فرادید؛ در جستجوی بی‌پایان بشر برای درک جهانِ هستی و جایگاه‌مان در آن، گاه و بی‌گاه تلنگر‌های کوچک و ارزشمند داده‌ها می‌توانند اشاره‌هایی به جهان‌های جدید داشته باشند.
فرورفتگی در سطح نور یک ستاره می‌تواند به وجود سیارات در حال چرخش به دور ستاره‌شان را از چشم‌ها پنهان کند، اما اکنون ستاره شناسان اولین قدم‌ها را در جهت استفاده از انبوهی از انتشار رادیو برای کشف اسرار جدید سیاره خارج برداشته‌اند.
گروهی بین‌المللی از دانشمندان تابش رادیویی فراسیارات منتشر شده از صورت فلکی عوّا (Boötes) را شناسایی کرده‌اند. به گفته دانشمندان، این می‌تواند اولین انتشار رادیویی منتشر شده از فراسیارات باشد. (فراسیارات به سیاره‌هایی گفته می‌شود که به دور ستاره دیگری غیر از خورشید می‌گردند).
به گزارش فرادید و به نقل از ساینس آلرت؛ گروهی از ستاره شناسان دانشگاه کرنل به تازگی مطالعه‌ای را در مجله Astronomy & Astrophysics منتشر کرده‌اند و در آن جزئیات تابش رادیویی منتشر شده از فراسیاره‌ای دوردست را که در صورت فلکی عوّا قرار دارد، گفته‌اند. اگرچه برای تأیید یافته‌های اخیر محققان، به مشاهدات بیشتری نیاز است؛ اما در صورت تأیید، این کشف می‌تواند اولین نمونه ثبت شده از انتشار رادیویی در فراسیارات باشد.
این کشف احتمالی بسیار مهم توسط محققان دانشگاه کرنل، دانشگاه پی‌اس‌ال فرانسه و دانشگاه اورلئان با استفاده از آرایه فرکانس پایین (Low-Frequency Array) که شبکه بزرگ تلسکوپ رادیویی واقع در هلند است انجام شده.
به گفته محققان، تحقیقات در ابتدا از طریق مشاهدات انجام شده بر روی سیاره مشتری آغاز شد، زیرا محققان در حال تلاش برای درک بهتر ارتباط بین سیگنال‌های رادیویی و میدان مغناطیسی این سیاره بودند.
جیک ترنر، نویسنده ارشد این مطالعه از دانشگاه کرنل گفت که آزمایشات اولیه آن‌ها در نهایت به عنوان الگویی برای بررسی‌های جدید سیارات مشابه که ده‌ها سال نوری از زمین فاصله دارند، در نظر گرفته خواهد شد.
وی افزود: ما از سیاره مشتری برای شناسایی این پدیده کمک گرفتیم، به جستجوی این موضوع پرداختیم و آن را یافتیم.
پس از بررسی تقریباً 100 ساعت مشاهدات رادیویی، محققان شاهد انتشار تابش رادیویی از فراسیارات که به دور ستاره‌هایی در صورت فلکی سرطان، عوّا و سیستم‌های اپسیلون آندرومدا می‌چرخید، بودند؛ با این حال در نهایت صورت فلکی عوّا بود که نظر ستاره‌شناسان را به خود جلب کرد.
با بررسی بیشتر، محققان تشخیص دادند که فقط سیستم فراخورشیدی تاو عوّا (Tau Boötes) واقع در فاصله 50 سال نوری از ما است که خصوصیات رادیویی قابل توجهی را به نمایش می‌گذارد که می‌تواند به آن‌ها اجازه دهد از طریق میدان مغناطیسی آن دانسته‌های بیشتری نسبت به فراسیارات پیدا کنند.
ترنر در اظهارات خود توضیح داد که میدان مغناطیسی هر سیاره به ستاره‌شناسان اجازه می‌دهد تا ایده بهتری از خصوصیات داخلی و جوی این سیاره بدست آورند و خاطرنشان کرد که میدان مغناطیسی زمین به عنوان سپری از باد خورشیدی عمل می‌کند و باعث می‌شود زمین قابل سکونت باشد.
محققان اظهار کردند قدرت سیگنال‌های رادیویی منتشر شده از فراسیاره تاو-عوّا بی (Tau Boötes b) حدود 5 تا 11 گاوس است. شباهت‌ها حاکی از آن است که هسته این فراسیاره از هیدروژن فلزی ساخته شده است.
ترنر درباره تحقیقات تیم خود گفت: در این مطالعه یکی از اولین نشانه‌های شناسایی فراسیارات در محدوده رادیویی را ارائه دادیم. انتشار تابش متناوب رگباری رادیویی حاصل از این فراسیاره را مورد بررسی قرار دادیم. قدرت و قطبش سیگنال رادیویی و میدان مغناطیسی این سیاره با پیش‌بینی‌های نظری سازگار است. از آنجا که سیگنال ضعیف بود، محققان در یافته‌های خود اظهار کردند که احتمال اینکه انتشار از جای دیگری صورت گرفته باشند نیز وجود دارد. ترنر و همکاران او اکنون در حال انجام مطالعاتی با کمک چندین تلسکوپ رادیویی برای پیگیری سیگنال شناسایی شده هستند.
فرا سیاره
فراسیاره، سیارهٔ فراخورشیدی یا سیارهٔ غیرخورشیدی (به انگلیسی: Exoplanet یا Extrasolar planet) سیاره‌ای است که خارج از سامانه خورشیدی قرار دارد و به دور یک ستاره (غیر از خورشید) در حال گردش‌است.
نخستین شناسایی علمی وجود یک سیارهُ فراخورشیدی در سال 1988 انجام شد با این حال، نخستین تأیید در سال 1992 صورت گرفت. از آن به بعد، و تا اول مهُ 2017، شمار سیارگان فراخورشیدی شناسایی شده 3٬608 سیاره بوده که 2702 سیاره در 610 سامانهُ سیاره‌ای مختلف، تأیید نیز شده؛ و این تعداد روز به روز در حال افزایش است. مطالعهٔ سیاره‌های فراخورشیدی جزو موضوعات نوین در دانش اخترشناسی‌است و شامل دو شاخهٔ کلی کشف و شخصیت پردازی این‌گونه سیاره می‌شود.
نخستین سیارهُ فراخورشیدی در اوایل دههٔ 90 میلادی کشف شد و از سال 2002 علاوه بر کشف، بررسی شخصیت پردازی این سیاره‌ها نیز آغاز شد. رصد‌های زمینی و فضایی سیارات فراخورشیدی به دو دلیل عمده کار چندان آسانی نیست. نخست اینکه سیارات به‌طور کلی نسبت به ستارگان اندازه‌های بسیار کوچکی دارند و سیارات فراخورشیدی در فاصله‌های بسیار دوری از زمین واقع‌اند. دیگر اینکه سیارات با ستارهٔ میزبانشان اختلاف درخشندگی فوق‌العاده زیادی دارند. وابسته به‌نوع ستاره و اندازه و دمای سیاره، ستاره می‌تواند از حدود 1000 تا یک میلیون برابر پرفروغ‌تر از سیاره‌های پیرامون خود باشد؛ بنابراین تفکیک نور بازتاب شده از سیاره از نور ستاره بسیار مشکل‌است.
به عنوان یک تشبیه، رصد یک سیارهٔ غول‌پیکر مانند مشتری در مدار نزدیکترین ستاره‌ها به خورشید، مانند این‌است که در تهران بایستیم و بخواهیم سر یک مورچه، که در جزیره کیش در حال راه رفتن در کنار یک نورافکن به شدت پرنور را مشاهده کنیم! با وجود تمام این سختی‌ها، اخترشناسان توانسته‌اند روش‌ها و ابزار‌هایی برای آشکارسازی و مطالعهٔ خصوصیات سیارات فراخورشیدی ابداع کنند. تاکنون حدود شش روش آشکارسازی یافت شده که به‌استثنای یکی، در بقیه سیاره به‌روش غیر مستقیم بررسی می‌شود.
منبع: www.sciencealert.com
