چگونگی درمان پروستات خوش خیم (۱)

دکتر محمد رضا صفری نژاد؛ جراح و متخصص بیماری‌های کلیه و مجاری ادراری استاد دانشگاه، تحریریه دنیای سلامت

پروستات یک عضو مختص مردان است. پروستات ما بین گردن مثانه و مجرا قرار دارد و ادرار از وسط آن عبور می‌‌کند به این دلیل بزرگی پروستات بعلت مسدود ساختن مسیر جریان ادرار می‌‌تواند برای مرد مشکل ساز باشد.

بزرگی پروستات می‌‌تواند ناشی از سرطان پروستات نیز باشد بنابراین از اصطلاح بزرگی خوش خیم پروستات [Benign Prostate Hyperplasia (BPH) استفاده می‌‌شود تا آنرا از سرطان پروستات افتراق دهد.

پروستات در مردان وظیفه فیزیولوژیک مهمی ندارد. حدود 60 درصد حجم مایع منی در مردان، ناشی از ترشحات پروستات می‌‌باشد. پروستات در تمامی مردان با بالا رفتن سن بزرگ می‌‌شود و جزو فرایند طبیعی زندگی است. همانطور که با افزایش سن موها سفید می‌‌شوند، پروستات مرد نیز بزرگ می‌‌شود، ولی این بزرگ شدن در مردان مختلف شدت و ضعف و دیر و زود دارد. 

رشد پروستات بالای 40 سالگی

معمولا رشد پروستات بالای 40 سالگی تسریع شده و از هر سه نفر مرد یکی از آنها در طول مدت زندگی نیاز به عمل جراحی پیدا می‌‌کند. بنابراین بزرگ شدن پروستات یک امر طبیعی است، ولی موضوعی که مهم است این است که با برخورد مناسب از عوارض بالقوه خطرناک بزرگی پروستات پیشگیری گردد.

کلاً علائم ادراری ناشی از بزرگ شدن پروستات را به دو دسته بزرگ تقسیم می‌‌کنند: علائم تحریکی مثل سوزش و تکرر ادرار و علائم انسدادی مثل تاخیر در شروع ادرار کردن، باریک شدن جریان ادرار، طولانی شدن مدت زمان تخلیه ادرار و قطره قطره ادرار کردن. در حالت طبیعی هنگام ادرار کردن معمولا در عرض 2-5 ثانیه جریان ادرار شروع شده و مثانه در کمتر از دو دقیقه خالی می‌‌شود. ولی با بزرگ شدن پروستات، بعلت انسداد در مسیر جریان ادرار باید منتظر شد تا فشار داخل مثانه به مقدار زیاد افزایش یافته تا به انسداد غلبه کند و جریان ادرار برقرار شود.

گاها چند دقیقه زمان لازم است تا جریان ادرار شروع شود  و  پس از شروع جریان ادرار، بعلت انسداد، جریان ادرار آهسته بوده و خالی شدن مثانه طول می‌‌کشد. اگر به این علائم اهمیتی داده نشود، ممکن است بیمار کلیه‌‌های خود را از دست بدهد. بعلت انسدادی که در مسیر جریان خروجی ادرار است، فشار داخل مثانه بشدت افزایش یافته و بیمار به مقدار زیادی ادرار باقیمانده پیدا می‌‌کند، این فشار بالا و ادرار باقیمانده زیاد در مثانه، بطرف بالا به کلیه‌‌ها پس زده و آنها را از کار می‌‌اندازد.

بنابراین علائم ادراری را نباید به هیچ وجه کم اهمیت تلقی کرد. از طرف دیگر هر مرد مسنی دچار علائم ادراری فوق گردید، حتما دلیل بر بزرگ شدن پروستات (BPH) وی نمی‌‌باشد، ولی اینگونه مردان نیاز به بررسی دارند. پس از بررسی اگر مشخص شد که شما دارای بزرگی خوش خیم پروستات هستید در مورد چگونگی درمان، پزشک تصمیم خواهد گرفت.

مطلب مهم بعدی درمان به موقع بزرگی پروستات است.  اگر انسداد در مسیر خروجی جریان ادرار شدید باشد، مثانه باید زور بزند تا محتویات خود را خارج کند. مثانه در حالت عادی دارای قابلیت ارتجاعی زیاد و یا به اصطلاح دیگر منعطف است. هرگونه افزایش در فشار داخل مثانه برای کلیه‌‌ها بشدت مضر است.

یکی از علل مهم مرگ و میر در افرادیکه بعلت تصادف دچار قطع نخاع شده‌اند، افزایش فشار داخل مثانه و از بین رفتن کلیه‌‌ها است. در حالت طبیعی با پر شدن مثانه، نباید فشار داخل مثانه افزایش یابد چون جدار مثانه نرم بوده و با افزایش ادرار متسع شده و حجم آن افزایش می‌‌یابد.

اگر مثانه مدتهای طولانی برای خارج کردن محتویات خود زور بزند، کم کم قابلیت ارتجاعی خود را از دست داده و جدار آن که از عضله ساخته شده است، بشدت ضخیم می‌‌شود، مثل عضلات ورزشکاران که با ورزش بر حجم آنها افزوده می‌‌شود. با گذشت زمان جدار مثانه بشکل چرم در آمده و مثانه قابلیت ارتجاعی خود را از دست می‌‌دهد، در اینگونه مردان است که پس از عمل جراحی پروستات علائم ادراری آنها بهبود پیدا نمی‌‌کند.

درمان بزرگی پروستات

توصیه می‌‌شود که تمامی مردان بالای 50 سال از نظر بزرگی خوش خیم پروستات حداقل یک بار بررسی شوند و اگر مبتلا به بزرگی پروستات (BPH) بودند، می‌‌توان در فواصل منظم آنها را تحت نظر گرفت تا خدای نکرده دچار عوارض بزرگی پروستات نشوند.

برای درمان بزرگی پروستات دو روش کلی وجود دارد: درمان داروئی و درمان جراحی. ضمناً تمامی مردانی که دارای بزرگی پروستات هستند حتما نیاز به درمان ندارند، بسیاری از آنها فقط باید تحت نظر باشند تا در صورت لزوم درمان داروئی و یا جراحی صورت بگیرد...

برای خواندن بخش دوم- چگونگی درمان پروستات خوش خیم- اینجا کلیک کنید.