1- شباهت در زمان
وقتی به خطبه های آتشینِ قافله سالار اسرای کربلا و یا حتی به دوران زندگی ایشان مراجعه می کنیم و صفحات تاریخ را ورق می زنیم، می بینیم که حضرت زینب (س)، همواره شاهد افرادی بوده اند که عهدشکنی، سرلوحه ی برنامه هایشان بوده است. ایشان دیدند مردم با شهادت رسول خدا (ص)، پیمان شکنی بر ولایت امیرمؤمنان علی (ع) را آغاز نمودند و وقتی مادرشان حضرت زهرا (س)، آن ها را بر این مسئله ی مهم «حمایت از ولایت» فرامی خواند، آن ها ناجوانمردانه، پشت پا به همه ی مسائل زدند و حتی به خانه ی آن ها حمله ور شده و خانه ی وحی را به آتش کشیدند.
دیری نپایید که شاهد خطبه های آتشین امیرمؤمنان علی (ع) بر فراز منبر کوفه بودند که آن ها را به، وفای به عهد فرامی خواندند، ایشان شاهد پیمان شکنی مردم با برادرشان امام حسن (ع) بودند و بالأخره شاهد بزرگ ترین بی وفایی در طول تاریخ گردیدند؛ مردمانی که برادرشان را دعوت نموده و آنگاه با شمشیرهای بُرّنده و تیغ های از نیام کشیده، به استقبال آمده بودند. ایشان در کوفه، علی وار از پیمان شکنی و نقض میثاق برای آن ها سخن راندند و بسان ائمه ی اطهار علیهم السلام، هشدار دادند که شما در برابر این پیمان شکنی، تاوان گرانی پرداخت خواهید کرد.
امام زمان (عج) هم از این عهدشکنی، دلِ پرخونی دارند؛ نسبت به انسان هایی که مسئله ای به نام «عهد»، «عقد» و «بیعت» را به دیار فراموشی سپرده اند. و یا افرادی که با خواندن دعای عهد، میثاق می بندند ولی در وفای به آن، کوتاهی می کنند،
ایشان در نامه ای که به شیخ مفید (ره) می نویسند، می فرمایند: «اگر پیروان ما – که خدای آنان را در فرمانبرداری خویش توفیق دهد – به راستی در راه وفای به عهد و پیمانی که بر دوش دارند، همدل و یکصدا بودند، البته نعمتِ دیدارِ ما، از آنان به تأخیر نمی افتاد و سعادت دیدار ما، برای آن ها با معرفت کامل و راستین، زودتر روزیِ آنان می گشت».[1]
و در توقیعی دیگر، ضمن ارائه ی همین موضوع، به پیامد عهدشکنی نیز اشاره می فرمایند: «به درستی که ما بر اوضاع و اخبار شما و جامعه ی شما به خوبی آگاهیم. چیزی از رخدادهای زندگی شما، بر ما پوشیده نمی ماند و شرایط غم بار و دردناکی که به آن گرفتار آمده اید، آن گونه که هست، برای ما شناخته شده است. از آن زمانی که بسیاری از شما به راه و رسم ناپسندی که پیشینیان صالح تان از آن دوری می گزیدند، روی آورده و پیمان فطرت را به گونه ای پشت سر انداختید که گویی هرگز بدان آگاه نیستید و آن گاه (به کیفر گناهان) به این شرایط غم بار گرفتار گشتید».[2]
پیامی که از این شباهت، دستگیر ارادتمندان و دلسوختگان حضرت زینب (س) و پیروان حضرت مهدی (عج) می شود این است که، در عهد با امام زمان (عج)، صادق و بر وفای به آن، کوشا باشند.
2- شباهت اطرافیان
همواره دو طیف و دو گروه، بر گِرد ائمه ی اطهار علیهم السلام بوده اند؛ گروهی مخلص اما اندک، و گروهی ناسپاس اما بسیار! حضرت زینب (س) در خانه ی سَروَرِ زنان اهل عالم، حضرت زهرا (س)، اطرافیان مخلص را، به تعداد انگشتان یک دست می بینند و همچنین، جان نثاران اندک گرد آمده بر شمع وجود مولی الموحّدین امیرالمؤمنین حضرت علی (ع) را ملاحظه می نمایند، اطرافیان دو سَرور جوانان اهل بهشت حسنین علیهماالسلام را نیز خوب دیده اند.
و از سویی، ناسپاسان و نالایقان را نیز دیده. ایشان شب عاشورا، هفتاد و دو یار مخلص را گِرد برادر می بینند و در روز عاشورا که صحنه ی امتحان و آزمایش است؛ هر دو طیف و هر دو جناح را از نزدیک و با تمام وجود حس می نمایند.
امام زمان (عج) هم با این دو جناح مواجه اند؛ ایشان با مشاهده ی نامه ی اعمال، لیاقت و ارزش وجودیِ پیروان و در مواردی، عدم آن را حس می نمایند. این دو جناح، در روز ظهور، که روز بروز و ظهور افکار پیروان نیز هست، در برابر یا پشت سرِ امام زمان (عج) صف می کشند.
این مشابهت، رهیافتی عظیم دارد؛ یاران مهدی (عج)، حسینی اند؛ زینبی اند؛ اهل تلاش و عمل اند؛ نسبت به جامعه ی خود بی تفاوت نیستند؛ آن هایی که حاضرند جان خود را در طَبَق اخلاص نهاده تا حریم اهل بیت علیهم السلام محفوظ بماند، یاران واقعی امام عصر (عج) بوده و هستند.
3- شباهت یاری خواستن
فریاد استنصار حضرت زینب (س) در روز عاشورا، تا به ابد، در کنگره های جهان، طنین انداز است. حضرت زینب (س) در این رابطه، فریادی دارند که قلب سنگِ دشمن نیز در برابرش نرم می شود. ایشان وقتی حسینش را در گودال قتلگاه می یابند، رو به عمربن سعد لعین کرده و فریاد برمی آورند که: «أیقتل ابوعبدالله و أنت تنظر الیه؟: ای عمر سعد! آیا حسین (ع) کشته می شود و تو شاهدِ صحنه هستی؟»
عمر سعد درحالی که گریه می کرد، صورتش را از زینب (س) برگرداند. زینب (س) فریاد زدند: «وای بر شما! آیا در میان شما یک نفر مسلمان نیست؟»[3]
امام مهدی (عج) نیز فریاد استنصار دارد؛ ایشان در روز ظهور، به دیوار کعبه تکیه داده، بانگ برمی دارند: «ای مردم! ما از خداوند و هر که ما را اجابت کند، یاری می جوییم. ما اهل بیت پیامبرتان حضرت محمد (ص) هستیم… از شما می خواهم که به حق خدا و رسول خدا (ص) و به حق خود بر شما – که حق قرابت رسول الله (ص) می باشد – ما را کمک کنید و کسانی را که به ما ظلم می کنند، از ما بازدارید. آن ها بر ما ظلم کرده اند، از شهر و فرزندان جدا کرده، بر ما ستم روا داشتند و شوریدند، اهل باطل، حق مان را گرفته و بر ما افترا بستند. خدا را درباره ی ما در نظر آورید، ما را تنها نگذاشته و رهایمان نکنید، یاری مان کنید که خداوند شما را یاری می کند».[4]
آیا ما حاضر به لبیک گفتن در مقابل این استنصار هستیم؟ اعمالی که قلب نازنین امام زمان (عج) را به درد می آورد نه تنها نصرت نیست، بلکه ضد آن، و خیانت است! آیا زمینه سازی برای ظهور، بهترین نوع لبیک به این فریاد استنصار نیست؟[5]
پی نوشت ها:
[1] «… وَ لَوْ أَنَّ أَشْیاعَنَا وَفَّقَهُمْ اللَّهُ لِطَاعَتِهِ عَلَی اجْتِمَاعٍ مِنَ الْقُلُوبِ فِی الْوَفَاءِ بِالْعَهْدِ عَلَیهِمْ لَمَا تَأَخَّرَ عَنْهُمُ الْیمْنُ بِلِقَائِنَا وَ لَتَعَجَّلَتْ لَهُمُ السَّعَادَهُ بِمُشَاهَدَتِنَا عَلَی حَقِّ الْمَعْرِفَهِ وَ صِدْقِهَا مِنْهُمْ بِنَا»؛ بحارالأنوار، ج53، ص176؛ معجم الأحادیث الإمام المهدی (ع)، ج4، ص462.
[2] «فَإِنَّا نُحِیطُ عِلْماً بِأَنْبَائِکُمْ وَ لاَ یَعْزُبُ عَنَّا شَیْءٌ مِنْ أَخْبَارِکُمْ وَ مَعْرِفَتُنَا بِالذُّلِّ اَلَّذِی أَصَابَکُمْ مُذْ جَنَحَ کَثِیرٌ مِنْکُمْ إِلَی مَا کَانَ اَلسَّلَفُ اَلصَّالِحُ عَنْهُ شَاسِعاً وَ نَبَذُوا اَلْعَهْدَ اَلْمَأْخُوذَ وَراءَ ظُهُورِهِمْ کَأَنَّهُمْ لا یَعْلَمُونَ»؛ همان، ص175؛ همان، ص460؛ احتجاج طبرسی، ج2، ص497.
[3] تاریخ طبری، ج7، ص365؛ سوگنامه ی آل محمد (ص)، محمد محمدی اشتهاردی، ص357.
[4] «یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا نَسْتَنْصِرُ اللَّهَ فَمَنْ أَجَابَنَا مِنَ النَّاسِ فَإِنَّا أَهْلُ بَیْتِ نَبِیِّکُمْ مُحَمَّدٍ … وَ أَسْأَلُکُمْ بِحَقِّ اللَّهِ وَ حَقِّ رَسُولِهِ (ص) وَ بِحَقِّی… وَ انْصُرُونَا یَنْصُرْکُمُ اللَّهُ»؛ بحارالأنوار، ج52، ص238؛ فصلنامه انتظار، ش3، ص64.
[5] محمدرضا فؤادیان، قهرمانان کربلا و امام زمان (عج)، با اندکی دخل و تصرف.
