تونس- شهر باستانی دقه یا به گویش محلی دوگّا، در استان شمالی باجه در کشور تونس واقع شده است. دقه یکی از زیباترین و دست‌نخورده‌ترین شهر‌های کوچک رومی در شمال آفریقا است. این شهر تمدن‌ها و حاکمیت بربر‌ها و پادشاهی نومیدیا، فینیقی‌ها و کارتاژ باستان، رومی‌ها و دوران بیزانس را به خود دیده است.
دقه با مساحت حدود 65 هکتار، از سال 1977 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. ویرانه‌های شهر بر فراز یک تپه قرار دارند، و «دقه» از نام لاتین آن «توگا» گرفته شده که خود وام‌دار «توکا» است که در زبان أمازیقی معنی کوه صخره‌ای می‌دهد.
برخی مورخان می‌گویند که با توجه به موقعیت مرتفع شهر که حمله به آن را دشوار می‌کند، نام آن در اصل از کلمه قدیمی لیبیایی «تبغ» به معنی حفاظت، گرفته شده است. اما مورخان دیگر معتقدند که به زبان یونانی باستان نام آن «توکای» بوده، و دیودور سیسیلی، مورخ یونان باستان آن را شهری زیبا و عظیم توصیف کرده است.
با آن که ثابت شده بسیاری از بنا‌ها و اماکن دقه، مانند مقبره، گورستان و معابد آن مربوط به قبل از تسلط رومی‌ها بر شهر است، اما دوران رومی‌ها معروف‌ترین بخش از تاریخ آن محسوب می‌شود.
دقه در قرن چهارم قبل از میلاد مسیح و تحت تاثیر شهر کارتاژ بنا شد. کارتاژ را فینیقی‌هایی پرپا کرده بودند که از سواحل شرقی مدیترانه به تونس امروز رسیده بودند. در جنگ رومی‌ها علیه کارتاژ، دقه متحد روم بود و از همین رو نیرو‌های رومی که در 146 سال قبل از میلاد به کارتاژ حمله کردند، به آن آسیب نزدند.
معماری دقه مشابه هر شهر سنتی رومی، از جمله پومپی در ایتالیا و جرش در اردن است. در مرکز شهر، معبد، میدان، بازار، حمام عمومی، آمفی‌تئاتر، خانه‌های بزرگ و کوچک و معابد دیده می‌شوند. مخازن تامین‌کننده آب و گورستان نیز دورتر از مرکز واقع شده‌اند.
دقه در منطقه‌ای کوهستانی در 106 کیلومتری شهر تونس و در محلی با خاک حاصلخیز و آب‌وهوای خنک بنا شده و برای رسیدن به دروازه ورود به آن که امروز از جمله موزه‌های تونس است، باید از جاده‌ای پرپیچ‌وخم بالا رفت و پس از آن است که تصویری خیره‌کننده از چشم‌انداز ستون‌ها و دیوار‌های هزاران ساله در میان باغ‌های زیتون و گندم‌زار‌های اطراف، منظره‌ای چشم‌نواز خلق می‌کنند و موزاییک‌های رنگارنگ و خیره‌کننده‌ای که در گوشه‌وکنار بنا‌ها طی حفاری‌ها بیرون آمده، نشان از شکوه گذشته دارد.
موزائیک‌های کف بنا‌ها از سنگ‌های مربع به ضلع حدود یک سانتیمتر و به رنگ‌های طبیعی ساخته شده است
راهنمای موزه گفت که دولت تونس در تلاش برای خرید اراضی اطراف شهر باستانی از روستاییان محلی است چرا که به طور قطع حفاری بیشتر منجر به کشف بخش‌های تاریخی دیگر خواهد شد.
شمار ساکنین شهر در بیشترین حالت حدود پنج هزار نفر تخمین زده شده و مشخصاتی، چون موقعیت مناسب دفاعی، وجود مصالح ساخت‌وساز، چشمه‌های آب و خاک حاصلخیز تمامی نیاز‌های لازم برای احداث یک شهر باستانی را یکجا دارد. برخی از درختان زیتون موجود در این شهر تاریخی، جزو دارائی‌های باستانی آن به شمار می‌روند.
سرزمین تونس در طول تاریخ عرصه به قدرت رسیدن و سقوط سلسله‌های مختلف بوده است. در تونس تکمیل پروژه‌های راه‌سازی معمولا سال‌ها طول می‌کشد و باور عموم معمولا آن را به فساد و سوءمدیریت مقام‌ها نسبت می‌دهد. اما به گفته کارشناسان تاریخ در تونس می‌گویند دلیل اصلی تغییر و تحول مدام در نقشه‌های راه‌سازی کشف آثار باستانی و بقایای تمدن‌های تاریخی در زیر خاک است.
مرمر و عمدتا سنگ آهک مصالح ساختمانی عمده دقه هستند و ستون‌های عظیم موجود در آمفی‌تئاتر و معابد آن هزاران سال است که در مقابل باد و باران مقاومت کرده‌اند. وجود سنگ آهک در مجاورت شهر و خاصیت جذب و نگهداری آب در آن علت بقای باغ‌های زیتون اطراف شهر است.
در حال حاضر پروژه‌های حفاری و مرمت در دقه در جریان است و یونسکو گفته با آن که اطلاعات اندکی درباره تاریخ قبل از رومیان موجود است، اما کشفیات تازه در جریان حفاری‌ها از جمله تقویم و قطب‌نمای حک شده بر زمین سنگی میدان شهر، تصور قبلی درباره آن را متحول کرده است.
منبع: ایندیپندنت
