دکتر محمدرضا صفری نژاد؛ جراح و متخصص بیماری‌های کلیه و مجاری ادراری، استاد دانشگاه
سرطان مثانه یکی از سرطان‌های نسبتاً شایع در مردان می‌باشد. این سرطان مخصوص سنین بالا است.
از هر ده نفر مرد مبتلابه سرطان مثانه، 9 نفر آن‌ها بالای 55 سال سن دارد. سن متوسط تشخیص سرطان مثانه 73 سالگی است.
یک‌دهم درصد سرطان مثانه در زیر 20 سالگی و 0/4 درصد مابین 34-20 سالگی تشخیص داده می‌شود.
مردان 3 برابر زنان مبتلابه سرطان مثانه می‌شوند. مهم‌ترین علامت سرطان مثانه ادرار خونی است. وجود خون به هر میزان در ادرار را باید مهم تلقی کرد.
در طول زندگی از هر 26 نفر مرد یکی از آن‌ها مبتلابه سرطان مثانه خواهد شد. این شانس در خانم‌ها یک به 86 می‌باشد.
سرطان مثانه چهارمین سرطان شایع در مردان است. سفیدپوستان دو برابر سیاه‌پوستان مبتلابه سرطان مثانه می‌شوند (برعکس سرطان پروستات که در سیاه‌پوست‌ها شایع‌تر است).
در 50 درصد موارد سرطان مثانه موقع تشخیص محدود به مثانه است و در 50 درصد دیگر متأسفانه سرطان به نقاط دیگر بدن دست‌اندازی کرده است.
مثانه یک عضو عضلانی توخالی و بالون مانند است که در داخل لگن قرار گرفته و ادرار را در خود ذخیره می‌کند. مثانه توسط دو لوله بنام حالب به کلیه‌ها متصل است.
کلیه‌ها محل تولید ادرار هستند. ادرار تولیدشده در کلیه‌ها از طریق لوله‌های حالب به‌طرف پائین و مثانه آمده و در آن تا موقع دفع ادرار ذخیره می‌شود.
وقتی مثانه پر شد، سیگنال‌های عصبی به مغز ارسال و فرد متوجه می‌شود که احساس دفع ادرار دارد و باید در فرصت مناسب مثانه خود را خالی کند.
مثانه توسط یک لوله بنام مجرای ادرار به خارج از بدن وصل می‌شود و از طریق آن محتویات خود را خالی می‌کند. در خانم‌ها مجرای ادرار کوتاه بوده و در قسمت بالای واژن به بیرون باز می‌شود.
در مردان مجرای ادرار از وسط پروستات عبور کرده و به بیرون متصل می‌شود. داخل مثانه از یک پوشش خاص ضد ادرار مفروش شده است که این پوشش اجازه عبور به ادرار به داخل جدار مثانه را نمی‌دهد.
بیش از 90 درصد سرطان‌های مثانه از پوشش مخاطی آن منشاء می‌گیرند.
علل سرطان مثانه
سرطان مثانه جزو سرطان‌هایی است که فاکتورهای خطر بسیار شناخته‌شده دارد و ما در زندگی خود می‌توانیم با تغییر این فاکتورها شانس ابتلا به سرطان مثانه را نیز تغییر دهیم.
عواملی که سبب افزایش خطر ابتلا به سرطان مثانه می‌شوند به‌قرار زیر هستند
کشیدن سیگار: آن بزرگ‌ترین فاکتور خطر برای سرطان مثانه است. هرقدر مدت‌زمان مصرف سیگار بیشتر و تعداد آن زیادتر باشد، امکان ابتلا به سرطان مثانه بیشتر است.
دود سیگار حاوی مواد شیمیائی است که خاصیت سرطانزائی دارند. خطر ابتلا به سرطان مثانه در سیگاری‌ها 2/2 برابر جمعیت عادی است.
قرار گرفتن در معرض مواد شیمیائی: افرادیکه به علت ماهیت شغل خود با مواد شیمیائی و رنگی سروکار دارند (نساجی، رنگرزی، خشک‌شوئی، پلاستیک، لاستیک، قطران، قیر، ذغال و غیره) خطر ابتلا به سرطان مثانه در آن‌ها بیشتر است.
افرادیکه با این مواد سروکار دارند باید به‌طور دوره‌ای ازنظر وجود احتمالی سرطان مثانه بررسی شوند.
سن: سرطان مثانه در زیر سن 40 سالگی نادر است. چون مواد شیمیائی، سیگار و مواد سرطان‌زا نیاز به زمان‌دارند تا اثرات خود را ظاهر سازند. ولی سرطان مثانه در هر سنی قابل رویت است.
جنس: سرطان مثانه در مردان خیلی شایع‌تر از زنان می‌باشد.
عفونت: عفونت مکرر مثانه و سنگ مثانه فرد را مستعد ابتلا به سرطان مثانه می‌کند. منتهی معمولاً ً نوع سرطان این افراد از نوع خطرناک‌تر می‌باشد.
درمان‌های قبلی برای سرطان: اگر فردی به علت یک سرطان دیگر تحت پرتودرمانی لگن قرار گیرد و یا با بعضی از داروها شیمی‌درمانی شود (مثل سیکلوفسفامید) خطر سرطان مثانه در آن‌ها بیشتر می‌شود.
علائم سرطان مثانه کدام‌ها هستند؟
شاه علامت سرطان مثانه وجود خون در ادرار است. خون در ادرار به دو صورت می‌باشد.
نوع شایع‌تر آن این است که آزمایشگاه گزارش می‌کند که ادرار حاوی خون است و نوع دیگر خود فرد متوجه می‌شود که ادرار وی خونی شده است.
از خصوصیات ادرار خونی ناشی از سرطان مثانه این است که بدون درد می‌باشد و بیمار به ناگهان می‌بیند که ادرار وی تقریباً خون خالی است و یا لختۀ خون دفع می‌کند.
وجود خون در ادرار آن‌قدر مهم است که بیمار باید بلافاصله به پزشک مراجعه کند. وجود خون در ادرار دلایل بسیار زیادی دارد مثل عفونت اداری، سنگ ادراری، التهاب مثانه و غیره. ولی می‌تواند ناشی از سرطان مثانه و سرطان کلیه نیز باشد. سن بیمار خیلی کمک‌کننده است.
احتمال اینکه ادرار خونی ناشی از سرطان باشد در یک مرد 60 ساله خیلی بیشتر از یک مرد 30 ساله است. گاهی بیماران دچار سوزش ادرار نیز می‌شوند. در عده‌ای از بیماران ممکن است درد در قسمت تحتانی شکم نیز حادث شود.
تشخیص این بیماری با آزمایش ادرار، معاینه و عکس‌برداری می‌باشد. تشخیص قطعی با سیستوسکوپی است. سیستوسکوپی یک روش آندوسکوپی است که با آن می‌توان مجرا، پروستات و مثانه را دید.
گاهاً تمامی بررسی‌ها طبیعی هستند و فقط در سیستوسکوپی مشخص می‌شود که بیمار سرطان مثانه دارد.
درمان سرطان مثانه چگونه است؟
درمان بستگی به وسعت بیماری دارد. اگر بیماری در مراحل ابتدائی تشخیص داده شود خیلی بهتر خواهد بود.
حدود 70 درصد سرطان‌های مثانه مشی بطئی دارند و سال‌ها بیمار خوب است و در 30 درصد موارد سرطان به‌سرعت پیشرفت می‌کند.
اگر سرطان مثانه در مراحل ابتدائی تشخیص داده شود یعنی هنوز سرطان محدود به مثانه باشد و از جدار مثانه عبور نکرده و به‌جاهای دیگر بدن دست اندازی نکرده است، درمان ساده‌تر است.
سن بیمار نیز در انتخاب نوع درمان تأثیر دارد. در بسیاری از موارد می‌توان با جراحی فقط توده سرطانی را برداشت.
گاها برای درمان، کل مثانه بیمار خارج و از روده‌های بیمار برای او مثانه ساخته می‌شود.
