هفت سین جدید سفرهای نوروز

پس از همه‌گیری کرونا در اسفند 98 در ایران، سفرهای نوروزی در سال 99 به حالت نیمه تعطیل درآمد و باتوجه به انتخاب خانوارها مبنی بر قرنطینه خانگی و سفر نرفتن با کاهش 90 درصدی سفرهای نوروزی در مقایسه با سال 98 مواجه شد. براساس آمارهای منتشر شده مدیریت اطلاعات راه‌ها و حمل‌ونقل جاده‌ای، میزان سفرهای نوروزی 5/ 1 تا 6/ 1 برابر افزایش یافت که حدود 50 تا 60 درصد رشد داشته است، اما با این حال اقامتگاه‌های رسمی مورد استقبال مسافران قرار نگرفت. باتوجه به شرایط متفاوت سفرها به‌دلیل بحران کرونا هفت سبک جدید مسافرتی در نحوه سفرهای نوروزی به وقوع پیوسته است. در اولین سبک این هفت سین، سفرهای نوروزی به‌صورت تک‌خانوار به شهرها صورت گرفت که خانواده‌ها به شکل شخصی و مستقل به سفر رفتند و از سفرهای دسته‌جمعی خودداری کردند. در سین دوم سبک جدید، سفرهای گروهی در قالب بوم‌گردی اتفاق افتاد و سفرها عمدتا به مناطق بکر و طبیعت‌گردی بوده و اقامتگاه‌های بوم‌گردی جایگزین بسیاری از هتل‌ها و خانه‌های شخصی شد.

در گام سوم، سفرهای فامیلی به ویلاهای شخصی صورت گرفت و عمدتا افرادی که خود ویلا یا خانه در شهر یا استانی دیگر داشتند به سفر رفتند و کمتر به اجاره کردن ویلاها پرداختند. در سین چهارم اقامتگاه‌های رسمی با کاهش چشمگیر استقبال مواجه شدند که براساس اعلام معاون گردشگری تنها 3 درصد از مسافران این اقامتگاه‌ها را انتخاب کردند. در پنجمین سبک جدید برای سفرهای نوروزی میانگین طول مسافرت (مدت زمان سفرها) حدود 3 روز بوده و این درحالی است که این میزان در تعطیلات نوروزی سال‌های گذشته حداقل 6 روز بوده است و امسال مسافران به 3 روز قناعت کرده‌اند. همچنین عمده خانوارها تنها یک برنامه سفر برای تعطیلات عید داشته‌اند درحالی‌که سال‌های گذشته حداقل 2 سفر می‌رفتند. در نهایت در هفتمین سبک سفرهای نوروزی در دوران کرونا می‌توان به غالب نبودن مقصد شمال اشاره کرد که اگرچه همچنان در صدر مقاصد پرتردد و گردشگرپذیر محسوب می‌شود، اما در مقایسه با سال‌های گذشته از استقبال کمتری برخوردار شده و در مقابل برخی شهرهای کم‌مسافر و مناطقی که پیش از این مورد توجه گردشگران نبوده به‌ویژه مقاصد گردشگری در جنوب کشور بسیار مورد استقبال قرار گرفته و چشمگیر بوده است.

اگرچه تاکنون اطلاعات کامل و دقیقی از سفرهای نوروزی ارائه نشده است و تنها مرکز مدیریت اطلاعات راه‌ها و حمل‌ونقل جاده‌ای اطلاعات خامی ارائه داده است، «دنیای‌اقتصاد» با تجزیه و تحلیل و مطالعه آمارهای گذشته به جمع‌بندی سفرهای نوروزی پرداخته است که بر این اساس حجم مسافرت‌های نوروزی با خودرو در عید امسال نسبت به عید 99 حدود 5/ 1 یا 6/ 1 برابر شده که به عبارتی 52 تا 60 درصد افزایش یافته است. این میزان رشد که نسبت به سفرهای انجام شده سال گذشته صورت گرفته، نشان می‌دهد حدود 4 میلیون خانوار معادل 15 درصد خانوارهای ایرانی به سفر رفتند. نکته مهمی که می‌توان به آن اضافه کرد اینکه در سال گذشته بدون اعمال محدودیت‌ها خانوارها به قرنطینه خانگی پرداخته و حدود 90 درصد خانوارها به سفر نرفتند اما در نوروز 1400 با افزایش میزان سفرها حدود 80 تا 85 درصد خانوارها به سفر نرفتند، این امر ناشی از این است که در عید امسال خانوارها تا حدودی محدودیت‌ها را برای خود کاهش داده و به سفر رفتند. با این حال، اطلاعات «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد اگرچه عید امسال سفرها نسبت به سال گذشته رشد حدود 50 تا 60 درصدی داشته است اما در مقایسه با سفرهای نوروزی سال 98، با کاهش 28 درصدی مواجه شده است اما اطلاعات مربوط به راهور و آمار تردد جاده‌ای کاهش 16 درصدی را نشان می‌دهد. در عید امسال حداقل 500 هزار خانوار به استان مازندران سفر کردند و حدود 900 هزار خانوار به گیلان رفته‌اند که در کل حدود 2 میلیون خانوار به شمال کشور به‌صورت زمینی سفر کردند. به گزارش «دنیای‌اقتصاد» نکته بسیار مهمی که در سفرهای نوروزی وجود دارد سهم بسیار کم اقامتگاه‌های رسمی از سفرها است. بنا بر اطلاعات وزارت گردشگری و همچنین بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» تنها حدود 150 هزار خانوار از اقامتگاه‌های رسمی همچون هتل‌ها و سایر اقامتگاه‌ها استفاده کردند و این به این معنی است که تنها 3 درصد مسافران اقامت در هتل را ترجیح داده‌اند. این امر را می‌توان براساس دو عامل بررسی کرد. ابتدا به‌دلیل هزینه‌ها و گران بودن اقامتگاه‌ها نسبت به سطح اقتصادی و درآمدی خانوارها و دیگر اینکه افراد اقامتگاه‌های رسمی را از نظر پروتکل‌های بهداشتی امن نمی‌دانند. بنا بر اعلام معاون گردشگری در عید امسال حدود 70 درصد ظرفیت اقامتگاه‌ها خالی بوده است.

سفرهای نوروزی امسال پس از یک سردرگمی پیش از آغاز سفرهای نوروزی با یک شوک در آستانه شروع زمان مسافرت نوروزی مواجه شده است. با توجه به اینکه تا پیش از چراغ سبز ستاد ملی کرونا و شروع تعطیلات عید نوروز اخبار ضدونقیض برای سفرهای نوروزی وجود داشته مبنی بر اینکه سفرهای شخصی با جریمه‌های سنگین همراه خواهد بود و تنها امکان سفر با وسایل حمل‌ونقل عمومی وجود خواهد داشت و همچنین برای برخی مقاصد مهم گردشگری محدودیت‌های تردد اعمال شده بود. اما از ظهر چهارشنبه 28 اسفند، ستاد ملی مقابله با کرونا اعلام کرد عملا سفر هیچ محدودیتی نداشته و محدودیت‌ها صرفا برای شهرهایی که جاذبه‌های گردشگری چندانی نداشته اعمال شده است که این امر شوکی بر بازار گردشگری وارد کرد و با افزایش چشمگیر بازار عرضه و تقاضا مواجه شد. این امر بر افزایش نرخ اجاره‌ها تاثیرگذار بوده که حتی تا 3 برابر افزایش یافت و این درحالی است که تا پیش از این اجاره بهای ویلاها و خانه مسافرها با تعرفه سال 97 نرخ‌گذاری شده بود که با توجه به میزان تورم موجود در واقع با کاهش قیمت‌ها مواجه بوده است. البته این افزایش چند برابری در هفته اول عید اتفاق افتاد و در هفته دوم با توجه به کاهش تقاضا قیمت‌ها نیز شکسته شد و در مقایسه با هفته اول با کاهش مواجه شده است. در واقع پس از چراغ سبز ستاد ملی مقابله با کرونا برای سفرهای نوروزی تعرفه اجاره‌بهای ویلاها و خانه مسافرها حدود 3 برابر نسبت به روزهای پیش از چهارشنبه افزایش یافته است. البته دلیل کاهش سفرها در هفته دوم را علاوه بر آغاز کار برخی مشاغل می‌توان ترس ابتلا به کرونا به‌دلیل استفاده افراد دیگر از ویلاها یا خانه مسافرها دانست. همچنین کلان‌شهرهایی همچون تبریز، اصفهان و مشهد چندان شلوغ نبوده و در مقایسه با سال‌های گذشته از استقبال چندانی برخوردار نشده است اما در مقایسه با نوروز سال گذشته رشد قابل‌توجهی داشته است.