دکتر مهدی مؤیدفر : فوق تخصص جراحی زانو
تحریریه زندگی آنلاین : ازگود اشلاتر (Osgood Schlatter) بیماری است که بهطورکلی با درد و التهابی که در زیر زانو ایجاد میکند شناخته میشود. علت ایجاد این التهاب و درد در قسمت صفحه رشد (یا توبروزیته تیبیال) است، یعنی دقیقاً جایی که تاندون کاسه زانو به استخوان قلم پا (یا تیبیا tibia) متصل میشود. شاید بهتر باشد کمی غیرعلمی تر به قضیه نگاه کنیم و ببینیم به زبان ساده در این بیماری چه اتفاقی میافتد.در دوران رشد ناگهانی که انسان آن را در دورههای مختلف تجربه میکند (در دوران کودکی و نوجوانی)، عضلات ران (یا همان چهار سر ران) معمولاً نمیتوانند با رشد بهشدت سریع استخوان زانو خودشان را تطبیق دهند و با همان سرعت رشد کنند. این مسئله باعث میشود که عضلات چهار سر ران دچار کشیدگی شوند. کشیدگی عضلات پا باعث میشود تاندون کاسه زانو که استخوان قلم پا را به کاسه زانو متصل کرده است، دچار کشیدگی شود. این کشیدگی دائم و مکرر باعث ایجاد التهاب، درد، تورم و ایجاد برآمدگی در زیر زانوی کودکان و نوجوانان میشود. ولی آیا مشکلی که به علت رشد سریع در دوران محدودی به وجود آمده است، به همینجا ختم میشود؟
بیشتربخوانید:
ازگود اشلاتر در بزرگسالی
در بیشتر اوقات مشکل ازگوداشلاتر بهطور طبیعی از بین میرود. ازگود اشلاتر که معمولاً به آن درد رشد زانو هم میگویند، زمانی که رشد سریع استخوانها متوقف شود، بهطوری طبیعی از بین میرود. توقف رشد هم معمولاً در سنین 14 تا 18 سال اتفاق میافتد. به همین دلیل است که معمولاً این بیماری در میان بزرگسالان دیده نمیشود. البته آنچه گفتیم به این معنی نیست که کلاً افراد بزرگسال دچار این مشکل نمیشوند!نکته جالب این است که بالغینی که مشکل ازگود اشلاتر دارند معمولاً این بیماری را با دردی خفیف فقط دریکی از زانوهایشان تجربه میکنند. بااینکه داشتن بیماری ازگود اشلاتر در میان افراد بزرگسال نادر است، ولی ممکن است در موارد بسیار کمی دیده شود. پس اگر به این بیماری دچار هستید لازم نیست نگران باشید. همیشه تعدادی از کودکان و نوجوانانی که دچار بیماری ازگود اشلاتر میشوند، پس از بلوغ هم با این مشکل دستوپنجه نرم میکنند.
درواقع حدود 10 درصد از بیماران غیر بزرگسالی که مشکل ازگود اشلاتر دارند، این علائم را با خود به دوران بزرگسالی میبرند. البته فقط افرادی که پیش از بلوغ به ازگوداشلاتر مبتلا هستند؛ در بزرگسالی به این بیماری دچار نمیشوند؛ بلکه در حقیقت بزرگسالانی که در کودکی و نوجوانی این مشکل را تجربه نکردهاند هم ممکن است درست مانند آنها دچار این مشکل شوند. این اتفاق معمولاً زمانی رخ میدهد که شما بهعنوان یک فرد بالغ فعالیت خاص یا ورزشهای مشخصی که نیازمند افزایش طول و رشد استخوان هستند؛ مانند والیبال و بسکتبال را شروع کنید.
مشکلات ازگود اشلاتر در بالغین
همانطور که گفتیم برخی از بزرگسالان هستند که بعد از اتمام دوران رشد، همچنان درد زانو ناشی از ازگود اشلاتر را با خود همراه دارند. معمولاً علت ایجاد این اتفاق جایگزینی غضروف بااستخوان است که به این دلیل قسمتهایی از استخوان در تاندون کاسه زانو باقی میماند. یعنی به خاطر وجود ذرات استخوان در تاندون، مشکل ازگود اشلاتر و التهاب زانو همچنان بر جای خود باقی خواهد ماند. بیشتر افراد بزرگسالی که دچار مشکل ازگود اشلاتر هستند، علائمی مشابه علائم این بیماری در کودکان و نوجوانان را تجربه میکنند.
بهترین روشهای درمانی ازگود اشلاتر
در این بخش از مقاله شمارا با 4 روش درمانی برای بیماری ازگود اشلاتر در بالغین آشنا خواهیم کرد. این روشها عبارتاند از:
استراحت و سرد کردن زانو
استراحت دادن بهزانو، بلند کردن آن و درنهایت سرد کردن بافتها به کاهش التهاب وتورم زانو کمک میکند که نتیجه آن کاهش درد خواهد بود. ممکن است هنگام انجام فعالیتهای فیزیکی در قسمت زانو احساس درد کنید. بهترین کار برای بدتر نشدن اوضاع این است که کمی به خودتان استراحت بدهید، و سپس با استفاده از ترکیب سه روش استراحت، سرد کردن و فشار، التهاب و دردی که به علت بیماری ازگود اشلاتر به وجود آمده است را کنترل کنید. احتمالاً استراحت دادن به پا مؤثرترین روشی است که برای مقابله با ازگود اشلاتر میتوانید انجام دهید.شاید لازم باشد انجام فعالیتهای سنگین، مثلاً فعالیتهایی که در آن با وزنه کار میکنید، را کاهش دهید یا قطع کنید. همچنین بهتر است بافتهای زانو را تحتفشار قرار دهید تا التهاب بافتها از بین برود. این کار را 3 بار در روز و به مدت 10 تا 15 دقیقه انجام دهید. بهعلاوه استفاده از مقداری یخ برای سرد کردن یا زانوبندهای مخصوصی که برای انجام سرما درمانی طراحیشدهاند، استفاده کنید.
جراحی
در مواردی که شدت بیماری ازگود اشلاتر زیاد باشد، ممکن است راهحل خلاص شدن از شر این بیماری و جلوگیری از بروز مکرر علائم در بزرگسالان، انجام عمل جراحی باشد. اصلیترین هدف از انجام جراحی این است که ذرات استخوانی که در بافتهای تاندون باقیمانده است و باعث التهاب میشود، از میان برداشته شوند. با برداشته شدن ذرات استخوانی که در عملکرد تاندون مزاحمت ایجاد میکردند، بافتهای تاندون قادر خواهند بود بهطورمعمول و بدون ایجاد التهاب و درد وظیفه خود را انجام دهند.
استفاده از زانوبند
اگر به هر دلیل امکان از بین بردن درد و کاهش مؤثر آن وجود نداشت و روشهایی که به کار گرفتید چندان مؤثر نبودند، میتوانید از زانوبندهای مخصوصی که برای بیماری ازگود اشلاتر طراحیشدهاند استفاده کنید. این زانوبندها باعث ثبات بیشتر زانو میشوند. محصولات دیگری هم هستند که نقش حمایتی از زانو را بهخوبی انجام میدهند مثل باندها، کش و ... که هم بزرگسالان و هم کودکان و نوجوانان میتوانند استفاده کنند. به این شکل حتی اگر هم مشکل ازگود اشلاتر داشته باشید بازهم بدون مشکل و درد میتوانید فعالیتهای ورزشی مثل فوتبال، بسکتبال، اسکیت یا فعالیتهای فیزیکی روزمره مثل بالا رفتن از پله و ... را انجام دهید.
انجام حرکات کششی و ورزشهای مخصوص
یکی از اقداماتی که تأثیر مثبتی بر کاهش درد زانوی ناشی از ازگود اشلاتر دارد انجام حرکات کششی است. شما باید قبل از انجام هر نوع فعالیتی اول عضلات و بافتها را بهخوبی گرم و آماده کنید. این کار هم برای کودکان و نوجوانان مبتلا این مشکل و هم بزرگسالان لازم است. بهعلاوه تمرینات و ورزشهایی هستند که به تقویت عضلات چهار سر و همسترینگ کمک میکند.تقویت شدن این عضلات به کاهش تنش تاندون کاسه زانو که به استخوان قلم پا متصل است کمک زیادی میکند و بهعلاوه باعث ثبات بیشتر مفصل زانو هم میشود. برای انجام حرکات کششی، بهتر است این عضلات و گروههای عضلانی را مدنظر داشته باشید: عضلات چهار سر ران (که جلوی ران قرار دارند)، عضلات همسترینگ (که پشت ران قرار دارند) و باند ایلیوتیبیال (که پهلوی ران قرارگرفته است).