موژان زرگرزاده؛ کارشناس تغذیه انستیتو کانسر
محل زخم در دستگاه گوارش، مشخص کننده نام آن است. به‌عنوان مثال اگر زخم در معده باشد، به آن زخم معده و اگر زخم در اثنی‌عشر باشد، به آن زخم اثنی عشر یا دوازدهه گویند. در اغلب موارد، هر دو را تحت یک عنوان کلی، زخم پپتیک می‌نامند؛ زیرا اساس درمان و مراقبت‌های هر دو یکسان است.
زخم اثنی‌عشر شایع‌تر از زخم معده می‌باشد و در مردان، همچنین در سنین 30 - 50 سال، شیوع بیشتری دارد. زخم معده بیشتر در سنین بالای 60 سال و در زنان شایع است. در حالت طبیعی، ترشحات موکوس و تولید بی کربنات در اثر تماس با اسید و پپسین معده، از غشای مخاطی معده و دوازدهه محافظت می‌کنند.
پپتیک اولسر زخم یا سایشی است که در اثر عدم فعالیت این مکانیسم‌های دفاعی، در دیواره معده یا دوازدهه ایجاد می‌شود. زخم‌ها می‌توانند باعث سوراخ و درگیر شدن بافت‌های دیگر شوند.
توصیه‌ها
افزایش تعداد وعده‌های غذایی و کاهش حجم هر وعده با آرامش غذا خوردن و پرهیز از استرس پرهیز از مصرف حجم زیاد موادغذایی پیش از خواب پرهیز از مصرف سیگار و قهوه. این مواد با افزایش ترشح اسید و ضعیف کردن غشای مخاطی، باعث گسترش زخم و کند شدن روند بهبودی می‌گردند. افزایش مصرف اسیدهای چرب امگا3 و امگا6 که اثر حفاظتی دارند. در صورت عدم تحمل میوه‌ها، استفاده از کمپوت یا آب میوه. مصرف عسل (مفید برای معده)، زیره (ضد نفخ)، شیرین بیان، نعناع و بابونه (ضد اسپاسم).
علائم زخم پپتیک
زخم پپتیک، همیشه دارای علامت نیست. گاه خونریزی یا سوراخ شدگی اولین علامت زخم می‌باشد. شایع‌ترین علامت زخم پپتیک، درد ناحیه میانی شکم، بالای ناف و زیر جناغ سینه است که گاه به پشت می‌زند.
علائم زخم معده و دوازدهه یکسان است؛ با این تفاوت که درد زخم‌های معده با فاصله کمی پس از غذا خوردن، یعنی زمانی که معده پر است، بروز می‌کند؛ ولی درد زخم‌های دوازدهه 2-5 ساعت پس از صرف غذا و زمانی که معده خالی است، آغاز می شود که در نیمه شب و نزدیک صبح بدتر شده و ممکن است چند دقیقه تا چندین ساعت ادامه یابد.
این دردها معمولاً پس از صرف غذا یا آنتی اسید یا استفراغ تسکین می‌یابند. نفخ آروغ زدن تهوع و استفراغ بی‌اشتهایی کاهش وزن زخم‌های جدی‌تر، باعث خونریزی معده یا دوازدهه می‌شوند. گاهاً خونریزی تنها علامت وجود زخم است؛ که به صورت استفراغ خونی یا مدفوع سیاه و قیری رنگ (ملنا) بروز می‌کند.
مواد غذایی غیرمجاز
غذاهای تند و ادویه‌دار، به خصوص فلفل سیاه و قرمز(فلفل در مقادیر کم از طریق افزایش تولید مخاط، از آن محافظت می‌کند؛ ولی در مقادیر زیاد باعث تخریب آن می‌گردد) شورها و ترشی‌ها کافئین نوشابه‌های گازدار سرخ کردنی‌ها و غذاهای پر چرب و سس‌ها سوسیس و کالباس حبوبات سبزیجات نفاخ، مانند کلم، ترب، تربچه، خیار، شلغم، پیاز و پیازچه میوه‌های نفاخ، مانند هندوانه، گیلاس، گوجه سبز، هلو، چاقاله بادام، زیتون غذاهای خیلی سرد و خیلی گرم آجیل در صورت عدم تحمل شکلات در صورت عدم تحمل حذف مواد غذایی اسیدی مانند مرکبات در صورت عدم تحمل سیر در صورت عدم تحمل. همچنین، نان‌های سفید بهتر تحمل می شوند و بهترین نان، نان تست است.
