دکتر محمد شیزرپور - متخصص پوست و مو
تحریریه زندگی آنلاین : روش‌های علمی برای مقابله با پیری پوست وجود دارد.به دو دلیل اصلی لازم است میزان و اندازه پیری پوست را اندازه‌گیری کنیم.اول اینکه روش یا روش‌های مناسب برای میزان و شدت پیر شدن پوست انتخاب کنیم.دوم اینکه با این اندازه‌گیری میزان اثربخشی روش‌های بکار رفته را ارزیابی کنیم.همچنین خیلی‌ها مایل‌اند بدانند آیا پوست صورت آن‌ها زودتر از موقع پیر شده است. و یا آیا دچار پیری زودرس شده‌اند ؟
در اندازه‌گیری میزان پیری پوست لازم است به همه لایه‌های پوست دقت کنیم. فقط سطح پوست چروک‌ها و لکه‌ها را نبینیم.جابجایی و تغییر توزیع چربی زیرپوست از مهم‌ترین تغییرات ناشی از گذشت سن است.باگذشت سن استخوان‌های صورت هم دچار کاهش حجم می‌شوند.تغییرات از لایه‌های سطحی شروع و به‌تدریج به لایه‌های عمقی و حتی استخوان‌های صورت هم می‌رسد.توجه به قوس‌ها و انحناهای صورت بسیار مهم است.مشخصه پوست صورت جوان قوس‌ها و انحناهای نرم درجای جای آن است.باگذشت سن خطوط و زوایای مشخص در حدفاصل مرزها و بخش‌های مختلف ایجاد می‌شود.
بیشتربخوانید:
نژاد و ژنتیک نقش مهمی درروند پیری پوست‌دارند.اندازه‌گیری میزان پیری پوست برحسب نژاد و مناطق جغرافیایی فرق می‌کند.لازم است داده‌های آماری استانداردشده بر اساس کشور و مناطق جغرافیایی داشته باشیم.متأسفانه این کار تاکنون در ایران صورت نگرفته است.بالا رفتن سن صورت کمی پهن و از ارتفاع آن کاسته می‌شود. گونه‌ها کمی عقب‌رفته و چشم‌ها بیرون زده به نظر می‌رسند.باگذشت سن تغییراتی در توزیع چربی صورت ایجاد می‌شود.جالب اینکه این حالت در بچه زیر یک سال هم دیده می‌شود.یعنی تجمع چربی به قسمت‌های تحتانی صورت و زیر چانه منتقل می‌شود.
با بالا رفتن سن خط رویش موها عقب‌تر رفته و ابروها نزول می‌کنند. لذا یک‌سوم فوقانی صورت بلندتر می‌شود.یک‌سوم میانی صورت دست‌خوش تغییرات ناشی از توزیع مجدد چربی می‌شود.یک‌سوم تحتانی صورت کوتاه‌تر می‌شود.مهم‌ترین دلیل کوتاه شدن یک‌سوم تحتانی جذب و تحلیل رفتن استخوان فک است.ما یک‌لایه چربی یکنواخت زیرپوست صورت نداریم.بلکه لایه چربی زیرپوست صورت از بخش‌های جدا و مستقل از هم تشکیل‌شده است.باگذشت سن این بخش‌های مستقل چربی زیرپوست صورت دچار تغییرات می‌شوند. برخی قسمت‌ها دچار کاهش حجم و برخی دچار افزایش حجم می‌شوند.همان‌طور که قبلاً گفته شد.مهم‌ترین عامل پیری پوست استعداد ژنتیکی است.آفتاب عامل مهم دوم است. یک تقسیم‌بندی برای پیری ناشی از آفتاب در تیپ‌های پوستی روشن وجود دارد.
در این تقسیم‌بندی میزان چروک و پیری پوست به چهار طبقه تقسیم می‌شود :
البته لازم به توضیح است که این درجه‌بندی چروک در ایران چندان فایده ندارد. چون جنس پوست اکثر ایرانیان طوری نیست که دچار آسیب‌های شدید ناشی از آفتاب شوند.اما متأسفانه ما در ایران یک درجه‌بندی استانداردشده میزان پیری پوست نداریم و تا آن زمان ناچاریم از درجه‌بندی‌های موجود استفاده کنیم.اگر از نیم‌رخ به‌صورت فردی جوان نگاه کنیم،انحنا یا قوس پیشانی در هماهنگی با قوس گونه‌ها و قوس چانه مطابق شکل زیر دیده می‌شود.
1- بدون چروک تغییرات اولیه ناشی از اثرات آفتاب در این گروه مشاهده می‌شود.فقط کمی لکه‌های ناشی از آفتاب وجود دارد.چروک یا نیست یا اگر باشد خیلی جزئی است. معمولاً سنین بین بیست‌تا سی سال در این گرو قرار می‌گیرند.
2- چروک با حرکت عضلات صورت لکه‌های ناشی از گذشت سن به‌وضوح دیده می‌شوند.خط خنده یا وجود دارد یا شروع به پدیدار شدن می‌کند.چروک‌های صورت با حرکت عضلات صورت دیده می‌شوند.در حالت عادی و بدن انقباض عضلات صورت چروک مشاهده نمی‌شود.معمولاً سنین سی تا چهل سال در این گروه قرار می‌گیرند.
3- چروک‌های واضح بدون حرکت عضلات صورت مشاهده می‌شوند.یعنی مثلاً بدون اخم کردن خط اخم پیدا است.یا بدون خندیدن چروک‌های دور چشم کاملاً مشخص هستند.لکه‌های ناشی از گذشت سن کاملاً واضح و رگ‌های ریز خونی به اسم تلانژکتازیا هم مشاهده می‌شود.معمولاً سنین بالای پنجاه سال در این گروه قرار می‌گیرند.
4- چروک‌های فراوان و شدید در تمام‌صورت وجود دارد.طوری که تقریباً پوست بدون چروک مشاهده نمی‌شود.معمولاً سابقه سرطان‌های پوستی هم وجود دارد.معمولاً سن در این گروه بین 60 تا 70 سالگی است.
بیشتربخوانید:
تخمین زدن سن از روی پوست
از روبرو هم که نگاه کنیم از گوش تا گوش قوس بدون زاویه مشاهده می‌شود . چربی زیرپوست یک‌لایه یکنواخت نیست.به شکل واحدهای مجزا و خانه به خانه قرارگرفته است.تحلیل و آب رفتن چربی برخی قسمت‌ها و افزایش تجمع چربی در برخی قسمت‌های دیگر باعث از بین رفتن قوس‌های نرم سنین جوانی و بوجودآمدن زوایا و خطوط در صورت می‌شود.بدون دیدن چروک و لکه‌های صورت و فقط با مشاهده خطوط و انحناهای صورت می‌توان سن را تخمین زد.از فاصله سه متری هم می‌توان با مشاهده خطوط و قوس‌های صورت سن فرد را حدس زد.خیلی وقت‌ها لازم به مشاهده نزدیک و میکروسکوپی نیست.با بالا رفتن سن اگر وزن شما زیاد شود،افزایش چربی صورت فقط در نواحی خاصی از صورت اتفاق می‌افتد.تجمع چربی به سمت جاذبه زمین آویزان می‌شود.همیشه در اندازه‌گیری و تخمین میزان پیری پوست به وزن هم باید توجه کرد.
الگوی پیری پوست در فرد لاغر و فرد با وزن زیادی، فرق می‌کند.وقتی می‌خواهیم روش مناسب برای جوان‌سازی پوست بکار بندیم،باید به توزیع چربی بدن هم توجه کنیم.یعنی همیشه باید وزن فرد را نیز در نظر بگیریم.اینکه شما در چه زمانی دچار اضافه‌وزن شوید،توزیع و رسوب چربی در صورت فرق می‌کند.بسته به اینکه اضافه شدن وزن در چه سنی ایجادشده باشد،تجمع آن درجاهای مختلف صورت فر ق می‌کند .اگر در سی‌سالگی وزن شما اضافه شود،رسوب و توزیع چربی به‌طور یکنواخت همه جای صورت ایجاد خواهد شد.اگر اضافه‌وزن در سن بالا اتفاق افتد،تجمع چربی در نواحی خاصی از صورت خواهد بود.
بیشتربخوانید:
در شکل بالا(A) نقاط مشخص مناطق تجمع چربی را نشان می‌دهد.و(B)نواحی کمبود حجم را نشان می‌دهد.یعنی اگر افزایش وزن در سن بالا اتفاق افتد،رسوب چربی در نواحی خارج خط خنده و زیرگونه‌ها خواهد بود.یکی دیگر از تغییراتی که با بالا رفتن سن مشاهده می‌شود،از دست رفتن قابلیت ارتجاعی پوست است.اگر پوست فرد جوان را بکشیم،سریع مثل یک کش به حالت اولیه خود برمی‌گردد.اما در سن بالا پوست خاصیت کشسانی خود را ازدست‌داده است.و زود به حالت اولیه برنمی‌گردد.
خلاصه اینکه با بالا رفتن سن بخش‌هایی از صورت حجم خود را از دست می‌دهند و بخش‌هایی هم رسوب اضافه چربی ایجاد می‌شود.برای جوان‌سازی جاهای خالی را پر و جاهی پر را باید خالی کنیم.یعنی نواحی هیپرتروفی را باید ساکشن چربی بکنیم.نواحی هیپرتروفی(یا نواحی تجمع چربی) زمانی ایجاد می‌شوند که اضافه شدن وزن در سن بالا ایجاد شود.متأسفانه در خیلی با بالا رفتن سن اضافه‌وزن هم ایجاد می‌شود.در شکل‌های زیر نواحی مستعد لاغری و کاهش حجم(A)و نواحی مستعد هیپرتروفی یا تجمع چربی(B) مشاهده می‌شود.داشتن عکس سنین جوانی بسیار کمک‌کننده است.با نگاه به تغییرات به وجود آمده درگذر زمان، نقشه بهتری برای جوان‌سازی پوست می‌توان کشید.استفاده از ابزارهای پزشکی: یکی از روش‌های دقیق اندازه‌گیری میزان پیری پوست استفاده از ابزارهای پزشکی است.در حال حاضر یک نوع میکروسکوپ به نام کونفوکال میکروسکوپ برای مشاهده بافت زنده وجود دارد.از این وسیله معمولاً برای تشخیص و پیگیری سرطان‌های پوست استفاده می‌شود.اما چون این دستگاه بر روی بافت زنده قابل‌استفاده است،و تصاویری میکروسکوپی از پوست زنده ایجاد می‌کند،تغییرات اولیه ناشی از شروع روند پیری پوست را به‌خوبی نشان می‌دهد.
خلاصه :از بین رفتن قوس‌ها و انحناهای صورت کاهش حجم برخی نواحی و افزایش حجم نواحی دیگر و از بین رفتن خاصیت کشسانی پوست نشانه‌های بالا رفتن سن هستند.به وجود آمدن لکه‌های ناشی از گذشت سن یا لنتیگو هم از نشانه‌های اولیه گذشت سن است.
