روش‌هایی برای تشخیص چای اصیل ایرانی

وب‌سایت افق‌کوروش: شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد که موقع خرید چای با اصطلاحاتی مثل چای شکسته، چای باروتی، چای سرگل و … مواجه شده باشید و خب متاسفانه اصلا سر درنیاورید که هر کدام چیست و چه فرقی با یکدیگر دارند. چای‌ها تقسیم بندی‌های مختلفی دارند. فارغ از اینکه هر یک از چای‌ها از چه برندی باشند و کدام شرکت در آخرین مرحله، نام برند خود را روی پاکت چای حک کند.

یا اینکه چای متعلق به کدام منطقه باشد، یکی از تقسیم بندی‌های چای، تقسیم بر اساس مراحل تولید است. ما این مطلب را به معرفی بهترین چای ایرانی اختصاص داده‌ایم تا این‌بار با دقت و اطلاعات بیشتری چای خود را انتخاب کنید و البته با کمی دقت و توجه، متوجه می‌شوید که طعم و بوی هر کدام هم با دیگری فرق دارد.

تقسیم بندی انواع چای در ایران

حالا که قرار است در این متن به معرفی بهترین چای ایرانی بپردازیم، قبل از هر چیز بگوییم، در ایران چای در شمال کشور کشت و برداشت و این کار سه بار در سال انجام می‌شود. بهار، تابستان و پاییز، سه فصل سال هستند که مزارع چای حسابی پر جنب و جوش اند.

چای ایرانی هم بر اساس همین برداشت چای به 3 دسته تقسیم می‌شوند. چای‌ها هم اتفاقا بر اساس بهاره، تابستان و پاییزه بودن، طعم، رنگ و عطر متفاوتی دارند.

چای چین اول (بهاره)

به چایی که در فصل بهار تولید شود، «چای بهاره» می‌گویند. البته به چای «چین اول» هم شهرت دارد. رنگ چای بهاره، نسبت به چای تابستان و پاییزه یا به ترتیب چای چین دوم و چین سوم، رنگ بیشتری دارد و طعم و عطرش هم تلخ‌تر و بیشتر است. طبیعی هم هست؛ چون در فصل زمستان به اندازه کافی زمین فرصت دارد که استراحت کند و محصولی را در فصل بهار تحویل دهد که از نظر کیفیت یک سر و گردن بالاتر از دیگر فصل‌ها باشد.

شاید جالب باشد بدانید که چای بهاره حتی از نظر درمانی هم خواص بیشتری نسبت به دیگر چای‌ها دارد. برگ‌های درختچه‌های چای در فصل بهار کمی گس هستند و این موضوع باعث می‌شود لذیذتر باشد.

چای چین دوم (چای تابستان)

چای بهاره را در فصل اردیبهشت می‌چینند و درختچه‌های چای شروع به رشد و جوانه زدن برای فصل تابستان می‌کنند. چای کشت دوم اوایل تیرماه برداشت می‌شوند و کیفیت آن‌ها به نسبت چای‌های بهاره کمی پایین‌تر است، ولی نه در حدی که ذوق شما را کور کند. این برگ‌های چای، کمی تلخ‌تر هستند و عطر کمتری هم نسبت به چای کشت اول یا چای بهاره دارند.

چای چین سوم (چای پاییزه)

از اواخر تیر تا مهر ماه و آبان ماه، درختچه‌های چای فرصت دارند برای سومین بار محصول بدهند، چون بعد از آن قرار است به خواب زمستانی فرو بروند. چای پاییزه در مهر یا آبان ماه برداشت می‌شوند و البته طبیعی است که به نسبت دیگر چای ها، یعنی چای چین اول و دوم، کیفیت پایین تری دارد. در اصل چای پاییزه کم کیفیت‌ترین چای ایرانی است و نسبت به بقیه انواع چای ایرانی هم عطر و بو و تلخی کمتری دارد.

در این فصل، خاک مواد معدنی و غنی خود را تا حد زیادی از دست داده و ضعیف‌تر شده است. البته برخی شرکت‌ها هم تلخی این نوع چای را می‌گیرند و با نام چای هندی یا خارجی، به بازار می‌فرستند. اضافه کردن رنگ و اسانس‌های مخصوص هم یکی از ترفندهاست.

تشخیص مرغوب بودن انواع چای ایرانی

حتما برای شما که متخصص این حوزه و کشاورز این محصول نیستید، تشخیص میزان مرغوب بودن یک چای، دشوار و البته غیر ممکن خواهد بود. پس فقط یک راه می‌ماند، یعنی بهترین راه؛ و آن هم چیزی نیست جز دم کردن چای. اگر مستقیما بتوانید چای را برای یک بار هم که شده است از کشتزار‌های چایی و مستقیما از کشاورزان تهیه کنید و از بهاره بودن آن‌ها اطمینان داشته باشید، متوجه طعم چای اصیل ایرانی خواهید شد.

چای را به همان شیوه معمول دم کنید. قبل از اینکه آب جوش را روی چای بریزید، به اندازه یک دقیقه اجازه دهید تا املاح ته نشین شوند. سپس چای را به قوری اضافه کنید. چای ایرانی به طور متوسط به 15 دقیقه زمان نیاز دارد تا دم بکشد و رنگ و عطر آن آشکار شود. این چای به هیچ وجه نباید تلخ باشد، رنگی هم که چای پس از دم کشیدن پیدا می‌کند، باید شفاف و درخشان باشد.

معرفی بهترین چای ایرانی

حالا که با انواع چای ایرانی آشنا شدید، بیایید به معرفی بهترین چای ایرانی بپردازیم. در مرحله سورتینگ، چای‌ها به انواع مختلف چای سرگل، چای ممتاز، چای قلم، چای شکسته، چای باروتی و خاک چای تقسیم می‌شوند. این تقسیم بندی، مربوط به مرغوب بودن چای ایرانی است؛ و تفاوت‌هایی که هر یک از این چای‌ها با یکدیگر دارند.

مشخصات چای سرگل ایرانی

در معرفی بهترین چای ایرانی باید گفت، مرغوب‌ترین چای کشور، سرگل است. کیفیت این چای بسیار بالاست و عطر و طعم آن هم بی نظیر است. چای خور‌های قهار، عاشق این مدل چای هستند و متوجه تفاوت طعم این مدل چای با انواع دیگر می‌شوند.

در این چای، از غنچه و برگ‌های بالا و جوان چای استفاده می‌شود. این برگ‌ها در مرحله خشک شدن، شکسته نمی‌شوند، بلکه شکل پیچیده شده به خودشان می‌گیرند. اما برگ‌های پایین‌تر که ضخامت بیشتر و اندازه بزرگ تری نسبت به جوانه‌ها دارند، در این مراحل می‌شکنند.

روش تشخیص چای سرگل

خوشرنگ و خوشبوتر بودن چای سرگل به خاطر همین برگ‌ها و غنچه‌های جوان است. طبیعتا هم، قیمت این مدل چای به همین دلیل قانع کننده، بیشتر از انواع دیگر خواهد بود. البته که احتمال فروختن چای شکسته به جای چای سرگل وجود دارد.

اولین راه این است که چای را از فرد یا جای مطمئنی خریداری کنید. در مرحله دوم هم به ظاهر چای نگاه کنید. در این مدل چای، برگ‌های شکسته باید کمتر از برگ‌های پیچ خورده باشند. هر چه برگ‌های پیخ خورده بیشتر باشد، چای شما مرغوب‌تر خواهد بود. طعم چای سرگل، تلخ و گس است. به چای سرگل، وزین، زرین و چای ساچمه‌ای هم گفته می‌شود.

مشخصات چای ممتاز ایرانی

چای ممتاز از نظر کیفیت در رده بعد از چای سرگل قرار می‌گیرد و تفاوت آن‌ها هم در اندازه برگ‌ها و طعم است. چای ممتاز برگ‌های بزرگ تری نسبت به سرگل دارد و طعم آن هم تلخ نیست. به بیان بهتر، چای سرگل عموما از غنچه‌ها و جوانه‌های نازک چای به دست می‌آید، ولی در چای ممتاز، برگ‌های پایین‌تر و ضخیم‌تر هم وجود دارند و غنچه‌های خشک شده کمتر هستند.

از نظر قیمتی هم چای ممتاز نسبت به سرگل ارزان‌تر است. چای ممتاز تلخی متعادلی دارد و در بین دیگر چای ها، مصرف بیشتری را به خود اختصاص می‌دهند. به همین دلیل میزان تولید چای ممتاز در کشور بیش از دیگر چای هاست.

مشخصات و روش تشخیص چای قلم ایرانی

هر چه به برگ‌های پایین‌تر نزدیک می‌شویم، کیفیت هم تغییر می‌کند. چای قلم از برگ‌های پایین‌تر چای به دست می‌آید و نسبت به دو مدل قبل، طعم ملایم تری دارد. پس طبیعتا قیمت آن هم باید کمتر از دو مدل قبل باشد. این چای به درشت بودن معروف است و ساقه چای را هم در این چای می‌توان خشک کرد. در ضمن ویژگی مهم چای قلم، خوشرنگ بودن آن است.

مشخصات و روش تشخیص چای شکسته ایرانی

چای شکسته حاصل فرآیند تولید چای است که طی آن، برگ‌های چای، شکسته و خرد می‌شوند. چای شکسته وزن کمتری نسبت به چای‌های قبلی دارد و سبک‌تر است. در این مدل چای، برگ‌های پیچیده شده کمتر و برگ‌های صاف بیشتر هستند. خصوصیت این مدل چای هم این است که زودتر از سه مدل قبل دم می‌کشند. به طور خلاصه، چای شکسته، مخلوطی از انواع چای ایرانی است و از لحاظ ظاهری هم، اندازه آن کوچک‌تر از دیگر چای هاست.

مشخصات و روش تشخیص چای باروتی یا کله مورچه

از لحاظ کیفیت و عطر و بو، چای باروتی شبیه چای شکسته است، ولی از نظر ظاهری، چای باروتی برگ‌های ریزتری دارد. مدت زمانی هم که این چای دم می‌کشد، به اندازه چای شکسته و حتی کمتر از آن است. در حدی که به محض ریختن آب جوش روی آن، رنگ می‌دهد. چای باروتی به شکل سر مورچه است و انواع مختلفی از جمله باروتی درشت، باروتی گرانولی و باروتی ضعیف دارد.

برای دم کشیدن چای باروتی و شکسته، 10 دقیقه زمان کافی است، ولی در انواع دیگر، باید حدود 15 دقیقه صبر کنید. گاهی اوقات در چای‌های کیسه‌ای یا تی بگ ها، از این نوع چای استفاده می‌شود. هرچه رنگ چای باروتی پر رنگ‌تر باشد، رایحه طبیعی تری داشته باشد و خاک چای آن کمتر باشد، کیفیت بالاتری خواهد داشت.