افتادگی مثانه ؛ از علت تا روش‌های درمان

به گزارش جام جم، افتادگی مثانه مشکلی است که گاه بسیار آزاردهنده می‌شود و حتی بیمار را به اتاق عمل می‌کشاند. مثانه عضوی تو خالی است که وظیفه ذخیره ادرار را به عهده دارد.

مثانه توسط قسمت جلویی واژن حفظ می‌شود. گاهی به دلایلی این دیواره شل می‌شود و مثانه به سمت پایین می‌آید. شل شدن عضلات لگنی باعث بروز افتادگی رحم و مثانه می‌شود. به طور دقیق‌تر اگر عضلات دیافراگم لگنی شل شود، افتادگی مثانه و با شل شدن عضلات لگنی و همچنین رباط‌های نگهدارنده افتادگی رحم رخ می‌دهد که هردو تقریبا یکی‌اند.

در ادامه دکتر طاهره افتخار، فوق تخصص فلوشیپ اختلالات کف لگن و استاد دانشگاه تهران درباره علل بروز این بیماری، راه‌های درمان و شیوه‌های پیشگیری، اطلاعات مفیدی در اختیارتان می‌گذارد.

کدام نشانه‌ها را جدی بگیریم؟

ابتدا بهتر است بگوییم واژن دارای سه قسمت است؛ قسمت قدامی که شامل مثانه و گردن مثانه، قسمت میانی، مربوط به رحم و دهانه رحم (اگر فرد عمل شده باشد همان قسمت سقف واژن) و قسمت آخر که مربوط به روده است. مشکل افتادگی رحم درجات مختلفی دارد، اما ممکن است با نشانه‌های مختلفی بروز کند و بیماران با نشانه‌های مختلفی مراجعه کنند: احساس خروج توده از واژن، اختلال در ادرار کردن، ناتوانی تخلیه ادرار، تکرر ادرار یا بی‌اختیاری ادرار، اختلالات دفع، درد زیر شکم.

چه کسانی در معرض خطرند؟

برخی عوامل، احتمال بروز بیماری را افزایش می‌دهند که از آن جمله می‌توان به:

- زایمان طبیعی (بخصوص خانم‌هایی که تعدد زایمان داشته‌اند.)

- جراحی‌های بزرگ

- بیماری آسم (بیماران آسمی زمانی که دچار تنگی نفس می‌شوند با زور به ناحیه شکم تنفس و مدام سرفه می‌کنند که با این کار فشار روی کف لگن وارد می‌آورند.)

- مشکلات یبوست (این گروه برای دفع، فشار زیادی به داخل شکم وارد یا تنقیه می‌کنند یا مدت طولانی در دستشویی می‌نشینند و دچار مشکلات زیادی می‌شوند که همه این رفتار‌ها احتمال بیرون زدن دیواره خلفی واژن را بیشتر می‌کند.)

- وزن بالا

- ژنتیک (در برخی افراد بافت ناحیه فاشیا به صورت ژنتیک ضعیف است.)

این درد درمان دارد؟

در مرحله اول، تشخیص با معاینه صورت می‌گیرد، اما در مراحل بعد نیاز به آزمایش‌های تکمیلی یا تست‌های خاص مانند تست یورودینامیک یا نوار عصب مثانه است. گاهی نیز ممکن است از ام. آر. آی یا سونوگرافی هم بهره گرفت. نوع درمان به عوامل زیادی بستگی دارد؛ سن بیمار، این که بیماری تا چه درجه‌ای پیشرفت کرده باشد، شرایط سلامت عمومی او و این که به بیماری‌های زمینه‌ای مانند مشکلات قلبی، دیابتی مبتلاست و دارو استفاده می‌کند یا خیر. به طور کلی درمان‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند:

درمان‌های غیرتهاجمی: این شیوه برای زنانی که سن زیاد یا بیماری دیابت دارند یا قبلا عمل قلب باز انجام داده‌اند، استفاده می‌شود.

جراحی: انواع مختلفی دارد. جراحی ممکن است ازطریق شکم یا واژن صورت بگیرد.

کدام شیوه درمان بهتر است؟

بیماری با توجه به شرایط فرد، نیاز به درمان‌های مختلفی دارد. گاه فردی به سطح یک یا دو بیماری دچار است یا تنها دو ماه یک بار با بی‌اختیاری ادرار رو‌به‌رو می‌شود که با مراجعه به فیزیوتراپ درمان می‌شود. ما به بیماری که مشکل خفیفی از افتادگی مثانه دارد، توصیه به جراحی نمی‌کنیم.

اما اگر بیمار بسیار دچار بی‌اختیاری ادرار می‌شود یا یک توده بزرگ بیرون‌زده حس می‌کند که حتی هنگام راه رفتن زخمی می‌شود نیاز به جراحی دارد. درمان بیماری‌های کف لگن نیاز به مهارت زیادی دارد و مهارت جراح در این بیماری بسیار مهم است. گاه متخصصان زنانی که دوره‌های عمومی دیده‌اند، مهارت کافی در درمان ندارند. در 30 درصد موارد به هرحال ممکن است بیماری دوباره برگردد. اما انتخاب نوع درمان در این درصد مهم است.

زایمان طبیعی خطرناک است؟

تروما‌های زایمان‌های واژینال که باعث پارگی زیاد می‌شوند، از عواملی است که خطر ابتلا به بیماری را بیشتر می‌کند. اگر زایمان طولانی یا دور سر بچه بزرگ یا نوزاد وزن زیادی داشته باشد، احتمال بروز بیمار بیشتر می‌شود. البته زنانی که سزارین شده‌اند، هم ممکن است به این بیماری دچار شوند و بهتر است هر فرد برای انتخاب نوع زایمان با توجه به شرایط خود و با مشورت پزشک متخصص شیوه سزارین یا طبیعی را انتخاب کند.

برای پیشگیری چه کنم؟

ورزش‌های کف لگن به پیشگیری بیماری کمک زیادی می‌کنند. ورزش‌ها به طور کلی برای همه افراد مفید و برای افرادی که در گروه پر خطر قرار می‌گیرند، ضروری‌تر است. این ورزش باید توسط متخصص آموزش داده‌شود. برای این منظور به فیزیوتراپ‌های کف لگن مراجعه کنید تا ورزش‌های مخصوص را بدرستی بیاموزید. حمل کردن وزن زیاد خطر ابتلا به بیماری و کاهش این رفتار راهی برای پیشگیری از بیماری محسوب می‌شود. بیماران آسمی یا کسانی که یبوست دارند هم باید جدی‌تر دنبال درمان مشکلات ناشی از آسم و دفع باشند. اگر بیماری بموقع درمان نشود، خطر مرگ و میر ندارد، اما کیفیت زندگی بشدت کاهش پیدا می‌کند.