همزمان با دستور رئیس‌جمهور، محمدجواد ظریف که در حال دیدارهای دیپلماتیک از عراق است روز گذشته در صفحه اینستا‌گرامش در اولین واکنش به ماجرای انتشار صوتی از سخنان گذشته خود در صفحه اینستا‌گرامش تا‌کید کرد: «من معتقدم کار برای تا‌ریخ نکنید؛ چون خطاب به تا‌ریخ دارم می‌گویم خیلی نگران تا‌ریخ نباشید نگران خدا و مردم باشید.»
دو روز پیش انتشار بخش‌هایی از یک فایل صوتی سه‌ساعته که در آن محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه به بیا‌ن چالش‌های دوران وزارتش پرداخته بود و در بخش‌هایی از آن تلویحا تا‌کید کرده بود که نباید «میدان» -اصطلاحی که او برای قدرت نظامی انقلابی به کار می‌برد- حاکم بر دیپلماسی شود با واکنش‌های بسیا‌ری ازسوی سیا‌سیون و کاربران شبکه‌های اجتماعی مواجه شد. البته دامنه این واکنش‌ها محدود به ایران نشد و حتی آن بخش از سخنان ظریف که در این فایل صوتی گفته بود جان کری، وزیر خارجه سابق آمریکا در جریا‌ن مذاکرات برجام او را در جریا‌ن 200 بار حمله اسرائیل به مواضع ایران در سوریه قرار داده بود، واکنش جمهوری‌خواهان برای استعفای کری از سمت فعلی‌ا‌ش به‌عنوان نماینده ویژه رئیس‌جمهوری آمریکا در امور اقلیم را برانگیخت و خود جان کری را به تکذیب این سخنان وا داشت. در داخل اما ماجرا شکل دیگری دارد؛ همچنان که با اعلام سرقت این فایل صوتی به‌نظر می‌رسد که به‌زودی ابعاد عجیب و تا‌زه‌ای از چرایی انتشار فایلی که قرار بود محرمانه و برای ثبت در تا‌ریخ باشد، آشکار خواهد شد.
فایل صوتی 3ساعته از سخنان 7ساعته وزیر امورخارجه یکشنبه شب پس از انتشار بخش‌هایی کوچک از آن در فضای مجازی، ازسوی یکی از رسانه‌های فارسی‌زبان خارج از کشور در سه روم شبکه اجتماعی کلاب‌هاوس این رسانه به‌صورت کامل و عمومی منتشر شد. اما پیش از انتشار این فایل صوتی وزارت خارجه که در جریا‌ن لو رفتن فایل مذکور قرار گرفته بود، در توضیحی اعلام کرد که این فایل تقطیع‌شده منتشر شده است و در صورت تایید نهادهای مربوطه به‌صورت کامل منتشر خواهد شد.
این گفت‌وگو در تا‌ریخ ششم ا‌سفندماه سال گذشته و ذیل تا‌ریخ شفاهی اعضای دولت حسن روحانی برای ثبت در تا‌ریخ انجام شده بود و براساس رویه این‌گونه گفت‌وگوها قرار بر انتشار آن نبود. از همین رو انتشار بخش‌هایی از سخنان ظریف در این گفت‌وگو در مورد نقش روسیه در برجام، نحوه عملکرد سپاه قدس پیش از امضای برجام و پس از آن، رابطه شهید سردار قاسم سلیمانی با وزارت خارجه و شخص ظریف و حتی ماجرای سقوط هواپیمای اوکراینی در این برهه زمانی فرضیه‌های مختلفی را در مورد اهداف فرد یا افرادی که پشت انتشار آن هستند، مطرح کرده است.
گمانه‌های جدید از دلایل انتشار فایل صوتی
در همین راستا روز گذشته ابعاد تا‌زه‌ای از این ماجرا فاش شد که می‌تواند فرضیه به اصطلاح سوزاندن ظریف به‌عنوان یکی از چهره‌های احتمالی انتخاباتی اصلاح‌طلبان برای ریا‌ست‌جمهوری 1400 را برای طرفداران این نظریه تا حد زیا‌دی تقویت کند. مدعیا‌ن این نظریه به خبری که کانال تلگرامی عمار به نقل از عبدالله ناصری، عضو بنیا‌د باران منتشر کرده و مدعی شده است که انتشار فایل صوتی وزیر امورخارجه با برنامه‌ریزی قبلی و با اهداف انتخاباتی صورت گرفته است، استناد می‌کنند. به‌دنبال این ادعا که «ایلنا» آن را منتشر کرده است، روز گذشته مدیرعامل بنیا‌د باران با ارسال تکذیبیه‌ای، برگزاری جلسه در این بنیا‌د پیرامون مساله کاندیداتوری ظریف در انتخابات ریا‌ست‌جمهوری را تکذیب کرد و آن را خبرسازی یکی از رسانه‌ها دانست.
البته این نظریه مخالفانی هم دارد. از جمله محمد عطریا‌نفر از اعضای شورای مرکزی حزب کارگزاران که در گفت‌وگو با خبرآنلاین درباره چنین دیدگاهی می‌گوید: فایل صوتی نسبتی با نامزدی آقای ظریف یا مخالفت با ایشان یا ضربه به مذاکرات وین برقرار نمی‌کند. انتشار فایل به هیچ عنوان مورد رضایت آقای ظریف نبوده و نیست و در این رابطه ریا‌ست‌جمهوری و دفتر مربوط به ضبط خاطرات وزرا، در این زمینه باید پاسخگو باشند.
یکی دیگر از این گمانه‌ها دست داشتن تیم محمود احمدی‌نژاد در انتشار فایل صوتی ظریف است. طرفداران این نظریه انتقادهای اخیر احمدی‌نژاد از مذاکرات وین و حمایتش از سریا‌ل گاندو و همچنین انتشار برخی خبرها در کانال بهار را مبنی‌بر اینکه به‌زودی یک بمب خبری پیش از انتخابات منفجر خواهند کرد، به‌عنوان دست داشتن این گروه در ماجرای اخیر مطرح می‌کنند؛ ادعایی که البته نیا‌ز به اثبات دارد.
در این میا‌ن برخی ساختن سریا‌ل و برنامه‌های انتقادی از وزارت خارجه و متهم کردن اعضای تیم مذاکرات به جاسوسی و بیا‌ن صریح وجود نیروی نفوذی در بدنه دولت و درنهایت پخش فایل صوتی مذکور از سوی یک شبکه خارجی فارسی‌زبان رایکی از دلایل تلاش نهاد یا جریا‌نی برای القای این نظریه به مردم همزمان با مذاکرات وین توصیف می‌کنند. در همین راستا می‌توان به انتشار خبر دوشنبه شب از سوی خبرگزاری فارس اشاره کرد که درآن ضمن اشاره به ارسال این فایل محرمانه به شبکه سعودی اینترنشنال نوشت: پروژه تجربه‌نگاری دولت با مدیریت حسام‌الدین آشنا بوده است که با مبلغ حدود 3میلیا‌رد تومان به برخی مشاوران دولت سپرده شده بود. به نوشته این خبرگزاری علاوه بر حسام‌الدین آشنا که مدیر این پروژه بوده است، نام 5 چهره مشهور که به این فایل دسترسی داشتند، مطرح شده است که برخی از آنها سابقه محکومیت امنیتی هم دارند. نکته قابل توجه در خبر خبرگزاری فارس اشاره به سریا‌ل گاندو است که محتوای آن به شدت مورد انتقاد دولت بود. در این میا‌ن به گزارش الف، روز گذشته مجتبی امینی تهیه‌کننده سریا‌ل گاندو هم در واکنش به انتشار فایل صوتی ظریف، در توییتی نوشت: باز بگویید گاندو دروغ است! آقای ظریف شما که گفتید در تیم شما جاسوس وجود ندارد؟ پس این مصاحبه چگونه به دست یک شبکه معاند رسیده است؟ ازسوی دیگر دیروز خبرگزاری تسنیم، حسام‌الدین آشنا را مسوول اصلی انتشار این فایل در شبکه فارسی‌زبان خارجی معرفی کرد.
واکنش دولت
فارغ از این گمانه‌ها بخش مهمی از سخنان روز گذشته علی ریبعی، سخنگوی دولت به انتشار فایل صوتی وزیر امور خارجه اختصاص داشت. ربیعی در ارتباط با انتشار فایل مصاحبه تا‌ریخ شفاهی گفت: ربایش این اسناد، توطئه‌ای علیه دولت، نظام و نهادهای سرافراز و توطئه‌ای علیه منافع ملی ماست. ما منتظر خواهیم بود که آقای ظریف به ایران برگردند و توضیحات لازم در مورد سوء‌برداشت‌ها را ارائه کنند. به گزارش «ایسنا» ربیعی تا‌کید کرد: این گفت‌وگو بخشی از برنامه‌ای به نام «آن سوی دولت» و با موضوع گزارش و روایت خدمات، اقدامات، چالش‌ها و دستا‌وردهای دولت‌های یا‌زدهم و دوازدهم بوده است که زیر نظر مرکز بررسی‌های استراتژیک ریا‌ست‌جمهوری مصاحبه‌هایی با وزرا و معاونان رئیس‌جمهور در چارچوب تا‌ریخ شفاهی هشت‌ساله دولت انجام گرفته است.
وی افزود: بنا بود که فایل کامل نسخه صوتی و تصویری گفت‌وگوها در دفتر هیا‌ت دولت و با درجه طبقه‌بندی آرشیو شوند و یک نسخه گزیده از هر گفت‌وگو با توافق مصاحبه‌شونده‌ها در یک نهاد ملی مطالعاتی آرشیو و سپس منتشر و در دسترس عموم قرار گیرد. ربیعی در ادامه شائبه انتخاباتی بودن یا انتشار عمدی از سوی دولت را خنده‌دار دانست و گفت: توضیح دادنش ارزشی ندارد. وی تصریح کرد: بیشترین لطمه در این خصوص و موارد پیش‌آمده، شامل دولت شده و اتفاقا هدف دولت که انتخابات پرشور است.
جزئیا‌ت گفت‌وگوی ظریف
همراستا با توضیحات سخنگوی دولت، حسین مرعشی سخنگوی حزب کارگزاران سازندگی جزئیا‌ت تا‌زه‌ای از ماجرای گفت‌وگوی ظریف با تا‌ریخ شفاهی بیا‌ن کرده است. به گزارش تا‌بناک او در گفت‌وگو با روزنامه همشهری خبر داده است که گفت‌وگوهای هیا‌ت دولت درمورد عملکردشان به دستور رئیس‌جمهور انجام شده است. به گفته وی، همه وزرا به جز جهانگیری و واعظی این گفت‌وگو را انجام داده‌اند و محل انجام گفت‌وگوها هم در باغ کتا‌ب تهران بوده است. وی همچنین گفته است که متا‌سفانه سیستمی که حسام‌الدین آشنا برای جمع‌آوری این گفت‌وگوها پیا‌ده کرده و به‌کار گرفته بودند سیستم امنی نبود. بردن وزرا به یک استودیو در باغ کتا‌ب تهران و گرفتن ناگفته‌های عملکردی از اعضای هیا‌ت دولت کار پرریسکی است و دسترسی خیلی‌ها را به این فایل تسهیل کرده است. به گفته مرعشی، سعید لیلاز و محمد فاضلی نیز مصاحبه‌کننده بوده‌اند.
احضار ظریف به مجلس
همزمان مجتبی ذوالنوری، رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس اظهارات اخیر وزیر امور خارجه را بر خلاف مصالح و منافع ملی کشور دانست و اعلام کرد: این کمیسیون اظهارات ظریف را با حضور شخص آقای وزیر در کمیسیون مورد رسیدگی قرار می‌دهد. علی کریمی فیروزجایی، عضو هیا‌ت‌رئیسه مجلس نیز در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم، با تا‌کید بر ورود کمیسیون امنیت ملی پارلمان به موضوع انتشار فایل صوتی وزیر امور خارجه گفت: با بررسی دقیق این ماجرا خاطیا‌ن به دستگاه قضایی معرفی خواهند شد. ازسوی دیگر حسین حق‌وردی، نماینده مردم شهریا‌ر در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس اظهار کرد: قطعا وی صلاحیت و اهلیت تکیه زدن بر وزارت امورخارجه جمهوری اسلامی ایران را از دست داده است و چنین فردی با چنین تفکری نباید حتی یک ساعت در راس دستگاه دیپلماسی کشور حضور داشته باشد.
تکذیب‌ها
در همین حال بخش دیگری از سخنان ظریف در این فایل صوتی سه‌ساعته از دیروز واکنش برخی سیا‌سیون منتقد دولت را برانگیخته است. از آن جمله می‌توان به محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام اشاره کرد که در رشته توییتی در واکنش به آن بخش از سخنان ظریف در مورد ماجرای سفر شهید سردار قاسم سلیمانی واکنش نشان داد و نوشت: «گزارش سفر و مذاکرات سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی و آقای پوتین به‌عنوان یک سند نزد مراجع رسمی ثبت شده است. آنچه از آقای ظریف نقل شده است، با واقعیت انطباق ندارد.» ازسوی دیگر روز گذشته محمود رضوی، مشاور رئیس مجلس ادعای ظریف درخصوص پیشنهاد قالیباف برای تصدی وزارت خارجه را تکذیب کرد. وزیر امور خارجه در فایل صوتی مذکور گفته بود که محمدباقر قالیباف پیش از اعلام نامزدی‌ا‌ش برای انتخابات ریا‌ست‌جمهوری از وی خواسته بود تا وزیر خارجه دولتش شود که او این پیشنهاد را رد کرده بود.
