هوشیاری از مرگ چه ارتباطی به حال و هوای انسان دارد؟
کاملاً آشکار است که به یاد آوردن آدم ها از اینکه یک روز خواهند مرد بر احساسات آنها اثر می گذارد. اما آیا مردها و زن ها واکنش متفاوتی نسبت به این واقعیت تلخ زندگی نشان می دهند؟
روانشناسان اجتماعی در یک تحقیق بیشتر از 15 سال بر روی واکنش انسانها نسبت به یادآوری مرگ کار کردند. برای این منظور از آنها خواسته شد یک پاسخ کوتاه به دو مورد مربوط به مرگشان بنویسند (مثلاً، “لطفاً احساسات و افکاری که یاد مرگ در شما ایجاد می کند را به دقت شرح دهید”.)
در کمال تعجب این محققان به این نتیجه رسیدند که یاد مرگ (نسبت به سایر موضوعات آزار دهنده) موجب تغییر حال و هوا و احساسات نمی شود. تحقیقات متعددی نشان داد که زنان و مردان بعد از اینکه مرگ به آنها یادآوری شد احساست متفاوتی گزارش نکردند. تفکر استاندارد مربوطه این است که یادآوری ها از مرگ تاثیر چندانی بر احساسات آنها ندارد، گرچه گاهی تاثیرات دیگری به دنبال دارد (مثلاً افزایش پیشرفت در زندگی، نیاز به یکپارچگی و دفاع از جهان بینی).
رابرت کاستنباوم نویسنده روانشناسی مرگ و پروفسور دانشگاه آریزونا در این تحقیق به دنبال ردپایی از احساسات در نوشته ها و پاسخ های شرکت کننده ها بود. به عبارت دیگر، شاید پرسیدن اینکه مردم احساسات عمیق را چطور حس می کنند برای تشخیص واکنش های احساسی آنها کافی نیست. این مورد مخصوصاً درمورد مردها که درمقایسه با خانم ها معمولاً کمتر احساسی هستند و احساسات خود را کمتر بیان می کنند صدق می کند.
نتایج این تحقیق نشان داد که 68 مورد از خانم ها در پاسخ های خود گزارش دادند که یاد مرگ و فکر کردن به آن موجب بروز اضطراب در آنها می شد، در حالیکه این آمار برای مردان فقط 36 مورد بود. درمقابل، 53 نفر از خانم ها گزارش دادند که یاد مرگ موجب ناراحتی آنها می شود و این تعداد برای آقایان 45 نفر بود. همنچنین محققین متوجه شدند که تنها 11 نفر از خانم ها بیان داشته اند که یاد مرگ هیچ تاثیری بر آنها نداشته درحالیکه این تعداد برای آقایان 22 نفر بود.
جالب توجه است که 44 نفر از خانم ها احساسات مثبتی را در پاسخ های خود ذکر کردند (کلماتی مثل جالب، مفتخر، راضی، لذت بخش) ولی فقط 30 نفر از مردان چنین حسی را گزارش دادند.
نکات مختلفی در این یافته ها دیده می شود. اول اینکه، به نظر می رسد یاد مرگ موجب بروز واکنش های احساسی می شود حتی اگر روش های قدیم برای ارزیابی حال و هوا قادر به تشخیص این نکته نبوده اند. دوم اینکه، یاد مرگ نه تنها موجب ترسیدن انسانها نمی شود بلکه برای آنها ناراحت کننده نیز هست. سوم اینکه، خیلی ها از به یاد آوردن اینکه روزی می میرند خوشحال می شوند! و آخر اینکه، زنان احساسات مثبت و منفی بیشتری نسبت به مردان گزارش دادند که با تحقیقات جدید که نشان می دهد احساست مثبت و منفی در کنار هم وجود دارد مطابقت دارد.
مرگ از همه پنهان است. مردم معمولاً ترجیح می دهند درمورد آن حرف نزنند یا به آن فکر نکنند مخصوصاً وقت هایی که ناراحت و غصه دار نیستند یا به خاطر بیماری یا هر چیز دیگر مرگشان را نزدیک نمی بینند. اما متاسفانه چیزهایی که انسانها را یاد مرگ می اندازد همه جا وجود دارد.
و این تحقیق نشان می دهد که یادآورندگان مرگ می توانند تاثیر احساسی عمیقی بر روی زندگی روزمره مردم داشته باشد. بااینحال، افراد کمی هستند که تصور می کنند که نگرانی از مرگ یکی از نگرانی های مهم انسهانهاست.
