بیماری زونا و مراقبت‌های آن

دکتر اکرم صالحی -  طب سنتی

تحریریه زندگی آنلاین : زونا به‌نوعی از بیماری‌های عفونی عصب و پوست اطراف آن اطلاق می‌شود که در اثر فعالیت مجدد ویروس آبله‌مرغان در فردی که قبلاً به آن مبتلا شده است، ایجاد می‌شود. اگر شخص در طول عمرش آبله‌مرغان گرفته باشد، تقریباً بین 10 تا 20 درصد احتمال ابتلا به زونا وجود دارد و با افزایش سن بعد از 50 سالگی ، این احتمال هم افزایش می‌یابد.زونا که در اصطلاح پزشکی هرپس زوستر نام دارد، می‌تواند به ریشه یکی از اعصاب شما وارد شود و منتظر بماند تا دوباره فعال شود. پژوهش‌ها نشان می‌دهد از هر چهار نفر، یکی از آن‌ها در طول زندگی خود به زونا دچار خواهد شد. زمانی که ویروس هرپس زوستر پس از سال‌ها فعال می‌شود، منجر به ایجاد بیماری می‌شود. در این مقاله به بررسی بیماری زونا در سالمندان، علائم و روش‌های درمان آن خواهیم پرداخت.

 بیشتربخوانید:

ابتلا به زونا

علائم زونا شامل چه مواردی است؟

نشانه اصلی زونا بروز درد است و به دنبال آن بثوراتی ایجاد می‌شود که تبدیل به تاول‌های خارش‌دار خواهد شد که از نظر ظاهری شبیه به آبله‌مرغان است. تاول‌های جدید ممکن است در حدود یک هفته بعد ظاهر شوند که در طی چند روز، خشک و زردرنگ خواهند شد. پس از آن پوسته‌ها در جایی که تاول وجود دارد، تشکیل می‌شوند که ممکن است رد زخم خفیفی به‌جا بماند.درد ناشی از دچار شدن به زونا، می‌تواند یک درد خفیف و یا احساس سوزش باشد و شدت آن از خفیف تا شدید می‌تواند باشد. ضمن اینکه ناحیه آسیب‌دیده، معمولاً حساس‌تر از سایر نقاط است. در برخی موارد، زونا می‌تواند مجموعه‌ای از علائم اولیه را ایجاد کند که چند روز قبل از ظهور بثورات دردناک ایجاد می‌شود که ممکن است شامل موارد زیر باشد:سردرد، احساس سوزش، سوزن سوزن شدن، بی‌حسی یا خارش پوست در ناحیه آسیب‌دیده، تب.

دوره ابتلا به بیماری زونا به‌طورمعمول حدود دو تا چهار هفته طول می‌کشد و معمولاً یک ناحیه خاص در یک‌طرف بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد که می‌تواند شامل هر قسمتی از بدن فرد باشد اما قفسه سینه و شکم، از جمله شایع‌ترین مناطق است.

 در چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

بیماری زونا در سالمندان معمولاً جدی نیست، اما در صورت تشخیص علائم، ضروری است در اسرع وقت به پزشک عمومی مراجعه کنید که قادر به تشخیص زونا بر اساس علائم فرد و ظاهر بثورات است. درمان زودرس و به‌موقع می‌تواند به کاهش شدت علائم و نیز عوارض احتمالی کمک شایانی کند.البته ممکن است پزشک عمومی بخواهد در برخی از موارد با پزشکان متخصص در این حوزه مشورت کند که در این صورت مراجعه به بیمارستان ضروری خواهد بود. مواردی که ممکن است نیازمند ارجاع به پزشک متخصص باشد، شامل موارد زیر است:

 بیشتربخوانید:

غذا؛ داروی معجزه‌گر در بیماری تبخال

فرد مشکوک به عوارض زونا مانند مننژیت یا انسفالیت باشد.

 زمانی که زونا، چشم‌های شخص سالمند را درگیر کند. لازم به ذکر است درصورتی‌که این موارد به‌سرعت درمان نشود، این خطر وجود دارد که مشکلات دائمی بینایی به وجود بیاید.درصورتی‌که تشخیص پزشک عمومی، قطعی نباشد و یا اینکه بیمار به شیوه‌های درمانی موجود، پاسخ ندهد.

درصورتی‌که فرد بیش از دو بار به این بیماری مبتلا شده باشد.

علت بروز بیماری زونا شامل چه عواملی است؟

بیشتر افراد در طول عمرشان به آبله‌مرغان مبتلا می‌شوند. اما پس از بهبود بیماری، ویروس هرپس زوستر در سیستم عصبی به حالت غیرفعال باقی می‌ماند و توسط سیستم ایمنی بدن تحت کنترل نگه داشته می‌شود درحالی‌که می‌تواند در مراحل بعدی زندگی دوباره فعال شود و عامل ایجاد بیماری زونا باشد.افراد می‌توانند تا دو بار مبتلا به زونا باشند اما در موارد بالاتر، بسیار نادر است. این‌که چرا ویروس زونا در مراحل بعدی زندگی مجدداً فعال می‌شود، مشخص نیست اما تصور می‌شود که بیشتر به دلیل کاهش ایمنی و عدم مقاومت بدن در برابر عفونت‌ها و بیماری‌هاست که می‌تواند ناشی از دلایل زیر باشد:

بالا رفتن سن: با افزایش سن ممکن است از ایمنی بدن کاسته شده و زونا معمولاً در افراد بالای 70 سال دیده می‌شود.

استرس: در هنگام بروز استرس، آزاد شدن برخی مواد شیمیایی می‌تواند از عملکرد صحیح سیستم ایمنی بدن جلوگیری کند.

بیماری ایدز: افراد مبتلا به اچ آی وی یا ایدز بسیار بیشتر از سایر افراد به بیماری زونا دچار می‌شوند زیرا سیستم ایمنی بدن آن‌ها ضعیف‌تر از سایرین است.

پیوند مغز استخوان: درصورتی‌که شخص، جراحی پیوند مغز استخوان را به‌تازگی انجام داده باشد، سیستم ایمنی بدن او به دلیل شرایط قبل از جراحی دچار ضعف خواهد بود.

پیوند اعضای بدن: در زمان جراحی پیوند اعضای بدن ممکن است لازم باشد به جهت سرکوب سیستم ایمنی بدن، داروهایی مصرف شود تا بدن شخص، عضو پیوندی را پس نزند که این امر سبب ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن خواهد شد.

شیمی‌درمانی: داروهای شیمی‌درمانی که اغلب برای درمان انواع مختلف سرطان استفاده می‌شود، می‌تواند به‌طور موقت، باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن گردد.

 بیماری زونا چگونه درمان می‌شود؟

اگرچه هیچ درمان خاصی برای بیماری زونا در سالمندان وجود ندارد اما برای تسکین علائم آن تا زمان برطرف شدن بیماری که در حدود دو تا چهار هفته طول می‌کشد، اقداماتی می‌توان انجام داد:

پوشاندن بثورات توسط لباس یا پانسمان نچسب به جهت کاهش خطر ابتلای سایر افراد به آبله‌مرغان، استفاده از داروهای مسکن مانند پاراستامول، پروفن و کدئین، داروهای ضد ویروس که البته تمام افراد به آن نیاز ندارند.

رژیم غذایی افراد مبتلا به زونا باید شامل چه مواردی باشد؟

عرقیجات: نوشیدن عرق‌های ترکیبی مثل اسطوخدوس، گل‌گاوزبان، بادرنجبویه

مواد غذایی سرشار از ویتامین B :ویروس زونا سیستم عصبی را درگیر می‌کند و بیمار باید غذاهای سرشار از ویتامین‌هایB، گوشت گوساله، مرغ، تخم‌مرغ و ماهی مصرف کند

مصرف سیر و پیاز: این مواد به علت داشتن آلیسین می‌تواند به بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن کمک کند.

نوشیدن آب: نوشیدن آب  کافی، کلیدی برای پاک کردن ویروس از کل بدن است.

مصرف غذاهای سرشار از ویتامینC: 

میوه‌ها و سبزیجات زرد، نارنجی و سبز به افزایش میزان ویتامینC، تقویت سیستم ایمنی بدن و تسریع فرآیند بهبود بیماری زونا در سالمندان می‌شود.

سبزیجات دارای برگ سبز:  این مواد سرشار از بتا کاروتن و کلسیم هستند که موجب ارتقای سیستم ایمنی بدن می‌شوند.

عوارض بیماری زونا در سالمندان شامل چه مواردی است؟

زونا در سالمندان گاهی می‌تواند منجر به عارضه‌هایی همچون نور آلرژی پس از گرما شودکه در این مرحله دردهای شدید عصبی  تا چندین ماه پس از بهبود بثورات ادامه دارد.

کارکرد واکسن زونا چیست؟

واکسن زونا که موسوم به  Zostavax

می‌تواند احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش دهد.

 اگر بعد از استفاده از این واکسن به زونا مبتلا شدید، باید بدانید به علت اثرات واکسن، علائم این بیماری خفیف‌تر خواهد بود و در مد زمان کمتری بهبود حاصل خواهد شد.

 آیا بیماری زونا واگیردار است؟

امکان انتقال ویروس زونا از شخص مبتلا به زونا و یا حتی آبله‌مرغان ممکن نیست. بااین‌حال درصورتی‌که تاکنون آبله‌مرغان نگرفته باشید، امکان ابتلا به آن از طریق بیمار دارای زونا وجود دارد. تاول‌های تشکیل شده حاوی ویروس زنده هستند. اگر فردی که هرگز به آبله‌مرغان مبتلا نشده است با یک تاول باز در تماس مستقیم باشد، به آن دچار خواهد شد.

چگونه می‌توان از شیوع ویروس زونا جلوگیری کرد؟

درصورتی‌که شخص مبتلا به بیماری زونا باشد، تا زمانی که آخرین تاول خشک نشود، می‌تواند دیگران را نیز مبتلا به ویروس کند. برای جلوگیری از انتقال ویروس، از به اشتراک گذاشتن حوله و سایر وسایل شخصی خود اکیداً پرهیز کنید.درصورتی‌که بثورات روی پوست، دارای ترشحاتی باشد، بهتر است از حضور در اجتماع و فعالیت‌های جمعی خودداری کنید زیرا ابتلا به آبله‌مرغان می‌تواند برای برخی از افراد بسیار خطرناک باشد.