رکسانا خوشابی - کارشناس ارشد مشاوره
تحریریه زندگی آنلاین : گرچه بسیاری از والدین گمان می‌کنند که بهترین کاری که برای فرزندانشان می‌توانند انجام بدهند این است که پول فراوان برایشان خرج کنند، آنها را به مسافرت‌های خارجی ببرند، وسایل گرانقیمت برایشان بخرند، آنها را مجبور به درس خواندن و گذراندن کلاس‌های مختلف کنند و ...، اما یافته‌های علمی نشان می‌دهد که بهترین کارهایی که می‌توانیم برای فرزندانمان انجام بدهیم این‌ها نیست. از آن جا که متاسفانه آمار افسردگی در کشور ما و بسیاری دیگر از کشورهای جهان، خصوصا بعد از بروز بیماری کرونا افزایش یافته، یکی از بهترین کارهایی که می‌توانیم برای فرزندانمان انجام بدهیم این است که از افسردگی آنها پیشگیری کنیم. این کار ممکن است برای بزرگسالان کمی مشکل باشد، اما برای کودکان و نوجوانان کافی است که هر روز سعی کنیم آنها را بخندانیم.
شاید جالب باشد بدانید که در آزمایشی به دو گروه از افراد سالم که نه افسردگی داشتند و نه دارای خلق بالای بیش از حد، دو گونه ماسک دادند به یک گروه نقابی دادند که یک چهره خندان را نشان می‌داد و به گروه دیگر نقابی دادند که یک چهره عادی را نشان می‌داد که از آن خوشحالی یا غم پیدا نبود. بعد از گذشت چندین روز دیده شد که فرد عادی که نقاب خوشحالی به چهره زده بود از نظر روحیات وضعیت بهتری دارد، اما آن کسی که نقاب با حالت عادی به صورت خود داشت، از نظر خلقی تغییری پیدا نکرده بود، یعنی حتی یک نقاب خنده، توانست بر میزان شادی فرد تاثیر بگذارد!
بنابراین توصیه به بیماران افسرده این است که تا جایی که ممکن است بخندند، در فعالیت‌های شادی‌بخش مشارکت داشته باشند، فیلم‌های کمدی ببینند، داستان‌های خنده‌دار مطالعه کنند و به معاشرت با دیگران بپردازند و همینطور ورزش و فعالیت‌های گروهی را فراموش نکنند که تأثیر بسیار مؤثر در رفع افسردگی داشته و در عین حال مفرح و شادی‌برانگیز است و این همان کاری است که برای پیشگیری از افسردگی در خانواده و جامعه‌مان باید انجام بدهیم.
بیشتربخوانید:
خنده و کودکی
همه ما در زمان کودکی زیاد خندیده‌ایم و خصوصا خنده‌های بی‌دلیل را زیاد تجربه کرده‌ایم. به قول مادر بزرگم ما از تَرَک دیوار هم می‌خندیدیم. کودکان معمولا خود به خود شادند و می‌خندند، اما متاسفانه کودکان زمان ما اخموتر شده‌اند و شاید این اخمو شدن بی‌ارتباط به نوع تربیت و آموزش دادن‌های ما نباشد و چه بسا خود ما هم نسبت به آنچه که باید باشیم اخموتریم و کمتر می‌خندیم، اما واقعیت این است که خنده خرج ندارد و همه ما می‌توانیم هر زمان که بخواهیم بخندیم و خودمان را شاد کنیم. شاید باورتان نشود، اما خنده همانطور که گفته می‌شود، برای بسیاری از دردها درمان است، زیرا مهم‌ترین کاری که خنده برای ما انجام می‌دهد آن است که به اعصاب ما تعادل داده و از بروز امراض مختلف جسمی جلوگیری می‌نماید. خنده هورمون‌های استرس را بسیار کم کرده و باعث می‌شود که ما کمتر عصبانی شویم و از بالا رفتن فشار خون جلوگیری می‌نماید. خنده همچنین باعث بالا رفتن تعداد سلول‌های پروتئینی‌ای می‌شود که از بیمار شدن‌مان جلوگیری می‌کنند. بیشتر شدن بزاق دهان از ورود بیماری‌های عفونی از طریق دهان جلوگیری کرده و کمک بزرگی به ما می‌کند.
خنده؛ جذابیت بخش در ارتباطات
کودکان و نوجوانان زیادی از اینکه نمی‌توانند در گروه همسالانشان دوست پیدا کنند، در عذابند. آنها گاهی به مشاور و گاهی به والدین خود از این بابت گله و شکایت می‌کنند. یکی از ساده‌ترین راه‌های جذابیت در جمع دوستان و دوستیابی، داشتن چهره بشاش است. در هنگام ورود به یک جمع ناآشنا، کسی ما را به سمت خود می‌کشاند که چهره‌ای خندان و بشاش داشته باشد؛ در واقع خنده تسهیل کننده روابط است و به ایجاد ارتباط سرعت می‌دهد و احساسی خوب و دلنشین را در فضای ارتباطی افراد ایجاد می‌کند. علاوه بر این، خنده راهی برای بودن با دیگران است. حتما تجربه کرده‌اید وقتی نمی‌خواهید در یک گروه احساس تنهایی کنید، هنگام خنده با آنان می‌خندید و آنها را همراهی می‌کنید. معمولا اگر بزرگ خانواده و یا حتی رئیس‌تان بخندد، شما نیز می‌خندید و این دقیقا همان حالتی است که گفته می‌شود با خنده می‌توان رفتارهای دیگران و حتی خلقیات آنان را کنترل کرد. به طور مثال اگر هنگام خطر شما بخندید و فرد تهدیدکننده نیز بخندد، تا حدود زیادی مشکل حل می‌شود. اگر شما به عنوان مادر یا پدر در خانه به مشکلات و دردها و ناراحتی‌ها بخندید فرزندانتان هم همین را یاد خواهند گرفت.
بیشتربخوانید:
خنده؛ نوعی ورزش!
یکی از کارهای دیگری که باید برای فرزندانمان به طور منظم انجام بدهیم، این است که تحرک بدنی آنها را بیشتر کنیم و کمک کنیم ورزش و بازی آنها قطع نشود، البته بازی و ورزش باید روزانه باشد، اما اگر امکان ورزش روزانه نباشد، حداقل آخر هفته‌ها باید آنها را به طبیعت ببریم و اجازه دهیم انرژی خود را صرف بازی و تحرک کنند. متاسفانه فرزندان ما مدام با گوشی و لپ‌تاپ سر و کار دارند و اگر تحرک کافی بدنی نداشته باشند، تعادل سلامتی آنها به هم می‌خورد و مستعد افسردگی و رکود خواهند شد.
اما جالب است بدانید که خنده هم می‌تواند نوعی ورزش به حساب بیاید. در واقع 100 بار خندیدن برابر 15 دقیقه دوچرخه‌سواری است، پس خنده روزانه می‌تواند یک ورزش به حساب بیاید، چون باعث می‌شود که اکسیژن خون بالا رفته و فشار خون پایین بیاید. به گفته پزشکان، اکثر مردم احساسات منفی خود از قبیل ترس یا نفرت را در خود نگه می‌دارند و خنده، راه موثری است برای بیرون ریختن این احساسات.
لبخند زدن و خندیدن برای سلامت جسم هم مفید است و تأثیر فراوانی نیز در سلامت روان دارد. همانگونه که تحقیقات نشان داده است، حداقل 15 دقیقه خندیدن در روز، میزان سوخت کالری را تا بیش از 40 درصد افزایش می‌دهد، ماهیچه‌ها را تا 45 دقیقه شل می‌کند، سیستم ایمنی بدن را افزایش می‌دهد، موجب پایین آمدن فشار خون و همچنین باعث آزاد شدن اندورفین‌ها به عنوان «هورمون‌های خوشبختی» در طول فعالیت‌های جسمی می‌شود که مسئول احساسات خوشایند و تسکین درد است. هنگامی‌که ما می‌خندیم فشارخونمان افزایش پیداکرده و ضربان قلبمان بالا می‌رود. در این زمان ریتم تنفس ما نیز تغییر کرده و سطح مواد شیمیایی در مغز تغییر می‌کند. قابل‌توجه است که همه این تغییرات فیزیولوژیکی ما در تندرستی و سلامتمان مؤثر است و سطح آن را افزایش می‌دهد.
خنده بر هر درد بی‌درمان دواست!
در تکمیل دلایل علمی برای خندیدن این را هم بگویم که یک دانشمند ژاپنى در حال تحقیق درباره اسرار خنده است. به اعتقاد وى خنده باعث نشاط ژن‌هاى افراد مى شود. «کازو موراکامى» دانشمند علم ژنتیک امیدوار است که با مشارکت همکاران تحقیقاتى خود یعنى کمدین‌ها، لطیفه را به یک درمان کم هزینه و موثر تبدیل کند. تا به حال تصور بر این بوده که ژن‌ها اغلب تغییرناپذیرند، اما در واقع بیش از 90 درصد آنها غیرفعال هستند و یا در تولید پروتئین فعالیت کمى دارند، بنابراین برخى محرک‌ها می‌توانند ژن‌ها را بیدار و فعال کنند. فرضیه تجربى «موراکامى» عنوان مىکند که خنده یکى از این محرک‌ها است که با تحریک انرژى درون DNA افراد مىتواند به درمان بیمارى‌ها کمک کند. در ژاپن و برخی کشورها تعداد زیادى «باشگاه‌هاى خنده» وجود دارد که اعضاى آن فقط براى لذت بردن از خنده گرد هم مىآیند. شما هم می‌توانید نظیر چنین باشگاهی را در منزل خود ایجاد کنید و بیشتر بخندید.
بیشتر بخوانید:
تاثیر خنده بر کاهش تنش در خانواده
خنده باعث بهبود روابط و ایجاد فضایی صمیمی و کاهش عصبانیت در خانواده می‌شود و همچنین منجر به درگیری کمتر و کارایی بیشتر جمع خواهد شد. به اشتراک گذاشتن موضوعات خنده‌دار با همسر و فرزندان و اعضای خانواده زمینه‌های مشترکی از احساسات خوب را برای شما به ارمغان می‌آورد. شاید به نظر برسد که خنده‌های غیرواقعی خنده‌های موثری نیستند، اما همین خنده‌ها هم از مغز محافظت می‌کنند. هنگامی که مغز شما در معرض هورمون بیش از حد استرس قرار می‌گیرد، مناطقی از مغز شروع به مردن می‌کند و اندورفین ناشی از خنده می‌تواند از کشته شدن آن سلول‌ها در زمان استرس جلوگیری کند یا میزان آن را کاهش دهد، بنابراین بی‌دلیل بخندید، یعنی اگر روزی دچار استرس شدید و دلیلی برای خندیدن نداشتید منتظر دلیل نباشید و بدون دلیل لبخند بزنید. خنده و تمرین لبخند در حالت عادی که به نوعی باید آن را لبخند جعلی نامید، نه تنها باعث کاهش استرس شده، بلکه منجر به کنترل میزان ضربان قلب نیز می‌شود.