من زیبا نیستم؛ جنبشی که ستاره یوتیوب راه انداخت

فرادید؛ مانند بسیاری از زنان در کره جنوبی، بائه یون-ژئونگ هرگز بدون آرایش خانه را ترک نمی‌کرد. او از چهره طبیعی‌اش متنفر بود. آرایش بائه هر بار 2 ساعت طول می‌کشید؛ و او از خواب و غذایش می‌زد تا بتواند قبل از رفتن به دانشگاه فرصت آرایش کردن داشته باشد. حتی آماده شدن برای یک خرید ساده از فروشگاه محل زندگی‌اش کلی زمان می‌برد.

به گزارش فرادید؛ بائه، 21‌ساله، می‌گوید: «اگر بدون آرایش بیرون می‌رفتم به اندازه کافی اعتماد‌به‌نفس نداشتم. خجالت می‌کشیدم و فکر می‌کردم همه نگاهم می‌کنند. من از چهره‌ام متنفر بودم. حتی اگر قرار بود فقط یک ساعت بیرون باشم حتما آرایش می‌کردم.»

بائه یکی ستاره یوتیوبی است که او را با نام لینا بائه می‌شناسند. او در کانال یوتیوب راز‌های یک آرایش زیبا را به زنان آموزش می‌داد و به آن‌ها یاد می‌داد چطور در روز‌های تابستانی با آرایش چشم دودی و برنز کردنِ پوست بدرخشند.

 

اوایل سال میلادی جاری، وقتی بائه داشت نظرات زیر ویدیو‌های خود را می‌خواند با نظرات مشابهی مواجه شد.

بسیاری از طرفداران جوان او نوشته بودند که «بدون آرایش خجالت می‌کشند از خانه بیرون بروند.» یکی از طرفداران او نوشته بود: «دختران اطراف من همه آرایش می‌کنند. من نمی‌خواهم آرایش کنم، اما احساس می‌کنم باید این کار را بکنم.» یکی دیگر نوشته بود: «من به اندازه کافی نسبت به چهره‌ام اعتماد‌به‌نفس ندارم... چطور باید اعتماد‌به‌نفس پیدا کنم؟»

بائه از اینکه می‌دید دخترانی در سن‌وسال 13 سالگی تا این حد نگران ظاهر خود هستند، متعجب شده بود. نظراتی که او زیر فیلم‌هایش دریافت کرده بود او را وادار کرد از خود بپرسید مسئولیت اجتماعی او چیست؟

او در پاسخ به این نظرات یک ویدیو با عنوان «من زیبا نیستم» را در شبکه یوتیوب گذاشت. او در این ویدیو خودش را آرایش و سپس آرایش‌ها را پاک می‌کند و همزمان نظراتِ سرشار از نفرتی که در گذشته از دیگران دریافت کرده - مانندِ «خوکی که آرایش کرده» یا «اگر قیافه او را داشتم، خودکشی می‌کردم» - را به اشتراک می‌گذارد. در پایان ویدیو او لبخند می‌زند و به بینندگان می‌گوید: «هیچ اشکالی ندارد آدم زیبا نباشد.»

این ویدیو 6.3‌میلیون بار در یوتیوب دیده شد. بائه می‌گوید: «من این ویدیو را به اشتراک گذاشتم، چون می‌خواستم زنان بیشتری از فشار خلاصی پیدا کنند. می‌خواستم این ایده را با زنان به اشتراک بگذارم که نیازی ندارید به خاطر [نگرانی]از اینکه دیگران شما را چطور می‌بینند، خودتان را تغییر دهید.»

امروز بائه یکی از بی‌شمار زنانِ کره جنوبی است که به جنبش ضد آرایش در این کشور محلق شده‌اند. این جنبش که بخشی از یک جنبش طرفدار حقوق زنان است است، یادآور اعتراض فمنیست‌های آمریکایی به برنامه «میس آمریکا» در سال 1968 است که در آن آن‌ها اسپری‌های مو، آرایش، مژه مصنوعی، کفش‌های پاشنه بلند و هر شئی که نمادی از سرکوب زنان محسوب می‌شد را از خود جدا کردند و دور انداختند.

در حدود 50 سال از این حرکت نمادین گذشته و امروز زنان در کره جنوبی با پاک کردنِ آرایش‌ها و دور ریختنِ لوازم آرایش یا کوتاه کردنِ مو‌های خود و به اشتراک گذاشتنِ تصاویرشان در شبکه‌های اجتماعی دارند زنان دیگر را تشویق می‌کنند تا مانند آن‌ها رفتار کنند.

لی نا-یانگ، استاد جامعه‌شناسی در دانشگاه چانگ-انگ در سئول می‌گوید: «این جنبش‌ها چالشی علیه جوامع مردسالار هستند. این جنبش‌های مولفه‌هایی دارند که علیه استاندارد‌های زنانگی و افسانه‌های زیبایی است.» زنان کره جنوبی همچنین یک اعتصاب ملی راه انداخته‌اند. لی می‌گوید: «طرفداران این جنبش زنان را تشویق می‌کنند تا در نخستین یکشنبه هر ماه از خرید لباس و لوازم آرایش، درست کردنِ مو‌ها و هر کنشی که به پیشرفت صنایع زیبایی کمک می‌کند بپرهیزند.»

زیبایی یکی از صنایع بزرگ در کره جنوبی است. این کشور در میان 10 کشور اول دنیا به لحاظ داشتن بازار‌های زیبایی است و بر اساسِ آمار‌ها ارزش صنعت زیبایی در سال 2017 در این کشور 13 میلیارد دلار بوده است.

کره جنوبی همچنین «پایتخت جراحی پلاستیک در جهان شناخته شده و بر اساسِ آمار‌های رسمی کره جنوبی 22 درصد از زنان این کشور حداقل یکبار برای انجام کار زیبایی به زیر تیغ جراحی رفته‌اند. نیمی از این تعداد با این عبارت موافقت کردند: «این کار را کردم، چون ظاهر در زندگی بسیار مهم است». لی می‌گوید: «زنان زمان، انرژی و پول خود را صرف می‌کنند تا در مقابل مردان زیبا به نظر برسند.»

کره جنوبی در میان کشور‌هایی است که بیشترین تفاوت دستمزد بین زن و مرد را دارند. فقط 3 درصد از مدیران اجرایی ارشد در 500 شرکت برتر کره جنوبی زن هستند. همچنین فقط 17‌درصد از کرسی‌ها نمایندگی در کره جنوبی از آنِ زنان است. رئیس‌جمهور کره جنوبی، مون جائه ای، در سخنرانی‌ای که به مناسبت سال نو میلادی ایراد کرد، گفت: «فاصله دستمزد بین زنان و مردان یکی از واقعیت‌های شرم‌آور کشور ماست.»

به گزارش فرادید؛ در جامعه‌ای که به شدت پدرسالار است، تبعیت نکردنِ زنان از استاندارد‌های زیبایی که توسط مردان معرفی شده است، می‌تواند پیامد‌های منفی برای آن‌ها داشته باشد. در نوامبر سال 2018، یکی از شعبه‌های یک کافی‌شاپ زنجیره‌ای در کره جنوبی، یکی از زنان را در نخستین روز کاری‌اش اخراج کرد، زیرا او با مو‌های کوتاه و بدون آرایش آمده بود. این شرکت بعداً عذرخواهی کرد و غرامت پرداخت کرد.

یکی دیگر از پدیده‌های رایج در کره جنوبی کار گذاشتن دوربین مخفی در اتاق‌های تعویض لباس زنان در فروشگاه‌های این کشور است که سال گذشته  اعتراضات گسترده‌ای با شعار «زندگی من [فیلم]پورنِ تو نیست» را در پی داشت. 

اداره پلیس ملی کره جنوبی گزارش‌هایی از افزایش فیلمبرداری‌های غیرقانونی از 1300 مورد در سال 2011 به بیش از 6000 مورد در سال 2017 دریافت کرد. حتی برخی از فیلم‌ها از داخل خانه‌های زنان گرفته شده و بعد در سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشته شده است.

در سال 2016 یک زن 23 ساله با ضربان چاقوی یک کارگر رستوران در سئول به قتل رسید. وقتی انگیزه قاتل را پرسیدند گفت: «این زن به من توجه نمی‌کرد.» قتل این زن جوان آتش خشم زنان و طرفداران حقوق زن در کره جنوبی را شعله‌ورتر کرد. ضارب که از شیزوفرنی شدید رنج می‌برد به 30 سال زندان محکوم شد.

لی می‌گوید: «قتل این زن باعث شد زنان متوجه شوند خشونت جنسی زندگی آن‌ها را تحتِ تأثیر قرار می‌دهد. این قتل فرصت مغتنمی برای طرفدارانِ حقوق زنان فراهم آورد تا درباره حقوق زنان در شبکه‌های اجتماعی و فضای آنلاین صحبت کنند.»

بائه می‌گوید علاقه او به جنبش‌های طرفدار حقوق زن بعد از این قتل شروع شد. بائه که نویسنده کتاب «من زیبا نیستم» است، می‌گوید: «فکر اینکه این اتفاق می‌توانست برای هر زنی بیفتد به تنم لرزه انداخت.»

طرفدارانِ حقوق زنان در کره جنوبی هنوز از سوی مردان جوان طرد می‌شوند. برطبق تحقیقی که امسال در کره جنوبی انجام شده است، 76‌درصد از مردان کره جنوبی در دهه دوم زندگی و 66‌درصد از مردان در دهه سوم مخالف این جنبش‌ها هستند. لی می‌گوید: «زنان دارند متوجه می‌شوند که برای حل مشکلات باید طرز فکر مردان را تغییر داد.»

بهرحال تغییرات در حال وقوع است. آمار فروش کتاب‌هایی که درباره حقوق زنان است، امسال 19‌درصد رشد داشته است. تغییرات همچنین در محوطه‌های دانشگاهی نیز دیده می‌شود. یکی از دانشجویان 22 ساله به نام پارک های-ری می‌گوید: «قبلاً در مراسم فارغ‌التحصیلی دختران کت و دامن می‌پوشیدند، اما اکنون می‌توانند کت و شلوار بپوشند.»

 

یکی دیگر از دانشجویان می‌گوید: «دانشجویان این روز‌ها بیشتر مراقب واژگانی هستند که برای توصیف ظاهر دیگران استفاده می‌کنند. قبل از چنین جنبش‌هایی مردم بدون معطلی به افراد می‌گفتند «زیبایی». آن‌ها فکر می‌کردند این تعریف است. اما اکنون مردم دارند متوجه می‌شوند که این جملات تعریف نیست بلکه زبانی است که مردم را در چارچوب‌های خاصی محدود و استاندارد‌های زیبایی را که خودشان انتظار دارند، تعیین می‌کند.»