تحریریه زندگی آنلاین : عطرهای گیاهی حاوی ترکیبات پیچیدهای هستند که در گیاهان تولید می‌شود. ترکیبات روغنی فرارنتیجه متابولیسم گیاهان است. هر گیاه اندام خاصی برای ساخت وذخیره آنها دارد. روغن می‌تواند در گل، برگ، دانه، میوه، پوسته، ریشه یا در چوب (مانند سدر) تولید شود. همچنین در علف‌ها، بوته‌ها، برگهای سوزنی و شاخه‌های درختان، صمغ، چوب درخت حنا 2 و پوست درخت نیز یافت می‌شود. روغنها با فرایندهای گوناگون تقطیر یا روغن‌کشی سرد از گیاهان استخراج می‌شوند. ترکیبات روغنی متفاوتی از اجزای مختلف یک گیاه به دست می‌آید. در مواردی انواع گوناگونی از یک گیاه وجود دارد. برای مثال صدها گونه اوکالیپتوس در سراسر جهان وجود دارد که هر کدام دارای روغنی با ترکیب شیمیایی متفاوت و استفادة درمانی ویژه است.
بیشتر بخوانید:
تأثیر دارویی عطرهای گیاهی
تأثیر دارویی عطرهای گیاهی به سبب محتوای شیمیایی آنها است. درحقیقیت این مواد بدون آنکه با مقاومت منفی مواجه شوند، عمل می‌کنند. اثرات ویژه آنها از طریق ساختارشان مشخص می‌شودکه آیا خاصیت چربی دوستی دارندیا آب دوستی، گیرنده الکترون هستند یا دهنده آن؟ آنها از نظر ملکولی بسیار پیچیده‌اند، در نتیجه یک روغن می‌تواند استفاده‌های بسیار متفاوتی داشته باشد. ماهیت فیزیکی روغنها، وزن مولکولی پایین و میل‌ترکیبی آنها با چربی و روغنها به آنها اجازه می‌دهد به سهولت وارد بافتهای بدن شوند. هنگامیکه روغن استنشاق می‌شود، در حفرة بینی جذب شده وبه وسیلة گیرنده‌های ظریفی که اطلاعات را به سیستم عصبی لیمبیک مغز (جایی که احساسات و خاطره‌ها کنترل می‌شود) و هیپوتالاموس (که گوارش، ضربان قلب، فشارخون، تعادل هورمونی، درک جنسیت واسترس را کنترل می‌کند) برده می‌شود. پس از قرار دادن روغن روی زبان یادرکپسول‌های ژلاتینی، روغن درطول دستگاه گوارش جذب وبه کبد منتقل ودرآنجا متابولیزه می‌شود.
یادآوری مهم
از روغن بادیان رومی (anise)، درخت سدر (atlas cedar)، اکالیپتوس (diven)، بومادران، مریم گلی، پونة معطر (clary)، بابونة کوهی (chamomila)، پونه (pennyroyal) و اکـــلیــل کــوهی (rosemary) نباید در دوران بارداری استفـاده شــود. ســـنبله (spike)، اسطوخودوس (lavender) و نــیــائولی (niaouli) به دلیل آنکه خصوصیاتی شبیه هورمون دارند باید با احتیاط مصرف شوند. روغن رازیانه محرک تولید استروژن است وکسانی که سرطان سینه یا سابقه خانوادگی این بیماری را دارند نباید آن را مصرف نمایند. روغن ریحان و احتمالا ترخون در مقادیر زیاد می‌تواند سرطانزا باشد. سرو خمرهای، افسنطین، خیسانده تخمیری سرو، کاسنی (tansy) و زوف (hyssop) اگر به صورت خوراکی مصرف شوند، سمی هستند. روغن گیاه کاج نباید به صورت خوراکی مصرف شود. زوف و سرو خمرهای تنها باید در مقادیر بسیار پایین به صورت موضعی (خارجی) مصرف شوند. پونه درمقادیر زیاد سمی است. مرزه (savory) و پونه کوهی وآویشن 3 قطره به صورت خوراکی مصرف می‌شوند و نباید بیش از یک دورة 21 روزه مصرف گردند، همچنین نباید به صورت موضعی استفاده شوند، اگر چه مالیدن آویشن و پونة کوهی به کف پاها به خوبی تحمل می‌شود ولی مصرف خوراکی آویشن نباید بیش از 3 قطره در روز باشد. روغن میخک، برگ میخک، پوست دارچین و برگ دارچین می‌تواند باعث تحریک پوست و آماس کل بدن و تنگی نفس شدید در افراد حساس گردد. برعمودصحرایی (bergamot)، پوست تلخ مرکبات، خلأ (khella)، لیموترش و نارنگی نباید به صورت موضعی استفاده شوند. روغن سرو کوهی می‌تواند به کلیه‌ها آسیب برساند، اما دانه سرو کوهی حساسیت‌زا نیست. کلاله اسطوخدوس، بادیان رومی، درخت سدر، ریحان، دارچین، اکالیپتوس، اکلیل کوهی، مریم گلی، و بومادران، برای کودکان مناسب نیستند. نیائولی و نعناع بیابانی بایدبااحتیاط مصرف شوند. اسطوخودوس باید با روغنهای بی‌ضرر مخلوط شود. کافور موجب سقط جنین می‌شود و برای اعصاب سمی است.
بیشتر بخوانید:
مصرف خوراکی روغنهای معطر
روغنهای معطر می‌توانند به کرمها یا لوسیونها افزوده شوند، مصرف خوراکی آن تنها باید با نظارت یک رایحه درمان باشد. مصرف خوراکی روغنهای معطر می‌تواند مسموم کننده باشد. مقدار کمی (یک قاشق چایخوری) از اغلب روغنها می‌تواند کشنده باشد. رایحه درمانی به خصوص برای بیماریهای عفونی، حفظ تعادل هورمونی و بیماریهای مربوط به دستگاه عصبی و روانی مؤثر است. روغنهای معطر می‌توانند احساسات و رفتار را هماهنگ کنند؛ امواج مغزی را به گونه‌ای تغییر دهند که آرام بخش باشند و باعث احساس آرامش شوند. برخی روغنها، به عنوان محرک عمل می‌کنند و تأثیر نیروبخشی دارند. ممکن است درمان با آنها در بیماریهای ارثی یا بیماریهای مزمن طولانی، تأثیر کمتری داشته باشد و بیماریهای متابولیکی و تحلیل برنده اصلاً به آن جواب ندهند. مطالعات فراوانی که اغلب آنها در آلمان انجام شده است، تأثیر مفید روغنهای معطر را نشان داده است.
برای مثال برخی روغنها به عنوان داروهای ضد باکتری شناخته شده‌اند و می‌توانند بعضی از باکتریهای بیماری‌زا مانند اشریشیاکولی، استرپتوکوکوس، استافیلوکوک و کاندیدا آلبیکون را در یک اتاق محصور از بین ببرند و مانع شیوع آنها گردند. ممکن است قدرت آنها در پیشگیری از تکثیر میکروارگانیسم‌ها در بدن به دلیل توانایی آنها در نفوذ به غشاهای سلولی و تأثیر بر متابولیسم سلول باشد. با این وجود آنها میکروب‌های مفید بدن را که به عنوان آنتی بیوتیک عمل می‌کنند از بین می‌برند.
بیشتر بخوانید:
روغنهای معطر خاصیت ضد ویروسی دارند
برخی روغنهای معطر خاصیت ضد ویروسی دارند و به عنوان خلط آور برای دستگاه تنفس استفاده می‌شوند؛ خاصیت مسکن و ضد انقباض و تشنج دارند و دستگاه ایمنی را تقویت می‌کنند. برخی روغنها بر دستگاه عصبی خودکار تأثیر می‌گذارند و فعالیت بیش از اندازة دستگاه عصبی سمپاتیک را متعادل می‌کنند. در یک مطالعة بالینی، 80 درصد شرکت کنندگان، علائم بهبودی در دستگاه عصبی شامل افسردگی، تنش، سردرد، خستگی، بیخوابی و از دست دادن اشتها را گزارش کردند. در برخی مطالعات بعضی از روغنها با تحریک غدة فوق کلیوی و آزاد کردن موادی مشابه کورتیزون، تأثیر ضد التهابی داشتند. در برخی دیگر از مطالعات مربوط به بینایی امواج مغز تحت اثر آنها تغییر یافت. روش استخراج روغنها بسیار مهم است. گاهی مصرف خوراکی آنها هیچ گونه تأثیری ندارد در حالی که استنشاق آنها موجب اثری آشکار می‌شود. در مقادیر بسیار زیاد، اثر دفع کنندگی آنها منجر به مهار عمل دفع می‌شود. موثرترین دوز اغلب کمترین مقدار است (1 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن) و افزایش دوز، تأثیر آن را کاهش می‌دهد. یک فرد معمولی با وزن تقریبی 5/67 کیلوگرم به طورمعمول باید بین 2-5 قطره مصرف نماید. در یک مطالعة بالینی از نمونه‌های خون شرکت کنندگان پس ازاستنشاق برخی از روغنهای معطر، سطح درمانی این ترکیبات استخراج شد، ولی پس از یک ساعت سطح آنها به نصف کاهش یافت، این امر ثابت کرد که روغنها در خون جمع می‌شوند.
روغنهای معطر و ایجاد حساسیت
بسیاری از روغنهای معطر می‌توانند در افراد مستعد، موجب حساسیت شوند. برای آزمون حساسیت بالقوه، مقدار کمی از روغن را به مدت 24 ساعت روی قسمت داخلی آرنج می‌مالند؛ چنانچه هیچگونه واکنشی ایجاد نگردد، توصیه می‌شود که این فرایند 22-24 ساعت دیگر تکرار شود. برخی روغنها باید صرفاً به صورت موضعی و برخی به صورت خوراکی استفاده شوند. اگر چه این روغنها به صورت تجاری در دسترس نیستند ولی برخی می‌توانند بیماری موجود را پیچیده‌تر و یا بدتر نمایند و برخی دیگر نیز سمی هستند. کتونها عناصر سمی درون روغنهای معطر هستند و مولکول‌های آنها می‌توانند به سد مغزی– خونی نفوذ کرده و باعث تخریب دستگاه عصبی وآسیب غیر قابل برگشت کبد گردند. کتونهایی که اغلب به طور گسترده در روغنها وجود دارند شامل روغن معطر برگ سر و خمرهای (thuja)، ترکیب تخمیری سرو (mugwort)، مریم گلی (Clary sage)، افسنطین (خاراگوش wormwood) و بومادران (yarrow) هستند. اگر چه مریم گلی، سرو خمرهای، افسنطین و بومادران دارای کتون هستند، ولی ثابت شده که سم کمی دارند و بزرگسالان می‌توانند آنها را با احتیاط مصرف کنند. اثر سمی کتونها به چگونگی تهیة آن بستگی دارد. استنشاق ایمن‌ترین روش و بعد از آن به ترتیب تماس پوستی، واژینالی، مقعدی و مصرف خوراکی است.