تنها شاخص کل نبود که روز چهارشنبه تغییر مسیر داد. سهامداران خرد نیز که روز سه‌شنبه پس از دوری دو ماهه مجددا در زمین خرید سهام فعال شده بودند، دیروز مجددا فروشنده شدند و این بار با قدرت بیشتری راه خروج را در پیش گرفتند. از این رو روز چهارشنبه سهامی به ارزش 550میلیارد تومان در بورس تهران از سبد سهامداران خرد به پرتفوی حقوقی‌ها منتقل شد و پانزدهمین هفته متوالی خروج این دسته از بازیگران بورسی رقم خورد. به این ترتیب واکنش هیجانی بورس‌بازان به طرح تزریق 24هزار میلیارد تومان از طریق انتشار اوراق توسط هلدینگ‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری مجددا جای خود را به دلسردی داد و دامنه نامتقارن قیمت‌ها باز هم سرمایه‌ها را در صف‌های سنگین فروش قفل کرد. روز چهارشنبه تنها دو سهم بودند که شاهد مازاد تقاضا و تشکیل صف خرید بودند. بررسی‌ها نشان می‌دهد در جریان معاملات روز چهارشنبه بورس تهران، از کل 335 نماد معامله‌شده، 30 نماد (9درصد) با قیمت پایانی مثبت و 177 نماد (53درصد) با قیمت پایانی منفی بودند. این در حالی بود که تنها 2 نماد (6/ 0درصد) شامل «ساراب» و «سدشت» صف خرید به ارزش 8/ 14 میلیارد تومان تشکیل دادند. در مقابل 269 نماد (80درصد) با صف فروشی به ارزش 2369 میلیارد تومان مواجه بودند.
اما سوالی که شاید ذهن خیلی از سهامداران را همچنان به خود مشغول کرده، آینده این بازار است؟ افت قیمت‌ها تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؟ چه ریسک و فرصت‌هایی پیش روی بازار قرار دارد و در این شرایط چه گروه‌هایی از پتانسیل بیشتری برای خرید برخوردارند؟
گرچه برخی تحرکات مثبت، شاخص کل بورس را در پایان معاملات روز سه‌شنبه پس از چند روز متوالی سبز کرد اما این سبزپوشی دوام چندانی نداشت و دیروز بازار به روند منفی روزهای قبل خود بازگشت. کارشناسان بازار سرمایه هفته آینده را نیز همین‌گونه پیش‌بینی می‌کنند و معتقدند با توجه به عدم‌تغییر سیاست دامنه نوسان نامتقارن، ابهامات مذاکرات هسته‌ای و همچنین نزدیک بودن انتخابات ریاست‌جمهوری انتظار نمی‌رود وضعیت بازار تغییر خاصی داشته باشد.
استمرار وضعیت فعلی بازار در هفته آینده
سیدامیر اعتمادی، کارشناس بازار سرمایه: وضعیت فعلی بازار چندان قابل پیش‌بینی نیست و به دلایلی نمی‌توان مانند گذشته از روند بازار تحلیل داشت. ما مفروضاتی داریم که بر اساس آن مفروضات پیش‌بینی‌ها و تحلیل‌هایمان را انجام می‌دهیم اما اکنون با ایجاد دامنه نوسان نامتقارن که تصمیم غلطی بود و از همان ابتدا کارشناسان بر نادرست بودن آن تاکید داشتند، مفروضات ما به هم ریخته است. الان یک منفی2 گذاشتهاند و یک مثبت6 که نمی‌شود با این شرایط تحلیل کرد. اینکه وضعیت بازار الان اینگونه است به دلیل اجرای سیاست غلط دامنه نوسان نامتقارن است که متاسفانه با وجود همه انتقادی که به آن می‌شود و اشکالاتی که برای بازار به وجود آورده است فکری هم برایش نمی‌کنند. با برداشته شدن دامنه نوسان نامتقارن وضعیت بازار به مراتب بهتر از شرایط کنونی خواهد شد. شاید دامنه نوسان نامتقارن برای چند روز توانست جلوی نزول قیمت‌ها را بگیرد اما در بلندمدت باید به فکر حذف یا افزایش دامنه نوسان بود، زیرا دامنه نوسان خود به ایجاد هیجان و تشکیل صف‌های خرید و فروش در بورس دامن می‌زند و فضای تحلیلی بازار سرمایه را تخریب می‌کند با این شرایط بازار پیش نمی‌رود. باید هرچه سریع‌تر این تصمیم غلط اصلاح شود تا بازار بتواند راه خود را پیدا کند.
با وضعیتی که اکنون وجود دارد شرایط سهم‌ها به جایی نمی‌رسد که آنقدر جذاب شوند تا سهامداران برای خرید ورود کنند و سهم را بخرند. با اجرای دامنه نوسان نامتقارن هم نقدشوندگی بازار از بین رفته است. قرار بود با این تصمیم شاخص پایین نیاید تا بعدا برای آن فکری کنند! هفته آینده هم مثل این هفته کم‌حجم خواهد بود و نقدشوندگی پایین سهم‌ها پیش‌بینی می‌شود. برای هفته بعد هم در همین شرایط هستیم اما نکته‌ای که وجود دارد این است که چون در نرخ‌های جهانی رشد خوبی وجود داشته و از سوی دیگر دلار هم خیلی پایین نیامده و در کانال 24 یا 25 هزار تومان در نوسان است، ارزندگی سهم‌ها همچنان پابرجاست. امیدوارم شرایط به جایی برسد که اوضاع بازار سرمایه بهتر شود و شاخص به سمت بالا حرکت کند. در کل وضعیت هفته آینده بازار را نوسانی می‌بنیم.
بهبود وضعیت بانک‌ها و صنایع صادراتی بعد از مذاکرات برجامی
علیرضا کاهدی، کارشناس بازار سرمایه: به نظر می‌رسد تا انتخابات ریاست‌جمهوری و مشخص شدن رئیس دولت بعدی وضعیت بازار همین باشد و شاخص کل همچنان منفی پیش برود. بنابراین بازار فعلا چشم‌انداز مثبتی ندارد. در این میان بانک‌ها احتمالا به دلیل برجام وضعیت بهتری داشته باشند. البته اگر اخبار مثبت بیشتری بیاید سهام بانک‌ها احتمالا تکان‌‌هایی بخورند. صنایع صادراتی هم از به نتیجه رسیدن مذاکرات منتفع خواهند شد. اکنون به خاطر وجود تحریم‌ها حدود 20 درصد هزینه که مربوط به هزینه مبادلات است به آنها تحمیل شده که اگر تحریم‌ها برداشته شود برای این صنایع هم اوضاع عوض می‌شود و این 20 درصد اضافه هزینه به جیب آنها برمی‌گردد. این 20 درصد، هزینه‌های اضافه است که به آنها تحمیل شده و اگر خبرهای خوب برجامی بیاید و تحریم‌ها رفع شوند روی سودآوری آنها اثر دارد و بازار آن را تنظیم خواهد کرد اما این اتفاق مستلزم آن است که برجام به جایی برسد. البته به نظر می‌رسد خبرهای خوبی هم در راه است.
از سوی دیگر نمی‌توان برای اصلاح شاخص نقطه خاصی را درنظر گرفت چون این داستان انتها ندارد و حتی الان صحبت از نزول بیشتر شاخص هم می‌شود. بر اساس محاسبات P/ E باید به 9 تا 10 برمی‌گشت اما الان خیلی بالاتر از این رقم‌هاست. در کل می‌توان گفت به نظر می‌رسد که بازار سهام در انتظار تعیین‌تکلیف نتیجه مذاکرات مربوط به برجام و انتخابات ریاست‌جمهوری است تا بعد از مشخص شدن این مسائل مسیر خود را مشخص کند.
بازار کم‌نوسان
شایان کرمی، کارشناس بازار سرمایه: با توجه به اینکه روند دلار باثبات شده و چشم‌انداز سیاسی هم مثبت است، به‌ویژه به دلیل مذاکراتی که در وین انجام شده است و همچنین قرارداد 25 ساله ایران و چین و همچنین در پیش بودن انتخابات ریاست‌جمهوری، فضای بازار سرمایه هم کمی مثبت و هم کمی مبهم است. به همین دلیل فعلا چشم‌انداز رشدی در بورس اوراق دیده نمی‌شود. به‌ویژه به دلیل دامنه نوسان نامتقارنی که گذاشتهاند جذابیت نوسان‌گیری به مراتب کاهش پیدا کرده و شاهد ورود نقدینگی معنادار به بازار نیستیم. اینها نشان می‌دهد که سرمایه‌گذارها همچنان اعتقادی به خرید سهام ندارند. بنابراین به نظر می‌رسد هفته آینده هم بازار روند کم‌نوسانی را دنبال کند.
اکنون به نظر می‌رسد آن دسته از شرکت‌هایی که سود مجمع پرداخت می‌کنند و P/ E به نسبت مناسب‌تری دارند (به‌خصوص که در شرایط فعلی روند قیمتی کامودیتی‌ها نیز بهتر شده است) بیشتر مدنظر بازار قرار می‌گیرند. چون سهامداران به دید اینکه در مجمع شرکت و سود سالانه دریافت کنند به خریداری آنها می‌پردازند. کما اینکه می‌بینیم گروه فلزی مثل فولاد و مبارکه یا برخی شرکت‌ها مثل گروه پتروشیمی معاملات نسبتا بهتری دارند و افت قیمت چندانی را مشاهده نمی‌کنند. البته که رشد چندانی هم ندارند. بنابراین به نظر می‌رسد اگر کسی بخواهد سهامی هم بخرد با توجه به شرایط فعلی بازار این گروه‌هایی که سود مجمع تقسیم می‌کنند و P/ E مناسبی دارند بیشتر مورد توجه قرار گیرند. در مقابل نیز برخی گروه‌ها مثل خودرویی‌ها خیلی مورد استقبال بازار نیستند. فعلا تا فصل انتخابات ریاست‌جمهوری به نظر نمی‌رسد که شاهد ورود نقدینگی به بازار باشیم چون بازار در حال تحلیل مسائلی چون کاندیداهای احتمالی، تیم اقتصادی آنان، سیاست‌های اقتصادی دولت آینده و حدس و گمان‌هایی از این دست است و چون سرمایه هم ترسو است فعلا تا تعیین‌تکلیف انتخابات ریاست‌جمهوری شاهد ورود نقدینگی به بازار نخواهیم بود.
پیشروی پتروشیمی‌ها و فولادی‌ها
محمد گرجی‌آرا، تحلیلگر بورس: بازار سهام در نوسانی‌ترین حالت ممکن به‌سر می‌برد. نوسان این روزهای بورس از مسائل مختلفی نشات می‌گیرد. در هفته پیش‌رو به دلیل تنش‌های سیاسی احتمالی ممکن است بازار باز هم با نوسانات جدیدی مواجه شود. گرچه با جمع شدن صفوف فروش در نمادهای بزرگ‌تر ممکن است اتفاقات مثبتی در بازار نمادهای کوچک‌تر نیز به وجود آید و وضعیت این نمادها بهبود یابد اما نمی‌توان انتظار رشد قیمت‌ها از سوی نمادهای کوچک‌تر را داشت. این وضعیت در مورد نمادهای بزرگ‌تر نیز صادق است، اما به دلیل جذابیت فعلی قیمت سهام احتمال رونق بازار این دسته سهام دور از انتظار نیست. با همه این اوصاف سهم‌هایی که از تقسیم سود مناسبی (با افق تیرماه) برخوردارند برای خرید جذابیت خاصی دارند و به نظر می‌رسد بازار به زودی روی این سهم‌ها فعال شود. پتروشیمی‌ها، برخی سهم‌های فولادی، هلدینگ‌های چند رشته‌ای صنعتی و شرکت‌های سرمایه‌گذاری که تقسیم سود مناسبی دارند در حال حاضر بهترین گزینه برای سرمایه‌گذاری هستند.
هر اقدامی که سیاست‌گذار بورسی از مرداد سال گذشته (از جمله اجرای دامنه نوسان نامتقارن، تغییر در میزان خرید صندوق‌های درآمد ثابت، محدود کردن حقوقی‌ها و...) برای بهبود بازار سهام انجام دادند بازار نسبت به این اقدامات واکنش منفی نشان داده است. به طوری که حتی اگر در این ماه‌ها بورس تهران بدون متولی نیز اداره می‌شد همین نتایج حاصل می‌شد و شاخص نسبت به وضعیت فعلی با ریزش بیشتری مواجه نمی‌شد. سیاست‌گذار بورسی با اصرار بر اجرای برخی سیاست‌های اشتباه، هزینه اصلاح قیمت‌ها را افزایش داد. از مرداد 99 تا امروز سیاست‌های مقطعی، غیر‌اصولی و دستوری بر بازار حاکم شده اما بازار در مقابل این سیاست‌گذاری‌ها مقاومت کرده و مسیری که باید طی میکرد را رفته است. بر این اساس، بورس‌بازان باید بدانند سرمایه‌گذاری خود را بر مبنای جلسات سیاست‌گذاران استوار نکنند. این وضعیت در بازارهای موازی نیز بر همین روال است و به دلیل شرایط غیر‌قابل پیش‌بینی سیاست داخلی و خارجی کشور، همه سرمایه‌گذارها در بلاتکلیفی به سر می‌برند.
شاخص بیشتر از این سقوط نمی‌کند
حسن برادران هاشمی، کارشناس سهام: بازار روز سه‌شنبه تحت‌تاثیر خبر تزریق 24 هزار میلیارد نقدینگی با افزایش حجم تقاضا در نمادهای شاخص‌ساز روبه‌رو شد و در نهایت رشد 18 هزار واحدی شاخص را رقم زد اما همان‌طور که بارها در مورد سیاست‌گذاری‌های بورسی تاکید کرده ام همه تدابیری که برای بازار سهام اتخاذ شده به صورت مقطعی و مسکن‌وار بر این بازار پر حاشیه تاثیر داشته است به طوری که روزگذشته با وجود وعده سیاست‌گذار، مبنی بر بهبود وضعیت بازار سهام، شاخص روند نزولی در پیش گرفت. در چند ماه اخیر مسوولان برای کنترل بورس تهران دست به دامن حقوقی‌ها شدند اگر چه این سیاست در برخی مواقع به صورت کوتاه‌مدت روند معاملات را تغییر داده اما با توجه به این موضوع که حقوقی‌ها نیز از منابع مالی زیادی برای کنترل بازار برخوردار نیستند هرگز نتوانستند این روند را ادامه دهند از این رو بازار در برخی مواقع نوسانات عمیقی را تجربه کرده است.
بازار سهام این هفته همراه با معاملات کم‌رمق و با افت شاخص دنبال شد به‌طوری که غیر از روز سه‌شنبه که کمی اوضاع بهتر بود در سایر روزهای هفته شاهد بازاری کم هیجان با حجم معاملات کم و صف‌های فروش در اکثر نمادهای بازار بودیم که یکی از دلایل اصلی آن را می‌توان اجرای دامنه نوسان نامتقارن منفی 2 و مثبت 6 ذکر کرد. همان‌گونه که پیش‌بینی می‌شد این طرح به شدت موجب کاهش نقدشوندگی در بازار سهام شده است و ادامه آن می‌تواند موجب خروج بیشتر سرمایه از بازار شود. از دیگر عوامل می‌توان به مذاکرات صورت گرفته در حوزه سیاسی پیرامون احیای برجام میان ایران و طرف‌های اروپایی اشاره کرد که در صورت موفقیت‌آمیز بودن می‌تواند موجب کاهش نرخ دلار شود، از این رو به نظر می‌رسد گروهی از فعالان ترجیح می‌دهند تا مشخص شدن نتیجه آن نظاره‌گر بازار باشند. از دیگر خبرهای این هفته طرح جدید سازمان بورس در رابطه با صدور مجوز فروش اوراق بدهی برای هلدینگ‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری جهت استفاده از نقدینگی آن برای خرید سهام بود که البته نحوه اجرای آن با ابهام همراه است و به نظر نمی‌رسد در کوتاه‌مدت موثر باشد. با وجود موارد فوق به نظر می‌رسد بازار سهام افت اصلی را پشت سر گذاشته است و اصلاح زیاد بعید به نظر می‌رسد. از نظر تکنیکالی نیز شاخص در محدوده یک میلیون و 200 هزار واحد با حمایت خوبی مواجه است. در واقع مشکل اصلی این روزهای بازار ضعف جبهه خریداران است وگرنه در طرف فروش نشانه‌های اشباع فروش دیده می‌شود. اگر خواسته باشیم پیش‌بینی برای هفته آینده داشته باشیم به نظر می‌رسد بازار متعادل‌تری همراه با افزایش حجم معاملات را نسبت به این هفته شاهد باشیم، هرچند نمی‌توان انتظار تغییر مهم در کوتاه‌مدت داشت اما با توجه به گزارش‌های خوب شرکت‌ها به نظر می‌رسد خرید در قیمت‌های کنونی با دید حداقل میان‌مدت کم‌ریسک و منطقی به نظر می‌رسد.
