او وارد سردخانه شد و اجساد در همهجا بود و در حدود دهها نفر از آنها در کیسههای سیاه روی برانکاردها قرار داشتند. او مستقیما به سمت اتاق کالبدشکافی رفت و از نگهبان با کت مشکی یک درخواست کرد: «میتوانم دکتری که پدرم را کالبدشکافی کرد، ببینم؟» به نوشته روزنامه نیویورکتایمز، پدر اولگا کاگارلیتسکایا، چند هفته پیش به دلیل ظهور علائم کرونا در بیمارستان بستری شده بود. او اما حالا مرده بود. علت مرگ: «ذاتالریه ویروسی، نامشخص.» کاگارلیتسکایا با گوشی خود در حال ضبط صحنهها بود و میخواست به حقیقت مرگ پدر خود پی ببرد اما آن نگهبان که دست در جیب داشت، وی را از آنجا دور کرد.
سال گذشته هزاران مورد مشابه در سراسر روسیه رخ داده است و این را آمارهای دولتی نشان میدهد. دستکم 300 هزار نفر در سال گذشته در روسیه در طی دوران ویروس کرونا فوت کردهاند که رقم بالایی است. اگرچه همه آن مرگها لزوما ناشی از ویروس کرونا نبوده است، اما آنها اعتقاد دارند که پوتین، رئیسجمهوری روسیه برای اینکه نشان دهد ویروس را بهتر اداره کرده است، این آمارها را نشان میدهد. در واقع، تجزیه و تحلیل نیویورکتایمز از دادههای مرگ و میر نشان میدهد که مرگ و میر در روسیه در طی شیوع پاندمی در سال گذشته 28 درصد بیشتر از حد طبیعی بوده است. این به آن معنی است که افزایش مرگ و میر در روسیه بیشتر از ایالاتمتحده و بیشتر کشورهای اروپایی است. بهعنوان مثال در آمار مرگ و میر روسیه در سال گذشته 362 هزار و 302 نفر ثبت شده و تنها از این آمار تعداد 57 هزار و 2 نفر را قربانیان ویروس کرونا معرفی کرده است. با قبول این آمار از هر هزار نفر، 39 نفر به دلیل این بیماری فوت کردهاند. در مقایسه با اسپانیا که سال گذشته تعداد فوتیهایش 71 هزار و 200 نفر بوده، تعداد مرگ ناشی از کرونا 50 هزار و 46 نفر بوده است. این یعنی اینکه از هزار نفر، 106 نفر از ویروس کرونا فوت کردهاند.
خانم کاگارلیتسکایا میگوید: «مردم از وضعیت موجود بیاطلاع هستند و وقتی از وضعیت موجود بیاطلاع هستید، ترستان کمتر میشود.» عمده سال گذشته، دولت روسیه بیش از آنکه به مبارزه با خود ویروس بپردازد، بیشتر به جنبههای اقتصادی ناشی از این بیماری و به پروپاگاندا در این زمینه پرداخت. پس از یک قرنطینه سخت دو ماهه در بهار سال گذشته، دولت تابستان سال گذشته محدودیتها را لغو کرد و حتی با گسترش سریع بیماری، برای پوتین، لغو محدودیتها یک مزیت در افکار عمومی و اقتصاد بهحساب میآمد.
تا پاییز، دانشمندان روسی واکسن کووید-19 را تولید کردند که بهعنوان یکی از بهترین واکسنها در جهان محسوب میشود اما برای کرملین این واکسن بیشتر از آنکه سودی برای ایمنسازی مردم روسیه داشته باشد، از سوی دولت برای بهدست آوردن امتیازات ژئوپلیتیک استفاده میشود. شاید مهمترین نشانه از اولویتهای این کشور، به حداقل رساندن میزان تلفات ویروس کرونا باشد اما به گفته بسیاری از منتقدان، کرملین بسیاری از مردم را در مورد خطرات بیماری و اهمیت واکسن در تاریکی نگه داشته است.
پوتین در سال گذشته وقتی عملکرد دولت خود را در سال 2020 تشریح کرد، نشان داد که کشورش در دوران پاندمی از نظر اقتصادی نسبت به سایر کشورها کمتر آسیب دیده است. در واقع وقتی قرنطینهها در پاییز و زمستان سال گذشته اروپا را فلج کرده بود اما در روسیه بارها، رستورانها، کلوبهای شبانه و تئاترها باز بودند.
پوتین اما در مورد تلفات انسانی این بیماری پاندمی در آمارهای سال گذشته خود اشاره نکرد اما حالا آمارها نشان میدهد که روند روبه بالای مرگ و میر در این کشور در سال گذشته غیرطبیعی بوده است. از ابتدای شیوع این بیماری تا به امروز در این کشور طبق آنچه سازمان بهداشت جهانی و تلویزیون دولتی این کشور میگوید،میزان مرگ و میر 102 هزار و 649 نفر بوده است که در صورت نسبت با جمعیت روسیه، این میزان مرگ و میر بسیار کمتر از ایالاتمتحده و بیشتر کشورهای اروپای غربی بهحساب میآید. با این حال یک آمار متفاوت از مرگ و میر در روسیه از سوی « Rosstat» بیان شده است که نشان میدهد آمار مرگ و میر در این کشور غیرطبیعی بوده است. بر اساس تجزیه و تحلیل دادهها از سوی نیویورکتایمز از آوریل تا دسامبر گذشته ، 362 هزار نفر در این کشور فوت کردهاند. ارقام « Rosstat» در ژانویه و فوریه سال جاری نشان میدهد که میزان مرگ و میر به بالای 400 هزار نفر رسیده است. در ایالاتمتحده، با بیش از دو برابر جمعیت روسیه ، تعداد «مرگهای مازاد» از ابتدای شیوع پاندمی حدود 574 هزار نفر بوده است. با این معیار که بسیاری از جمعیتشناسان دقیقترین روش ارزیابی میزان کلی کشتههای ناشی از ویروس میدانند، این پاندمی در روسیه از هر 400 نفر یک تن را کشته که این رقم برای ایالاتمتحده از هر 600 نفر یک نفر بوده است.
الکسی راکشا، جمعیتشناس مستقل در مسکو گفت: «یافتن اینکه کدام کشور توسعهیافته از نظر مرگ و میر کرونایی بدتر بوده، دشوار است اما دولت همه تلاش خود را میکند تا از برجسته سازی این واقعیتها جلوگیری بهعمل آورد.» دولت روسیه میگوید که فقط مرگهای ناشی از ویروس کرونا را در تلفات رسمی اعلام کرده است. موارد اضافی تایید شده توسط کالبدشکافیها، بخشی از آماری است که ماهانه توسط Rosstat منتشر میشود که نشان میدهد مازاد مرگ و میر در پایان سال گذشته 162 هزار و 429 نفر و تا پایان فوریه بیش از 225 هزار نفر بوده است. طبق آمار Rosstat، شهر مسکو در سال 2020 رقم 28 هزار و 233 مورد مرگ بیش از حد داشته است. این در حالی است که در گزارشهای رسمی تنها رقم 11 هزار و 209 نفر ناشی از مرگ کرونا اعلام شده است. در منطقه سامارا، منطقهای نسبتا مرفه که شامل رود ولگا در نزدیکی قزاقستان، در نزدیکی میادین نفتی و کارخانههای اتومبیل است، مرگ مازاد 10 هزار و 596 نفر بوده است که نسبت به سال 2019، یک جهش 25 درصدی نشان میدهد. در حالی که در این منطقه میزان مرگ ناشی از ویروس کرونا 606 نفر اعلام شده است. آرمن بنیان، وزیر بهداشت سامارا مدعی است: «تعداد تلفات منتشر شده قابل اعتماد است و آنها واقعیت دارند.» وی اذعان داشت که بیشتر مرگهای مازاد در منطقه، بهطریقی توسط پاندمی ایجاد شده است. بهعنوان مثال، حمله قلبی در یک بیمار مبتلا به ویروس کرونا در تلفات رسمی دیده نمیشود. کم بودن میزان تلفات رسمی در برخی موارد باعث فراموشی روسها نسبت به خطرات ویروس شده است. افزون بر این باید به بیاعتمادی عمیق مردم روسیه نسبت به پیامرسانیهای دولت در مورد پاندمی اشاره کرد. اکتبر سال گذشته آمارها نشان داد که مردم روسیه نسبت به ارقام ارائه شده از سوی دولت بیاعتماد هستند.
در این نظرسنجیها مشخص شده است، نیمی از کسانی که این تعداد را باور نکردند، فکر میکردند این تعداد خیلی زیاد است، در حالی که نیمی از آنها فکر میکردند از قضا این ارقام خیلی کم است.
در ماه فوریه، یک نظرسنجی دیگر نشان داد که 60 درصد از روسها گفتند قصد ندارند واکسن ویروس کرونای این کشور یعنی اسپوتنیک وی روسیه را تزریق کنند و اکثر آنها معتقدند ویروس کرونا یک سلاح بیولوژیک است. ناباوری مردم روسیه منجر شده است مثلا در منطقه سامارا، روحانی کلیسا درخواست کند مردم همدیگر را دوست داشته باشند و یکدیگر را ببوسند. یکی از کسانی که آنجا کار میکند میگوید ترسی از ویروس ندارد، زیرا به خدا ایمان دارد. وبسایتی که مرگ ناشی از ویروس کرونا را در کلیسای ارتدکس ردیابی میکند نام هفت نفر از اعضای روحانیون را در منطقه سامارا نشان میدهد. پدر سرگی چند نفر از آنها را به خوبی میشناخت. وی گفت که فکر میکند روسیه محدودیتهای ویروس کرونا را لغو کرده است؛ چراکه مسری بودن این پاندمی پایان ندارد. به قول داستایوفسکی: «انسان به هر چیز عادت میکند، عوضی!»