کم‌نمایی در آمار سفرهای نوروزی

متولی گردشگری در آمار خود از میزان سفرها، تعداد گردشگران نوروزی را با کاهش 96 درصدی ارزیابی کرده که این داده‌ها براساس میزان اقامت مسافران در اقامتگاه‌های رسمی مورد تایید وزارت گردشگری برآورد شده است. این درحالی است که براساس اطلاعات دریافتی از منابع مختلف که نبض سفرهای جاده‌ای را پایش می‌کنند تنها 3 درصد از مسافران نوروزی در این اقامتگاه‌ها حضور پیدا کردند و باقی مسافران، سفرهای بوم‌گردی و اقامت در خانه‌ها یا ویلاهای شخصی را برای گذراندن تعطیلات انتخاب کرده بودند. همچنین از دیگر اشتباهات تاکتیکی مدیران این حوزه در ارائه آمار دقیق تعداد مسافران نوروزی این است که باتوجه به آمار 23 میلیونی ثبت شده از بازدید جاذبه‌های گردشگری، به‌دلیل اینکه مسافران شب را در مراکز اقامتی مورد تایید خود نگذراندند، سفرها را «یک روزه و کوتاه» ارزیابی کرده و آن را از میزان سفرهای نوروزی فاکتور گرفتند. در واقع دایره اطلاعاتی خود را تنها محدود به اقامتگاه‌های رسمی کرده که باتوجه به این دیدگاه آمار سفرهای نوروزی با کاهش 96 درصدی حتی از میزان سفرهای عید 99 کمتر بوده است، درحالی‌که آمارهای مستند و واقعی (باورپذیر) نشان‌دهنده افزایش بیش از 5/ 1 برابری میزان سفرها بوده به‌طوری‌که در مقایسه با نوروز 99 رشد بیش از 50 درصد داشته است.

به گزارش «دنیای‌اقتصاد» اگرچه بالا رفتن آمار ابتلا به کووید-19 پس از تعطیلات عید را به سفرهای نوروزی نسبت می‌دهند اما نکته بسیار مهمی که در سفرهای نوروزی نادیده گرفته می‌شود اینکه بیشتر خانوارهایی که به سفر رفته‌اند به‌منظور فاصله‌گذاری اجتماعی و جلوگیری از دید و بازدیدهای عید به سفر رفته و مناطق بکر و طبیعت‌گردی را به‌عنوان مقصد سفر خود انتخاب کردند که براین اساس دایره ارتباطی آنان محدود به خانواده خود بوده است. با این اوصاف بالا رفتن آمارها را بیشتر می‌توان مربوط به دید و بازدیدهای عید و دورهمی افرادی که به سفر نرفتند یا صرفا برای دیدار اقوام سفر کرده‌اند، دانست.

آمارها نشان می‌دهد تعداد گردشگران عید 1400 در مقایسه با عید 98 کاهش 80 تا 85 درصدی را تجربه کرده که در مقایسه با عید 99 با افزایش 5/ 1 برابری سفرها حدود 50 تا 60 درصد رشد داشته است. این اطلاعات را می‌توان براساس تردد خودروهای ثبت شده در جاده‌های کشور محاسبه کرد که به‌طور میانگین حدود 4 میلیون خانوار در تعطیلات نوروز به سفر رفته‌اند. 

نخستین دلیل مهم در رد آمار متولی گردشگری برگزاری تورهای نوروزی در عید امسال بوده است، درحالی‌که در عید سال گذشته تمامی تورها و سفرهای داخلی لغو شده بودند و سفرها به‌طور کامل تعطیل شدند. برگزاری تورها خود به تنهایی نشان‌دهنده افزایش سفرها نسبت به سال گذشته خواهد بود. نکته حائز اهمیت دیگر اینکه افراد برای بازیابی روح و روان خود پس از گذراندن یک سال سخت کرونایی ناشی از محدودیت‌ها و قرنطینه خانگی، پس از چراغ سبز ستاد ملی مقابله با کرونا برای سفرهای نوروزی، سفر به طبیعت آن هم به‌صورت شخصی را برگزیدند و عمدتا یا به ویلاهای شخصی خود در شهرها یا استان‌های دیگر رفته یا به اجاره خانه‌های بوم‌گردی و ویلاها پرداختند که این سفرها از دیدگان مدیران این حوزه مخفی مانده است.

در سومین دلیل بر رد آمارهای متولی گردشگری می‌توان گفت افراد با توجه به مسائل ایمنی و پروتکل‌های بهداشتی، تمایلی به اقامت در مراکز اقامتی عمومی نداشته و ویلاهای شخصی و خانه‌های روستایی در مناطق بکر را ترجیح داده‌اند. با نگاهی به تجربه سایر کشورها به‌ویژه کشورهای گردشگرپذیر درمی‌یابیم طی یک سال اخیر از ماه ژوئن 2020 به بعد سفرهای داخلی جایگزین سفرهای بین‌المللی شد و افراد بوم‌گردی و کمپ زدن را به اقامت در هتل‌ها ترجیح داده‌اند. باتوجه به اینکه هتل‌ها اقدامات ویژه‌ای را برای رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی درنظر گرفتند اما مورد استقبال گردشگران قرار نگرفت و متحمل خسارت‌های گسترده‌ای شدند که تاکنون ادامه داشته است. برهمین اساس دولت‌های هدف به‌جای تمرکز بر تشویق افراد به اقامت در اقامتگاه‌های عمومی همچون هتل‌ها، بوتیک هتل‌ها، مسافرخانه‌ها و... به‌منظور توسعه و رونق توریسم و ایجاد شرایط امن سفر برای مسافران، سفرهای طبیعت‌گردی و بکرگردی را جایگزین سفرهای شهری و مراکز اقامتی شلوغ کردند. این در حالی است که در ایران، ضمن بی‌توجهی به تجربه سایر کشورها، برنامه مدون و هدفمندی برای تشویق افراد به سفرهای ایمن وجود نداشته و دایره طرح‌های خود را به اقامت در هتل‌ها و مراکز اقامتی مورد تایید خود محدود کرده که مورد استقبال گردشگران قرار نگرفت. در واقع به‌جای تشویق افراد به طبیعت‌گردی و بوم‌گردی و سفر به فضای باز و دور از جمعیت، دامنه سفرها را تنها محدود به شهرهای بزرگ و اقامتگاه‌های لوکس کرده که هم به لحاظ گرانی و هم ایمنی مورد تایید مسافران قرار نگرفت.

همچنین آمارها حاکی از آن است که استفاده از حمل‌ونقل عمومی نسبت به سفرهای شخصی از استقبال کمتری برخوردار بوده و بیشتر مسافران سفر با خودروهای شخصی را به استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی ترجیح داده‌اند همان‌گونه که اقامت در ویلاها و خانه‌های شخصی را به اقامتگاه‌های رسمی ترجیح داده‌اند. بنابراین، ارائه صرف آمارها برحسب سفر با حمل‌ونقل عمومی یا اقامت در مراکز اقامتی رسمی چندان قابل اعتنا نیست زیرا آمار واقعی سفرهای نوروزی را با توجه به میزان ترددهای جاده‌ای و اقامت در مراکز غیررسمی همچون بوم‌گردی، کمپینگ و ویلاهای شخصی نشان نمی‌دهد.