سرویس فرهنگ و هنر مشرق -18 فیلمساز در اطلاعیه‌ای سند همکاری‌های راهبردی 25 ساله ایران و چین را «فاقد وجاهت و مشروعیت» اعلام کرده‌اند. در این نامه سیاست‌های جمهوری اسلامی در چهار دهه گذشته «پنهان‌کارانه» توصیف شده و تاکید شده است که این سند که «مفاد آن از ما مردم ایران پنهان شده است، در راستای منافع ملی» نیست.
این اطلاعیه که به امضای جعفر پناهی، محمد رسول‌اف، کیومرث پوراحمد، علی مصفا، مصطفی آل‌احمد، سعید ابراهیمی‌فر، محسن استادعلی، مجید برزگر، عزیزالله حمیدنژاد، علیرضا رئیسیان، محمدعلی سجادی، مهوش شیخ‌الاسلامی، محمد شیروانی، ناصر صفاریان، عبدالرضا کاهانی، خسرو معصومی، فرهاد مهران‌فر و مجتبی میرطهماسب رسیده است.
بخش اعظم امضاءکنندگان از محکومین امنیتی و فعالان فتنه هستند که برای برخی از آنان نظیر جعفر پناهی از سال ها قبل احکام قطعی سنگینی صادر شده است، بابت صدور حکم بیانیه های متعددی ازسوی سازمان های بین المللی برعلیه نظام صادر شد، اما حکم هیچگاه برای اجراء ابلاغ نشد. محمد رسول اف ضمن اقدامات ضدامنیتی، در تولید اثری غیرقانونی از فرقه ی ضاله بهاییت حمایت کرد.
آنان همواره در کانون تولید بحران حضور داشته و جزو پیاده نظام هنری بیگانگان محسوب می شوند اما هیچگاه برخوردی حرفه ای و جدی از سوی وزارت ارشاد به عنوان متولی این حوزه و دستگاه های نظارتی با این عناصر صورت نگرفته است.
سریال کمدی بیانیه بازها در حمایت از جاسوسان و محکومان امنیتی
فیلمنامه سریالی بیانیه‌های سیاسی، مهمترین مجموعه نمایشی ابزودی است که توسط بخشی از سینماگران جریان اصلی سینما به نگارش درآمده و در رسانه‌ها منتشرمی‌شود، حجم این بیانیه‌های در چهار سال اخیر بشدت افزایش یافته است.
به عنوان مثال در مردادماه 1398 350، هنرمند نامه‌ای را خطاب به مقامات قضائی در حمایت ارس امیری (محکوم امنیتی با اتهام جاسوسی و همکار بریتیش کانسیل) منتشر کردند. در گزارشی که به همین مناسب در مشرق منتشر شد، بسیاری از امضاکنندگان حتی از محتوای نامه مطلع نبودند و این نخستین افشاگری درباره سوء استفاده برخی جریان‌های ذی‌نفع در ارتباط با محکوم امنیتی فوق الذکر بود.
بیشتر بخوانید:
نمونه‌های دیگر بیانیه آبان 98 است که با محوریت بدنه سینماگران فعال خارجی در جشنواره‌های خارجی برای دریافت جوایز بیشتر با محوریت اصغر فرهادی به نگارش درآمد.
بیشتر بخوانید:
اما از سال 1398 تعداد بیانیه‌ها و امضاء کنندگان آنان با شیب نزولی داشت. همزمان با توافقات اولیه، در حالیکه از مدت‌ها قبل رسانه‌هایی نظیر نیویورک تایمز و نشریه اقتصادی پترولیوم اکونومیست بارها بابت توافق 25 ساله ایران و چین اعلام نگرانی خود را منتشر کردند، «جو بایدن» در گفت و گوی بسیار کوتاهی آن را بزرگترین نگرانی خود توصیف کرددر مقابل 18 سینماگر ایرانی بیانیه‌ای را علیه این توافق امضا کردند و این بیانیه توسط محمد رسول‌اف در توییترش منتشر شد.
در متن بیانیه «محمد رسول‌اف» از خاندان ثروتمند «رسول‌اف» ها آمده است: "ما فیلمسازان با آگاهی از چهار دهه سیاست‌های پنهان‌کارانه جمهوری اسلامی، سند همکاری‌های راهبردی 25 ساله میان ایران و چین را که مفاد آن از ما مردم ایران پنهان شده است، در راستای منافع ملی ندانسته و آنرا فاقد وجاهت و مشروعیت می‌دانیم. "
نخستین نکته قابل تحلیل در ادامه سریال کمدی ناخواسته بیانیه نویس‌ها با توجه به سوابق نگارش چنین متونی، باید اذعان داشت، آیا این هجده نفر امضا کننده در راستای منافع اقتصادی مردم ایران آن را امضا کرده‌اند؟
نفر اول این جمع‌آوری و انتشار محمد رسول‌اف است که بر اساس گزارش منتشر شده در مشرق، آخرین فیلم خود «شیطان وجود ندارد» را با حمایت مالی شهرداری برلین ساخت. بررسی جایگاه اقتصادی خانواده رسول‌اف نشان می‌دهد که برای افرادی نظیر رسول‌اف واژگانی همچون «نیاز مالی»، «وضعیت بد اقتصادی»، «کوچکتر شدن سفره مردم» کاملا بی معنی است.
دامنه فعالیت خانواده رسول‌اف، گسترده‌تر از فعالیت در سینماست. جلال رسول اف عضو پرسابقه سیستم بانک و بیمه کشوردر اداره «گالری محسن» برادرش را همراهی می‌کند. گالری محسن در دی ماه 1388 تاسیس شد و یکی از ساختار شکن‌ترین گالری‌های کشور است. احسان رسول‌اف تهیه کنندگی آثار نظیر «بمب یک عاشقانه» (پیمان معادی) انیمیشن «آخرین داستان» و مستند «ناپدید» را بر عهده داشته است. محمد، احسان و حامد رسول‌اف، پسران جلال در حوزه‌های فرهنگی فعالیت گسترده‌ای دارند در حالی که از مهمترین فعالان بیمه و بانک هستند.
بیشتر بخوانید:
همراه اصلی رسول اف در نگارش و انتشار این بیانیه جعفر پناهی است که حکم 20 سال ممنوعیت فعالیت وی سال‌ها پیش قطعی شده اما به دلایلی نامعلوم این حکم همچنان اجرا نشده و اجرای آن افکار عمومی را نسبت به واکنش‌های سیاسی پناهی در امضاء هر نامه و بیانیه‌ای حساس کرده است. احکامی که درباره رسول اف امضا شده حتی سبب نشده او به اندازه یک روز بازداشت باشد. «رسول اف» پس از سال 88 به بهانه دردسرسازی‌های سیاسی بازداشت شده و البته در همه موارد احکام صادره یا مورد تجدید نظر قرار گرفته یا کاهش داده شده‌اند. او یک‌بار پس از 88، یک‌بار در سال 90 و بار دیگر پس از 95 با جرایم مختلفی تحت تعقیب قانونی قرار گرفته و بعضا احکام حبس 6 ساله یا یک ساله برای او صادر شده است.
بیانیه‌نویسی به مقصد استفاده از تسهیلات حکومتی
این بیانیه در حالی امضاء می‌شود که یکی از امضاء کنندگان با اخذ معرفی نامه‌های صنفی سینمایی موفق به اخذ 35 طرح ترافیک برای اقوام نزدیک خود شده است. در واقع بر خلاف سایر کشورهای جهان مسیر دریافت تسهیلات برای مخالفان محدودتر می‌شود. اما در ایران با مسیر وارونه‌ای مواجه هستیم و هر سینماگری بیانیه‌های ضد حکومتی بیشتری را امضاء می‌کند، دریافت تسهیلات دولتی برایش آسانتر می‌شود. و افکار عمومی با این سئوال مواجه است که چرا هرکسی که مخالفت خود را با تصمیمات کلان سیاسی عیان‌تر می‌کند از این تسهیلات به صورت ویژه و می‌تواند استفاده کند. نمونه این بهره‌برداری از بنیانیه‌های معارضانه را می‌توان در بیانیه تئاتری‌ها در حمایت از دراویش گنابادی جستجو کرد که امضاء کنندگان آن اغلب از مدیران محوری تئاتری بودند.
بیشتر بخوانید:
به عنوان مثال کیومرث پوراحمد که تمامی آثار اخیرش با حمایت‌های دولتی ساخته شده و فیلم اخیر او با حمایت‌های مالی بنیاد سینمایی فارابی ساخته شده در تمامی فعالیت‌های معارضانه علیه حاکمیت نقش پررنگی ایفا می‌کند. یا نمونه دیگری مثل مجید برزگر دو اثر اخیر را در مقام تهیه‌کننده با سرمایه مرکز گسترش سینمای تجربی ساخته است و همواره در جشنواره فیلم فجر یک سمت اجرایی داشته است. در حالیکه مجیدبرزگر بیانیه ضد حاکمیتی علیه توافق را امضا کرده، برادرش «جمشید برزگر» در رسانه‌های فارسی زبان مشغول تبلیغ علیه حاکمیت است.
سمت راست مجید برزگر - سمت چپ جمشید برزگر در بی بی سی فارسی
چرا فیلمسازانی با دستور و حمایت مدیران فرهنگی دولتی بیشترین انتفاع مالی نصیبشان شده اما در مقابل مهمترین تصمیم راهبردی دولت مستقر ایستادگی کرده و سعی می‌کنند قرارداد بیست و پنج ساله ایران با کشور چین را مبهم و غیر شفاف جلوه دهند. در صورتیکه این انتفاع مالی بیشترین منفعت را برای فیلمسازان نفتی کشورمان همچون علیرضا رئیسیان، کیومرث پور احمد و مجید برزگر را به همراه خواهد داشت.
آیا با موضع گیری اخیر آنان وقت آن نرسیده که مسیرهای انتفاع بیانیه‌نویسان با شگردهای آلترناتیو نمایی در همراهی با دو محکوم امنیتی را مسدود کرد؟
گفت و گو با مهوش شیخ الاسلامی
مهوش شیخ‌الاسلامی که در متن این بیانیه به عنوان فیلمساز معرفی شده، آخرین اثر ساخته شده‌اش در چه تاریخی ساخته شده است؟ محمد شیروانی که در لیست امضاء کنندگان قرار دارد، کدام اثر سینمایی موفقی را در کارنامه داشته است؟ باید این مسئله به صورت آشکار روشن شود، برخی امضاء کنندگان که در کشور آمریکا به سر می‌برند با چه هدف سیاسی متن این بیانیه را امضا کرده‌اند؟
در گفت‌وگو با مهوش شیخ‌الاسلامی، از ایشان پرسیده شد: آیا از متن قرار داد مطلع هستید که آن را فاقد مشروعیت و جاهت قانونی توصیف کردید؟
شیخ‌الاسلامی در پاسخ به این سئوال مشرق گفت: ممکن است این قرار داد خیلی هم خوب باشد و من حق دارم این متن را ببینم. در مرحله دوم با این مستندساز این سئوال را مطرح کردیم آیا شما متن برجام را هم قبل از امضاشدن به رویت شما رسیده بود که وجاهت قانونی و مشروعیت آن را تشخیص دهید؟ من خاطرم نیست. من خاطرم نیست و آنرا یادم نمی‌آید. من اگر این قرارداد به نفع کشورم باشد هم موافق هستم اما چرا چین می‌گوید نخواهد متن این قرار داد منتشر شود؟ ایران قبول کرده که متن قرار داد را منتشر کند اما چین موافق نیست. جواب چین عجیب و غریب بود.
در ادامه این گفت و گو این سئوال را با ایشان درمیان گذاشتیم:" اگر افشای جزئیات این قرار به ضرر کشوری باشد قرار است سرمایه‌گذاری کند، در روابط جهانی خود با ایالات متحده دچار مشکل شود، آیا بازهم به طرف قرار داد حق نخواهید داد که از انتشار آن امتناع کند؟ آیا قرارداد که بهترین راه برون رفت از بحران تحریم است، به ضرر منافع ملی است؟ "
شیخ الاسلامی در پاسخ گفت :من آدم سیاسی نیستم اما وطنم را خیلی دوست دارم من مثل برخی ایرانی ها برای من در فرانسه و انگلیس کار بودم، اما مهاجرت نکردم من این کشور را خیلی دوست دارم و ما با چه شرایطی زندگی می کنیم و هر چیز خوبی را برای این ممکلت می خواهیم من در تمامی آثارم ایران زیبا تصویر کردم و مثل برخی همکاران و رفقا وحشتناک هستند هیچ وقت ایران کثیف نشان ندادم و از سیاست کشور هیچ وقت بدگویی نکردم و نه گفتم. مثلا هیچ وقت راجع به قوانین کشور موضع‌گیری نکردم به عنوان یک زن هیچگاه در مورد حجاب و چادر موضع گیری نکردم و هیچ کاری به سیاست نداشتم و همیشه قانون را رعایت کردم. وقتی فیلم‌های را در خارج از کشو نشان می‌دادند از دوستان انقلابی برای دفاع از وطن داغ تر بودم و اینقدر مورد هجمه قرار گرفتم چون از مواضع وطن دوستانه خودم حمایت کردم، همه امضاء کنندگان تاج سرما هستند و از محتوای آن می‌خواهم مطلع شوم.
جزئیات این معاهده میان ایران و چین طی فرآیندی کارشناسی میان نخبگان اقتصادی، دانشگاهی و وزارت امور خارجه ی ارزیابی و بررسی شده است و جزئیات دقیقی از این توافق قبل از امضا (بر خلاف برجام) در اختیار نمایندگان مجلس قرار گرفته است. خبرنگار مشرق با تک تک سینماگران امضاء کننده این توافق، به غیر از دو محکوم امنیتی (جعفر پناهی و محمد رسول‌اف) تماس گرفت و رصد کارشناسی نخبگان ایرانی و چینی درباره این توافق در اختیار امضاء کنندگان قرار داد، حتی تا جایی که ممکن بود جزئیاتی را از توافق به صورت شفاهی در اختیار آنان قرار داد. اما هیچکدام از آنان حاضر به ابراز پشیمانی و برائت از امضا علیه معاهده همکاری اقتصادی میان کشور ایران و چین نشده‌اند. حتی یکی از گفت و گو کنندگان که صوت آن نزد مشرق محفوظ است، اعلام داشت برای امضا این بیانیه از چند مشاور حقوقی استفاده است.
حتی محتوای جلسات پیش از توافق میان اساتید دانشگاه و دیپلمات‌های دوطرف ایرانی و چینی برای افرادی که پاسخگوی بود و دربرگیرنده 12 نفر هستند تشریح شد که متن توافق فوق زمینه‌ای برای اقدامات راهبردی آینده نظیر تبادلات مالی مشترک میان چهار کشور روسیه، چین، ایران و ترکیه است و دلار به عنوان ارز اصلی مبادلات از صحنه پیمان‌های اقتصادی میان دو کشور حذف خواهد شد. با این حال امضاءکنندگان بازهم اصرار به شفافیت و انتشار جزئیات این توافق داشتند و بر عدم مشروعیت آن اصرار داشتند. یکی از امضاء کنندگان این بیانیه اصرار داشت چرا توضیحات ظریف وزیر امور خارجه درباره این معاهده در مجلس به صورت غیرعلنی بود.
اقدام صحیح دولت در محرمانه نگاه داشتن این توافق و تلاش رسانه‌های غربی برای انتشار جزئیات نشان می‌دهد که این اصرار با هدایت سینماگران برای نگارش یک بیانیه کاملا برنامه ریزی شده است و تلاش رسانه‌ای و تحریک افکار عمومی برای مانع‌تراشی از امضاء معاهده راهبردی، اقدامی کارشناسانه و خلاف مصالح ملی تلقی می‌شود.
لذا صبوری نهادهای نظارتی در مقابل چنین اقدامی برای عدم برخوردهای ممکن با هسته بیانیه نویسان ضد امنیتی که با القاء مخدوش کردن سلب اعتماد به دولتمردان توام است، جایز نیست و در چنین بزنگاهی ضروری است، حداقل در نخستین اقدام احکام صادره درباره دو محکوم امنیتی، وار فاز اجرا شود و امضاء کنندگان با پیگیری نهادهای مسئول از هر گونه تسهیلات دولتی محروم شوند. با این راهبرد شاید اقدامات مشابه برای جلوگیری از بین بردن اعتماد افکار به مسئولان اجرایی کشور برای مدتی متوقف شود.