البته انتقاداتی نیز در این زمینه به دولت بایدن وارد است چرا که این تماس که در راستای تامین انرژی ارزان‌تر با بزرگ‌ترین صادرکننده نفت جهان گرفته شده بود، درست همزمان بود با رونمایی از طرح 2 تریلیون دلاری بایدن برای سبز شدن اقتصاد و استفاده از خودروهای برقی در سیستم حمل‌ونقل آمریکا. برور می‌گوید که تامین بنزین ارزان‌تر به هیچ عنوان نمی‌تواند محرکی برای استفاده از خودروهای برقی در آمریکا باشد و این نشانه‌ای از تناقض در سیاست‌های دولت بایدن در زمینه انرژی است. از سوی دیگر اما دیدگاه متفاوتی نیز وجود دارد که گفتوگوی گرانهلم با بن‌سلمان را سیگنالی از سوی ایالات متحده به بازیگران بازار نفت خام در زمینه عقب‌نشینی این کشور از سیاست تهاجمی بخش انرژی در دوران ترامپ می‌داند.
آمریکا: جلوی قیمت نفت را بگیرید
به گزارش فایننشال‌تایمز، جنیفر گرانهلم، وزیر انرژی ایالات متحده هفته گذشته در توییتی نوشت: «امروز تماس تلفنی سازنده‌ای با وزیر انرژی سعودی، عبدالعزیز بن‌سلمان آل‌سعود داشتم. ما در این گفت‌وگو اهمیت همکاری بین‌المللی برای اطمینان از منابع انرژی قابل اطمینان و مقرون به صرفه را مجددا مورد تایید قرار دادیم.»
این توییت تنها ساعاتی پیش از نشست گروه تولیدکنندگان نفت اوپک‌پلاس منتشر شد و شاهزاده عبدالعزیز هم عنوان کرد که دو وزیر درباره نفت خام مشخصا صحبتی با یکدیگر نداشته‌اند. اما دریک برور، دبیر بخش انرژی آمریکا روزنامه فایننشال تایمز می‌گوید برای هر کسی که دهه‌ها روابط میان عربستان سعودی و ایالات متحده آمریکا را رصد کرده، کاملا روشن است که منظور توییت گرانهلم درباره گفت‌و‌گویش با وزیر انرژی سعودی چه بوده است؛ «جلوی قیمت نفت خام را بگیرید.»
این یک جهش ناگهانی از سیاست‌های عصر دونالد ترامپ است. 12 ماه پیش بود که تولیدکنندگان آمریکایی به ترامپ التماس می‌کردند تا به جلوگیری از سقوط قیمت نفت کمک کند و او نیز از همین رو فشارهای بسیار زیادی به روسیه و بالاخص عربستان سعودی وارد کرد تا برای کاهش عرضه و حمایت از بازار دست به کار شوند.
حالا دولت بایدن آشکارا از افزایش 60 درصدی قیمت نفت خام از ماه نوامبر تاکنون ابراز تاسف می‌کند و دلیل آن را کاهش تولیدی می‌داند که ترامپ به سازماندهی آن کمک کرد و معتقدند قیمت نفت اکنون فراتر از آنچه باید، رفته است.
به هر حال هر چقدر هم که جو بایدن درباره‌گذار از صنعت نفت و کربن زدایی از اقتصاد آمریکا سخن بگوید، قیمت نفت هنوز هم برای یک ابرقدرت جهانی با مسوولیت‌های ژئوپلیتیک بسیار مهم و تعیین کننده است.
امی مایرز یافه، استاد دانشکده حقوق و دیپلماسی فلچر در دانشگاه تافتز می‌گوید: «ایالات متحده منافع اصلی خود را در ثبات اقتصاد جهانی دارد و این به آن معناست که دولت آمریکا - فارغ از اینکه با چه نگاه و ذهنیتی در مورد نفت می‌اندیشند - باید نگران بالا بودن یا پایین آمدن قیمت نفت باشد.»
او معتقد است که اگر قیمت‌ها خیلی سریع افزایش یابند، می‌تواند برای کشور‌های وارد کننده و کم‌درآمد تبعات ویرانگری را به همراه داشته باشد. این امر در داخل آمریکا هم اهمیت زیادی دارد، به‌ویژه آن که قیمت بالاتر نفت خام به معنای آن است که فقیرترین آمریکایی‌ها باید نسبت بالاتری از درآمد خود را صرف هزینه سوخت کنند.
ناسازگاری پیام دولت بایدن با اهداف اقلیمی
رشد بازار نفت خام که با کاهش میزان محدودیت‌های کرونایی و رشد سریع تعداد افراد واکسینه شده در سراسر آمریکا همراه بود، منجر به افزایش شدید قیمت بنزین در ایالات متحده شده است. میانگین قیمت بنزین در آمریکا اکنون به 3 دلار در هر گالن رسیده است و هر چند این قیمت در مقایسه با بهای بنزین در اروپا خوب و ارزان به‌نظر می‌رسد، اما نشانگر افزایش 45 درصدی بهای بنزین برای مصرف‌کنندگان است. قیمت‌های پیش‌فروش بنزین در آمریکا هم حالا در یک قدمی اوج 7 ساله قرار گرفته است. از همین رو است که دولت بایدن مشتاق است تا درست ساعاتی پیش از نشست مهم اوپک‌پلاس برای تصمیم‌گیری درباره سطح عرضه جهانی نفت با وزیر انرژی سعودی درباره انرژی مقرون به صرفه گفت‌وگو کند.
باب مک نالی، رئیس گروه راپیدان انرژی (Rapidan Energy Group) و مشاور سابق کاخ سفید در دوران زمامداری جورج دبلیو بوش با اشاره به گفتوگوی وزیر انرژی آمریکا و عربستان عنوان کرد: «این مساله چیزهای زیادی را درباره حساسیت سیاسی دولت بایدن در مورد افزایش بنزین در پمپ‌های عرضه بیان می‌کند.»
البته توییت گرانهلم در زمان نامناسبی منتشر شد، چرا که تنها چند ساعت پس از آن که جو بایدن از طرحی به ارزش 2 تریلیون دلار برای سبز شدن زیرساخت‌های کشور و برقی کردن خودروها، اتوبوس‌ها و قطارها رونمایی کرد، گرانهلم در صفحه خود از گفت‌وگو با وزیر انرژی سعودی نوشت.
بخش حمل‌ونقل در ایالات متحده بزرگ‌ترین عامل انتشار گازهای گلخانه‌ای در این کشور محسوب می‌شود و بنزین نیز با اختلاف زیادی پرمصرف‌ترین فرآورده نفتی در این کشور است. بایدن می‌خواهد برای جلوگیری از آلودگی ایجاد شده توسط این بخش، استانداردهای صرفه‌جویی در مصرف سوخت‌های فسیلی را بالاتر ببرد و با نصب ایستگاه‌های شارژ وسایل نقلیه برقی در سراسر کشور، ایالات متحده را به نقطه ثقل تولید خودروهای برقی در جهان تبدیل کند.
امری که بنزین گران‌تر می‌تواند به تحقق سریع‌تر این بلندپروازی‌های دولت او کمک کند، چرا که بنزین ارزان به هیچ عنوان نمی‌تواند انگیزه‌ای برای خرید خودروهای برقی باشد. از این رو می‌توان حقیقت ناخوشایندی را در اولین مداخله واقعی دولت بایدن در بخش جهانی انرژی و در مورد نفت یافت که دولت بایدن همزمان با رونمایی از طرح 2 تریلیون دلاری خود برای کاهش مصرف بنزین، با بزرگ‌ترین صادرکننده و تامین کننده نفت خام جهان درباره نفت مقرون به صرفه گفت‌وگو می‌کند.
توقف رویاپردازی‌ها درباره تسلط انرژی آمریکا
هر چند در دیدگاه برخی از تحلیلگران این موضع دولت جو بایدن را به شکل دیگری نیز می‌توان درک کرد. اگر سناریوی نخست درباره تماس گرانهلم با ریاض را مردود بدانیم، سخنان او بی‌تردید نشانگر پایان دوره گذرا و کوتاه‌مدت «سلطه انرژی» آمریکاست. تسلط انرژی آمریکا بر جهان یکی از اصطلاحات مورد علاقه دونالد ترامپ بود که برای تعریف سیاست‌های دولت خود در زمینه انرژی از آن صحبت می‌کرد و به نظر می‌رسد اکنون عمر این هدف برای دولت ایالات متحده به پایان رسیده است. هدفی که دستیابی به آن وابستگی مستقیمی به افزایش تولید انرژی و رشد صادرات نفت خام و گاز ایالات متحده داشت.
البته همه این اتفاقات را می‌توان از تبعات سقوط قیمت نفت در سال گذشته دانست که نتیجه سال‌ها تلاش برای گسترش تجارت نفت شیل آمریکا را وارونه کرد. میزان تولید نفت خام آمریکا یک سال پیش تقریبا به 13 میلیون بشکه در روز رسیده بود، اما اکنون تنها کمی بیشتر از 11 میلیون بشکه در روز است.
شاید تنها آرزوی مشترک تمام روسای جمهور آمریکا از زمانی که اوپک در دهه 1970 میلادی تشکیل شد و قیمت نفت را به شدت بالا برد، خودمختاری و استقلال انرژی آمریکا بوده است که با وجود توسعه صنعت شیل کماکان دور از دسترس است. واردات خالص نفت در آمریکا مجددا در حال افزایش است و حتی تولیدکنندگان بزرگ شیل که به میل شدیدشان به تولید بیشتر طلای سیاه معروف هستند هم می‌گویند که تولید نفت در ایالات متحده هرگز به اوج تولید دوران پیش از همه‌گیری بیماری کووید-19 بازنخواهد گشت.
آمریکایی‌ها شاید روزی بتوانند هزینه شارژ خودروهای برقی و باتری‌های لیتیومی را تعیین کنند، اما هرگز نمی‌توانند قیمت بنزین را تعیین کنند. رانندگان خودروها و روسای جمهور منتخب آنها تا آن روز در برابر هوی و هوس‌های دولت‌های نفتی خارجی و کارتل‌های آنان به شدت آسیب‌پذیر خواهند بود و جو بایدن این را به خوبی می‌داند، شاید از همین رو است که ترجیح می‌دهد همکاری بین‌المللی جای سیاست‌های خصمانه و آمریکامحور دونالد ترامپ در زمینه انرژی را بگیرد.
