفت.
