خواص کلپوره و معرفی کاربردهای درمانی و نحوه استفاده از این گیاه

کلپوره یا همان گیاه مریم نخودی یک گیاه گلدار وحشی می باشد که به وفور در اروپا، آفریقای شمالی و آسیای غربی رشد می کند. گیاه کلپوره یکی از گیاهان داروی بسیار مفید و خواص بسیاری می باشد که در طب سنتی از آن به منظور درمان بیماری های مختلفی استفاده می شود.

خواص درمانی کلپوره

کلپوره گیاهی است گلدار وحشی که با نام مریم نخودی نیز شناخته می شود، این گیاه دارای خواص دارویی بسیار مفیدی است که در طب سنتی از آن برای درمان بیماری های مختلفی مانند دیابت، بیماری های روماتولوژیک، التهاب، تسکین درد ناحیه قفسه سینه و رفع بیماری های دستگاه تناسی و … استفاده می شود. کلپوره از خانواده گیاه نعناع می باشد که طعمی تلخ و زننده دارد. همانطور که گفتته شد کلپوره خواص مختلفی برای سلامت بدن دارد و بسیار پر مصرف در طب سنتی می باشد، برای آشنایی با این گیاه دارویی مهم در این مطلب همراه ما باشید.

مشخصات گیاهی کلپوره

قبل از هر چیزی می خواهیم با مشخصات گیاهی و شکل ظاهری این گیاه آشنا شویم:

• ریخت شناسی: کلپوره گیاهی است علفی و پایا که شاخه های زیادی دارد. این گیاه دارای شاخه هایی به ارتفاع 10 تا 35 سانتی متری بوده و دارای ظاهری سفید و پنبه ای می باشد. کلپوره بیشتر در واحی بایر و بدون علف، سواحل سنگلاخی و همچنین ماسه زارها در قسمت های مختلف جهان رشد می کند. مریم نخودی دارای برگ هایی باریک، دراز و پوشیده از کرک های پنبه ای در هر دو سطح پهنک می باشد. همچنین دارای گلهایی به رنگ های سفید، سفید مایل به زرد و در برخی موارد زرد و ارغوانی می باشد. متغیر بودن رنگ گل های گیاه علاوه بر گل در وضع ساقه گیاه که به شکل پرپشت و پرشاخه و یا با حالت خوابیده در آمده اند نیز دیده می شود. وقت آبدهی به گیاه با توجه به تناسب شرایط محیط زندگی بین خرداد و مرداد می باشد، زنبور عسل به دلیل وجود نوش در گل ها به سمت گیااه جذب می شود.

• اندام دارویی گیاه: اندام دارویی گیاه و قسمت های مورد استفاده آن سرشاخه گلدار گیاه می باشد.
• زمان جمع آوری: زمان جمع آوری گیاه کلپوره با توجه به تناسب شرایط محیط زندگی بین ماه های خرداد و مرداد می باشد.
• دامنه انتشار گیا: این گیاه اغلب در نواحی بایر، سواحل سنگلاخی و ماسه زارهای نواحی مختلف اروپا، منطقه مدیترانه، شمال، مغرب و همچنین در جنوب و مرکز ایران، منطقه البرز، اطراف تهران به ویژه در نواحی نیمه بایر و کوهستان های خشک می روید.
• اجزای متشکله گیاه: عصاره گیاه کلپوره دارای مواد موثره زیره است، دی ترپنوئیدها، گلیکوزید، متوکسی جنگوانین و اسانس فرار که بیشترین مواد این اسانس ژرماکرن D، B، بتاکاریوفیلن، هومولن و کاریوفیلن اکساید هستند.

اثرات فارماکولوژیکی کلپوره

با توجه به تحقیقات انجام شده توسط مرکز تحقیق و توسعه شرکت باریچ اسانس، اسانس کلپوره دارای خواص ضد اسپاسم قوی روی انقباضات به وجود آمده توسط استیل کولین و کلرور پتاسیم است. تاثیری که این اسانس بر مهار هر دو نوع انقباض دارد از مزایای این گیاه نسبت به آتروپین و هیوسین است که فقط روی انقباضات ناشی از استیل کولین موثر می باشند. همچنین برای فلاونوئیدهای موجود در فرآورده (لوتئولین 7-5 گلیکوزید) نیز اثرات آنتی اسپاسمودیک گزارش شده است.

مکانیسم اثر گیاه

سیستم عصبی پارا سمپاتیک از جمله سیستم های عصبی خودکار بدن می باشد که مسئولیت انقباض و حرکت دستگاه گوارش را بر عهده دارد. استیل کولین یک نوع حمل کننده شیمیایی می باشد که با ترشح ازز انتهای اعصاب پارا سمپاتیک باعث بروز اثرات این اعصاب روی اندام های مختلف بدن می گردد. از این رو یک داروی آنتاگونیست استیل کولین می تواند از اثرات این ماده در اندام های مختلف بدن ممانعت کند و اثرات استیل کولین را معکوس بنماید. ماده مفید و موثره ای که در گیاه کلپوره وجود دارد آنتاگونیست استیل کولین است.

این ماده با مهار نمودن کانال های کلسیم از ورود کلسیم از مایع خارجی سلولی به داخل غشاء پایانه های عصبی در زمان دپولاریزاسیون ممانعت می کند. (دپورلازیزاسیون مرحله ای می باشد که به دلیل ورود یون های سدیم با بار مثبت پتانسیل الکتریکی داخل غشاء به سمت مثبت میل می نماید.) و از این طریق جلوی آزاد شدن استیل کولین را از وزیکول های التهابی عصب می گیرد و در نهایت امکان انتقال پیام عصبی در طول مسیر نورون ها و همچنین انتقال پیام عصبی به ماهیچه های صاف دستگاه گوارش از بین رفته و یا حداقل کمتر می شود. در نتیجه دارای اثرات آنتی اسپاسمودیک است.

خاصیت های مفید کلپوره در سلامت بدن

• گیاه کلپوره باعث تحریک فعالیت های معده می شود، از این رو برای درمان خانگی اسهال بسیار مفید می باشد. در طب سنتی از جوشانده این گیاه به منظور درمان اختلالات دستگاه گوارشی و دل درد استفاده می گردد.
• یکی دیگر از خواص کلپوره تسکین دهندگی دردهای قاعدگی می باشد.
• با استفاده از ضماد گیاه دارویی کلپوره با عنوان آنتی بادی به منظور مقابله با نیش حشرات استفاده می شود.
• اگر سرشاخه های گیاه کلپوره به صورت دم کرده مصرف شود دارای اثرات مقوی، نیرو دهنده و ضد تشنج می باشد و اگر گرد آن وارد بینی گردد مخاط بینی را تحریک نموده و باعث ایجاد عصسه می شود.
• از دیگر خواص کلپوره درمان عرق نمودن زیاد در زمان خواب می باشد.
• گیاه مریم نخودی یا همان کلپوره به منظور تقویت اعصاب، تقویت لثه ها و دستگاه گوارشی مفید بوده و مصرف آن باعث کاهش کلسترول و تری گلیسرید خون کمک خواهد کرد.
• از دیگر خاصیت های گیاه کلپوره کمک به درمان و برطرف نمودن بیماری های دستگاه تناسلی و ادراری می باشد.

• در برخی از نقاط مانند بلوچستان، هند و ایران از گیاه کلپوره برای برطرف نمودن درد قفسه سینه و قلب استفاده می گردد.
• به منظور بهبود جوش های بدن نیز می توان از خاصیت های گیاه کلپوره بهره برد.
• گیاه کلپوره همچنین دارای خاصیت تب بری نیز می باشد، برای درمان سرماخوردگی و رفع تب می توانید از جوشانده کلپوره استفاده نمایید.
• به منظور درمان زخم های مزمن می توانید از گیاه کلپوره استفاده نمایید و اثرات مفید آن را ببینید.
• گیاه کلپوره دارای خاصیت هایی برای درمان راشیتیسم به خصوص در کودکان می باشد، برای این منظور می توانید از جوشانده غلیظ این گیاه و ترکیب آن با مقدار کمی آب استفاده نمایید.
• استفاده از جوشانده غلیظ کلپوره به عنوان داروی ضد رماتیسم مفید می باشد.
• برای بهبود زخم های عمیق و قدیمی می توان از کلپوره استفاده نمود.
• کلپوره بسیار مفید در کاهش قند خون می باشد.
• برای کم شدن درد و ضعف اعصاب می توان از کلپوره مصرف کرد.

روش استفاده از گیاه کلپوره

از شاخه های گلدار کلپوره در طب اسلامی و سنتی بسیار استفاده می شود. همانطور که گفتیم زمان جمع آوری آن به شرایط فصلی بستگی داشته و اغلب بین ماه های خرداد و مرداد برداشت می شود. روش استفاده از این گیاه به این طریق است:

این گیاه در اغلب اوقات به شکل دم کرده و یا جوشانده مصرف می شود، کلپوره می توان در سه نوبت در روز مصرف کرد، هر مرتبه باید یک قاشق مرباخوری یعنی 5 گرم از کلپوره را برای 20 دقیقه در قوری دم کرده و بعد از غذ میل نمایید. عموما این گیاه به شکل خام یا جوشانده خیلی تلخ و زننده است از این رو می توانید قبل از میل کردن کمی عسل به آن اضافه نمایید.

نکات مهم در مورد مصرف کلپوره و موارد منع مصرف آن