چرا احمدی‌نژاد در بحران سوریه با دشمنان هم نظر بود؟

سرویس سیاست مشرق - شناخت‌نامه احمدی‌نژاد، پژوهشی است که به رفتارهای احمدی‌نژاد در عرصه سیاسی و اجرایی می‌پردازد، این پژوهش به نقاط عطف رئیس دولت نهم و دهم می‌پردازد و به دنبال پاسخ به این سؤال است که آیا احمدی‌نژاد تغییر کرده است؟

آنچه در ادامه می‌آید، قسمت دهم از این پژوهش است، در این بخش به رفتار احمدی نژاد و حامیانش در موضوع سوریه پرداخته شده است.

** قسمت اول: احمدی‌نژاد و حامیانش چگونه حاج قاسم را تهدید کردند؟ +تصاویر

** قسمت دوم: احمدی‌نژاد چگونه از رفیق هاشمی رفسنجانی به دشمن او تبدیل شد؟ +تصاویر

** قسمت سوم: احمدی‌نژاد چگونه در سال 84 با دروغ وارد عرصه انتخابات شد؟

** قسمت چهارم: چرا احمدی‌نژاد دچار توهم خودشیفتگی شده است؟

** قسمت پنجم: احمدی‌نژاد و یارانش چگونه دولت نهم و دهم را به انحراف کشاندند؟

** قسمت ششم: احمدی‌نژاد چگونه در قامت یک دیکتاتور علیه قوه قضاییه قیام کرد؟

** قسمت هفتم: رهبر انقلاب برای کدام رفتار خلاف شرع به احمدی‌نژاد تذکر دادند؟

** قسمت هشتم: چرا احمدی‌نژاد یازده روز خانه‌نشین شد و قهر کرد؟

** قسمت نهم: احمدی‌نژاد چرا و چگونه به مخالفت با روحانیت و مراجع تقلید پرداخت؟

یکی از موارد اختلاف دیدگاه محمود احمدی­‌نژاد رئیس دولت دهم با دیگر دستگاه‌های تصمیم‌سازِ نظام در حوزه سیاست خارجی، چگونگی مواجهه با بحران سوریه و حل آن بود.

همراهی با ترکیه علیه سوریه

مرور خبرهای جسته و گریخته‌ای که در اوج بحران سوریه در رسانه‌های داخلی و خارجی منتشر می‌شد، نشان می‌دهد که نظر احمدی نژاد در مورد سوریه و بشار اسد به همتای ترک خود، یعنی رجب طیب اردوغان قرابت بیشتری داشت تا برخی مسئولین و فرماندهان نظامی کشور. نظری که شاید اگر به آن عمل می‌شد، ایران نیز در حال حاضر در وضعیتی مشابه عراق و سوریه قرار گرفته بود. به عنوان مثال خبرگزاری «دی. اچ. ای» ترکیه گزارش داده که رجب طیب اردوغان در بازگشت از سفر نیویورک، به پرسش‌های خبرنگاران در هواپیما پاسخ داده و در این مصاحبه از نزدیکی دیدگاه کشورش با احمدی‌نژاد در زمینه سوریه سخن گفته و از رفتارهای بشار اسد انتقاد کرده است.

اردوغان همچنین با اشاره به گفت‌وگوی مستقیم با احمدی‌نژاد درباره سوریه گفته است: «موضع امروز نسبت به گذشته بسیار بهتر شده است. به آنها گفتم که سوریه از رفتارها و مواضع شما جسارت می‌گیرد. احمدی‌نژاد هم گفت: بیش از بیست بار به اسد تذکر دادم که گرفتن سلاح مقابل مردم، کار درستی نیست و چون اسد توقع نداشت، این حرف‌ها را از من بشنود، برای همین هم خیلی ناراحت شد؛ این مسأله نشان می‌دهد که موضع‌ ایران نسبت به سوریه، بسیار بهتر از گذشته است.»[1]

این موضع توسط احمدی‌نژاد در حالی بیان می‌شد که در صورت عدم مقاومت و حمایت مستشاران نظامی ایران از دولت قانونی در سوریه، تروریست‌هایی بر سر کار می‌آمدند که خسارت‌های امنیتی ناشی از آن برای ایران، تا مدت‌ها گریبان کشور را می‌گرفت.

همچنین روزنامه ملیت ترکیه با انتشار تصویر ملاقات احمدی‌نژاد و اردوغان در آبان ماه 1391 در پنجمین اجلاس دموکراسی در بالی اندونزی، جزییات صحبت‌های دو طرف را که ضمن حرکت برای صرف نهار انجام شد، منتشر کرده است. ملیت در آن زمان نوشت، اردوغان از احمدی نژاد خواست که ایران از رژیم سوریه حمایت نکند. اردوغان به احمدی‌نژاد گفته بود: "شما چگونه می‌توانید نظارگره این درام در سوریه باشید؟ " احمدی نژاد نیز در پاسخ ابراز داشت: "ما هم این حوادث را تایید نمی‌کنیم و متاسفیم از این‌ها و حق باشماست. ما هم در ارزیابی روند مسائل سوریه هستیم. "[2]

بی توجهی احمدی نژاد به بحران سوریه

در همین راستا برخی مسئولین و شخصیت‌های سیاسی و مطلع داخلی نیز در رابطه با اختلاف دیدگاه احمدی نژاد و دیگر دستگاه‌های نظامی و سیاسی مؤثر در تصمیم‌گیری‌ها مواردی را بیان داشته‌اند. به عنوان نمونه می‌توان به اظهار نظر مرحوم حسین شیخ‌­الاسلام سفیر اسبق ایران در سوریه اشاره کرد: «وقتی که من سفیر ایران در سوریه بودم، ساختار اطلاعاتی ما فهمید که قطر و عربستان در سوریه کار می‌کنند و افراد دولتی و ارتشی سوریه را می‌خرند. این از سوی بخش اطلاعاتی ما به بخش اطلاعاتی مرکز (تهران) منتقل شد ولی متاسفانه به آن بی توجهی شد. بر اساس آنچه که برادران اطلاعاتی ما به من گفتند، دولت وقت یعنی دولت آقای احمدی نژاد، حکومت سوریه را دیکتاتور می‌دانست و نه دموکراتیک که نیاز به حمایت ما داشته باشد و به آن تذکر ما بی توجهی کرد.»[3]

شرکت در مراسم یادبود شهدای مدافع حرم

در حالی که دیدگاه رئیس جمهور و اختلاف آن با دیدگاه دیگر مسئولین رسمی و نظامی کشور در مورد بحران سوریه متفاوت بود و کمتر مشاهده می‌شد که رئیس جمهور موضعی مستقیم و قاطع در این مورد اتخاذ کند، بعد از گذشت چند سال از شروع بحران، در حال حاضر عواقب عمل کردن به دیدگاه‌های احمدی نژاد نمایان‌تر شده است. با این حال، بعدها مشاهده شد که احمدی نژاد به یکی از سخنرانان مراسم یادبود شهدای مدافع حرم مبدل شده و در سخنرانی‌های خود به اعلام حمایت از جبهه مقاومت اشاره می‌کند؛ موضعی که بیان آن از جانب احمدی نژاد در ابتدای شروع بحران سوریه شاید فایده بیشتری برای جبهه مقاومت داشت. به عنوان مثال می‌توان به موضع ایشان در مهر ماه سال 94 در حاشیه مراسم سردار همدانی اشاره کرد. وی بعد از شرکت در مراسم بزرگداشت سردار شهید همدانی گفته بود: «ایران رسماً اعلام کرده که از مقاومت حمایت می‌کند و همچنین رسماً اعلام کرده این حمایت معنوی است و یک پشتیبانی مستشاری است و بنده فکر نمی‌کنم که ایران اگر بخواهد جور دیگری پشتیبانی کند از آنها واهمه داشته باشد که بخواهد اعلام کند.»[4]

موضع گیری علیه حاج قاسم

با این حال احمدی نژاد 8 مهرماه 1398 در پاسخ به سوال خبرنگار ایندیپندنت فارسی که از حاج قاسم سلیمانی و حضور ایران در منطقه که می‌پرسد، تلویحاً جمهوری اسلامی را به مداخله در منطقه متهم کرده و می­گوید: «راجع به اسم‌ها صحبت نکنیم. کلی صحبت کنیم. همه ملت‌ها در تمام جهان حق دارند سرنوشت خودشان را تامین بکنند. هیچ قدرتی در هیچ کجای جهان نباید دخالت کند. کل دنیا الان عرصه دخالت‌ها است. آمریکای لاتین، آفریقا، آسیا و بخصوص خاورمیانه. من البته معتقدم باید به هر ملتی کمک شود تا اراده خود آن مردم حاکم شود. استثنایی هم در این نیست. الان این همه قدرت در منطقه دخالت دارند و این غلط است.» مجدداً احمدی نژاد در پاسخ به این سوال که "آیا این به معنی مخالفت او با دفاع ایران از نظام بشار اسد است؟ " می­گوید: «مطلبی که گفتم یک اصل است و یک قانون است برای کل جهان. چه کسی که دوست ما است، ‌دشمن ما است، مخالف ما است یا موافق ما است. حق تعیین سرنوشت مال ملت‌ها است و هیچ احدی در هیچ نقطه جهان تحت هیچ عنوانی حق تحمیل به هیچ انسانی را ندارد. حالا به عنوان حقوق بشر، امنیت، انرژی یا مذهب. هر عاملی که مانع از اعمال اراده آزاد ملت‌ها باشد از نظر من محکوم است. »[5]

پیام تسلیت برای شهادت حاج قاسم

اما هنگامی که حاج قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس توسط رژیم تروریست آمریکا به شهادت رسید، احمدی نژاد در مصاحبه با شبکه خبر اظهار داشت: «قاسم سلیمانی در اون کاری که به عهده‌­اش بود بسیار متبحر، بسیار دقیق، کوشا و پرتلاش بود. در جنگ تحمیلی جزو فرماندهان موفق، فداکار و طراح بود. بعد از جنگ هم در مسئولیتهای گوناگون و در مسئولیت اخیر، شاید در مدیریت عملیات نظامی، طراحی عملیات نظامی اگر نگویم بی نظیر کم نظیر بود. شبانه روز در تلاش و تکاپو بود» [6]