تحریریه زندگی آنلاین : رژیم غذایی نخستین (primal) یا رژیم غذایی انسان‌های اولیه شیوه تغذیه انسان های نخستین را مبنا قرار داده و خام خواری خوراکی های طبیعی و غیر فراوری شده را اصل اولیه سالم زیستن می داند. رژیم غذایی نخستین همان طور که از نامش پیداست، بر اساس رژیم غذایی انسان‌هایی که پیش از انسان مدرن می‌زیسته‌اند، تنظیم شده است. بر همین اساس، قانون اصلی این رژیم خام خواری و مصرف خوراکی‌هایی با حداقل فرآوری صورت گرفته بر روی آن‌ها، مثل میوه‌ها، سبزی‌ها، عصاره‌های گیاهی یا محصولات لبنی، است. البته این رژیم به معنی خام خواری محض نیست و گوشت پخته شده در آن مجاز است. با این حال تأکید اصلی رژیم مصرف تمام مواد غذایی در حالت غیر فرآوری شده و طبیعی آن است. به‌طور مثال در این رژیم شیر باید به‌صورت غیر پاستوریزه و به‌صورت خام استفاده شود.
بیشتربخوانید:
به‌طور خلاصه می‌توان قوانین و اصول رژیم نخستین را به این شکل بیان کرد:
به حداقل رساندن مصرف غذاهای فرآوری شده که یکی از نتایج آن کاهش میزان قند دریافت شده بدن است.
مهم‌ترین مسئله در مورد رژیم نخستین آن است که این رژیم به نسبت جدید بوده و تحقیقات زیادی در مورد آن صورت نگرفته است. علت حذف محصولات کشاورزی از این رژیم آن است که انسان نخستین قادر به کشاورزی نبوده است. از آن جا که کشاورزی از ویژگی‌های مهم انسان مدرن به شمار می‌آید و انسان‌های قبل از آن به بیشتر محصولات کشاورزی دسترسی بسیار محدودی داشته‌اند، به‌طور کلی تمامی این خوراکی‌ها از فهرست غذاهای مجاز حذف شده‌اند. با این منطق کاملاً مشخص است که چرا غذاهای فراوری شده مثل سوسیس، غذاهای پخته شده و ... در فهرست غذاهای مجاز این رژیم دیده نمی‌شوند.به نظر می‌رسد ایده رژیم نخستین در ابتدا توسط مارک سیسون مطرح شده است. مارک سیسون که یک ورزش کار حرفه‌ای بود برای حفظ تناسب اندام خود پس از عبور از دوران اوجش، به این رژیم روی می‌آورد و توضیحات کامل در مورد رژیم غذایی‌اش را در یک کتاب به چاپ می‌رساند. در این کتاب او در نهایت به این نتیجه می‌رسد که انسان‌های مدرن بیش از حد غذاهای فراوری شده مصرف می‌کنند و به همین دلیل نیاز بدن به غذاهای خام برآورده نمی‌شود. به‌طور مثال مصرف مقادیر زیاد قند و شکر عوارض کوتاه و بلند مدت دارد که تعداد زیادی از مردم جهان امروز آن را تجربه می‌کنند. این ورزشکار همچنین در کتاب خود استفاده از سبزی‌ها خام، میوه‌ها و چربی و پروتئین حاصل از گوشت و لبنیات را جایگزین بهتری معرفی می‌کند که از نظر او تمام مواد مغذی مورد نیاز برای یک زندگی سالم را در خود دارند و به رژیم غذایی انسان‌های نخستین بسیار نزدیک‌تر است.
در رژیم نخستین چه خوراکی‌هایی مجاز است؟
اگرچه طیف گسترده‌ای از خوراکی‌ها در رژیم نخستین غیرمجاز هستند ولی تنوع غذایی کافی برای تأمین تمام مواد مغذی مورد نیاز بدن وجود دارد. برخی از خوراکی‌های پیشنهادی در این رژیم شامل دانه‌ها و مغزهای روغنی، میوه‌ها، سبزیجات، عسل و شیره درخت افرا، محصولات خام لبنی مانند شیر، ماهی، سبزی‌ها دارای نشاسته و برنج وحشی و کوینولا (گیاه بومی آمریکای جنوبی) هستند. همچنین در این رژیم تأکید می‌شود تمام مواد خوراکی از بهترین کیفیت برخوردار باشند. یعنی به‌طور کامل ارگانیک و تازه باشند. به‌طور کلی رژیم نخستین بر این باور است که اگر غذایی می‌تواند به‌صورت خام مصرف شود، باید به‌صورت خام مصرف شود تا حداکثر مواد مغذی آن به بدن برسد.
بیشتر بخوانید:
غذاهای ممنوعه در رژیم نخستین
افرادی که از این رژیم پیروی می‌کنند نباید هیچ غذایی که به هر طریقی از شکل طبیعی آن خارج شده یا در طبیعت وجود ندارد، استفاده کنند. از مهم‌ترین خوراکی‌های ممنوعه در رژیم نخستین شکر، حبوبات، روغن و عصاره‌های فراوری شده (مثل روغن گیاهان)، الکل، سویا، غلات و البته تمام محصولات فرآوری شده مثل بیسکوییت و اسنک‌ها و ... است .با این توصیفات بهتر است کسانی که از رژیم نخستین پیروی می‌کنند خود غذاهایشان را آماده کرده یا در صورت نیاز بپزند، چرا که در اکثر موارد ترکیبات آماده و نیمه آماده که از فروشگاه‌ها تهیه می‌شود حاوی نگه دارنده‌ها و افزودنی‌های مختلف هستند که در این رژیم ممنوع است.
آیا رژیم نخستین سالم و بی‌خطر است؟
تمایل روز افزون مردم به کاهش وزن و حفظ سلامت است باعث شده رژیم‌های غذایی مختلفی ابداع شده و شهرت یابند. بسیاری از این رژیم‌ها، مانند رژیم نخستین، از رژیم رایج مردم که شامل مصرف مقادیر زیادی مواد خوراکی مضر و عدم مصرف میوه‌ها و سبزی‌ها می‌شود، بهتر هستند.البته پیروی از برخی رژیم‌هایی که بیش از حد بر روی یک دسته از خوراکی‌ها تمرکز دارند ممکن است کمبود مواد مغذی در بدن را به دنبال داشته باشد. به‌طور مثال کسانی که به گوشت خواری محض روی می‌آورند، از مواد مغذی و مغذی لازم برای بدن که در سبزی‌ها و میوه‌ها یافت می‌شود، مثل فیبر خوراکی، محروم می‌شوند.در طرف مقابل کسانی که به گیاهخواری صرف روی یا خام گیاهخواری می‌آورند نیز ممکن است به‌راحتی نتوانند جایگزین مناسبی برای مواد مغذی موجود در گوشت پیدا کنند. در این میان به نظر می‌رسد رژیم نخستین طیف گسترده‌تری از گروه‌های غذایی را مجاز می‌داند چرا که این رژیم هم شامل سبزی‌ها است و هم مصرف گوشت را مجاز می‌داند.هر چند سلامت و تأثیر گذاری این رژیم مانند تمام رژیم‌های دیگر عمدتاً وابسته به میزان تعهد فرد به قوانین و اصول آن است. و نباید فراموش کرد که تغییر شدید رژیم غذایی حتماً باید پس از مشورت با یک متخصص تغذیه باشد.
بیشتربخوانید:
مزایای رژیم نخستین
مهم‌ترین مزیت رژیم نخستین حذف خوراکی‌های فراوری شده و غیرسالم و کاهش چشم گیر مواد افزودنی و شکر است. به‌علاوه باوجود محدودیت زیاد خوراکی‌های مجاز، این رژیم می‌تواند مواد مغذی مورد نیاز بدن را تأمین کند. بنابراین این رژیم می‌تواند برای:
کسانی که به دیابت مبتلا هستند و باید میزان مصرف قند خود را کاهش دهند
کسانی که به طیف گسترده‌ای از غذاها حساسیت دارند
کسانی که بیماری‌های مرتبط با برخی مواد غذایی پر مصرف دارند. مثل بیماری سلیاک
کسانی که به دنبال داشتن یک رژیم غذایی متعادل و سالم هستند
و کسانی که قصد کاهش وزن دارند می‌تواند مفید باشد.
نظر متخصصین تغذیه در مورد رژیم نخستین
رژیم نخستین شباهت بسیاری به رژیم پالئو (Paleo) دارد. رژیم پالئو مورد انتقادهای شدید متخصصین تغذیه قرار گرفته است چرا که متخصصین بر این باورند این رژیم در مورد مزایا و اثرات مثبتش ادعاهای اثبات نشده و اغراق آمیز دارد و تحقیقات علمی این ادعاها را تائید نمی‌کنند.با توجه به شباهت این رژیم با رژیم نخستین، می‌توان انتظار نظراتی مشابه از سوی متخصصین را داشت. مهم‌ترین مسئله‌ای که تائید اثرگذاری، سلامت و عوارض جانبی احتمالی رژیم پالئو را غیرممکن می‌کند، نبود اطلاعات کافی است. باوجود مزایای مختلف و بالقوه‌ای مثل کاهش وزن و متعادل کردن فشار خون، که برای رژیم پالئو مطرح می‌شود، هم چنان نمی‌توان در مورد آن با قطعیت نظر داد. البته مطالعاتی به‌صورت محدود انجام گرفته است که به‌طور مثال از بهبود بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 پس از پیروی از این رژیم خبر می‌دهد. ولی این مطالعات چندان گسترده و همه جانبه نیستند و در نتیجه علم تغذیه هنوز نمی‌تواند در مورد این رژیم اعلام نظر کند. به‌خصوص که برخی مطالعات انجام شده اثر منفی این رژیم را بر گروه‌های خاص گزارش کرده‌اند. به‌طور مثال در یکی از این تحقیقات مشخص شد که خانم‌های یائسه تحت این رژیم غذایی پس از دو سال دچار فقر ید شده‌اند.
البته تمام ویژگی‌های رژیم پالئو را نمی‌توان به رژیم نخستین نسبت داد. گرچه رژیم پالئو بر اساس رژیم غذایی انسان‌های باستانی طراحی شده است ولی در چند مورد با رژیم نخستین تفاوت‌های اساسی دارد:
رژیم پالئو مصرف هر گونه لبنیات را ممنوع می‌کند
در رژیم پالئو مصرف سبزی‌ها خانواده نایت شید (nightshade) مثل گوجه، فلفل، بادمجان، سیب زمینی و ... به‌شدت محدود است.
و در نهایت قهوه از فهرست نوشیدنی‌های مجاز رژیم پالئو حذف شده است
با توجه به این تفاوت‌ها به‌سختی می‌توان نتایج اندک تحقیقات انجام شده بر روی رژیم پالئو را به رژیم نخستین نسبت داد. به همین دلیل همچنان منطقی‌ترین روش آن است که پیش از استفاده از این رژیم یا هر رژیم غذایی دیگر که تغییرات گسترده در سبک خوراک را به همراه دارد، با یک متخصص تغذیه مشورت شود. نباید فراموش کرد که باوجود فواید بالقوه زیاد این رژیم و جایگزین‌های سالم آن برای مواد غذایی مضر امروزی، همچنان در مورد اثرات جانبی کوتاه مدت و بلند مدت آن اطلاعاتی در دسترس نیست.
