اصلاحات سن بازنشستگی در تامین‌اجتماعی و کشورهای منتخب

به گزارش روابط‌عمومی موسسه عالی پژوهش تامین‌اجتماعی، طرح «بازنشستگی پیش‌از موعد» که به امضای 39 نفر از نمایندگان رسیده بود، در 27 آبان ماه 1399 در مجلس اعلام وصول شد. مانند تمامی طرح‌های مشابه، دلایل توجیهی برای ارائه این طرح کمک به بازار کار و اشتغال جوانان و کاهش هزینه‌های جاری دستگاه‌ها عنوان شده بود. براساس طرح جدید، برای ایجاد زمینه بازنشستگی پیش‌ازموعد کارکنان دولتی، آقایان با 25 سال و بانوان با 20 سال سابقه کار می‌توانستند بازنشسته شوند. البته، اعضای کمیسیون اجتماعی مجلس با کلیات این طرح مخالفت کردند، اما نظر به اینکه ارائه چنین طرح‌ها و قوانینی در طول حیات صندوق‌های بازنشستگی کشور سابقه‌ای طولانی دارد، گزارشی تحت عنوان «پیامدها و ابعاد بازنشستگی پیش‌ازموعد بر اقتصاد و صندوق‌های بازنشستگی» از سوی موسسه عالی پژوهش تامین‌اجتماعی تهیه و منتشر شد.

اصلاحات سن بازنشستگی در کشورهای منتخب

سن بازنشستگی، به‌عنوان یک پارامتر مهم طرح‌های بیمه‌ای در بسیاری از کشورها متناسب با امید زندگی افزایش یافته تا از این طریق هم به پایداری صندوق‌ها کمک شود و هم اثرات مثبت اقتصادی ناشی از آن ظهور یابد. این اصلاحات به دو شکل انجام می‌شود: نخست، اصلاح سن بازنشستگی عادی و دوم، افزایش تدریجی سن بازنشستگی متناسب با افزایش امید زندگی. درواقع، بسیاری از کشورها علاوه بر افزایش سن بازنشستگی به‌صورت تدریجی یا یک‌باره، برنامه‌هایی برای تنظیم خودکار سن بازنشستگی متناسب با امید زندگی مصوب می‌کنند. ایتالیا، قبرس، دانمارک، یونان، هلند، پرتغال و اسلواکی در میان این کشورها قرار دارند.  درحالی‌که چنین اصلاحاتی در کشورهای مختلف در جریان است، در ایران، سن بازنشستگی «عادی» در سازمان تامین‌اجتماعی (برای مردان 60 و برای زنان 55 سال) بدون تغییر مانده است. در زمانی که این سن به‌عنوان سن بازنشستگی تعیین می‌شد (سال 1354)، امید زندگی 6/ 57 سال برای مردان و 4/ 57 سال برای زنان بوده است. درحالی‌که براساس اطلاعات مرکز آمار ایران، امید زندگی در سال 1395 به 5/ 72 سال برای مردان و 5/ 75 سال برای زنان افزایش یافته، سن بازنشستگی عادی همچنان بدون تغییر مانده و حتی به‌دلیل تصویب قوانین بازنشستگی پیش‌ازموعد سن بازنشستگی موثر کاهش هم یافته است؛ به‌طوری که براساس گزارش مستمری‌بگیران سازمان در سال 1398، میانگین سن برقراری بازنشستگان 6/ 56 سال است. با توجه به پایین‌بودن سن بازنشستگی زنان، این رقم برای زنان کمتر هم است. با کسر سن بازنشستگی موثر از امید زندگی، متوسط زمان بهره‌مندی بازنشستگان از مستمری سازمان حدود 17 سال است.