خوددرمانی در اعتیاد

دکتر محمدرضا قدیرزاده

 یکی از موضوعات مهم در مبحث درمان اعتیاد، خوددرمانی در این حوزه می‌باشد. همانگونه که می‌دانید اعتیاد یک بیماری مزمن عودکننده است و همین خاصیت منجر به این می‌‌شود که فرد معتاد انواع روش‌های درمانی را در طول زندگی تجربه نماید. در شرح حالی‌‌که از بیماران معتاد گرفته می‌‌شود اغلب سابقه چندین مرتبه رفتن به کمپ، ترک در منزل و استفاده از انواع و اقسام داروها را ذکر می‌‌کنند.

متاسفانه عدم اطلاع رسانی صحیح درخصوص درمان‌های استاندارد، ترس از افشای هویت افراد معتاد و از همه مهم‌تر پدیده انکار اعتیاد باعث می‌‌شود که افراد بیمار به مراکز درمان سوءمصرف مواد مراجعه نکنند و سعی نمایند مشکل اعتیاد خود را با خوددرمانی برطرف نمایند.

نورجیزک و تمجیزک

اغلب این خود درمانی‌ها نه تنها به درمان اعتیاد منجر نمی‌شود بلکه به پیچیده‌تر شدن مشکل اعتیاد فرد می‌‌انجامد. به عنوان مثال چندسال قبل ماده‌ای به نام‌های نورجیزک و تمجیزک از طریق مرزهای شرقی وارد کشور شد که تبلیغ گسترده‌ای درخصوص خواص درمانی آن بین معتادان صورت گرفت.

این مواد که به صورت ویال و آمپول می‌‌باشد در اصل حاوی ماده بوپره نورفین و داروی کورتن می‌‌باشد و با توجه به استفاده تزریقی آن در کوتاه مدت بدلیل وجود داروی کورتن و پدیده جذب آب و نمک در بدن منجر به افزایش وزن و روشن شدن پوست می‌‌شود که در این حالت بیمار فکر می‌‌کند در حال بهبودی می‌‌باشد در حالیکه متاسفانه فرد معتاد علاوه بر عوارض مصرف تزریقی بوپره نورفین دچار عوارض مصرف کورتن نیز می‌‌گردد و در آن سال‌ها موارد زیادی از مرگ و میر بیماران بر اثر استفاده از نورجیزک و تمجیزک گزارش شد.

یکی از روش‌های سوداگران مرگ در تبلیغ مواد اعتیادآور جدید، تبلیغ به عنوان داروی ترک اعتیاد می‌‌باشد که همین موضوع نیز خود به گسترش آن ماده کمک می‌‌کند به عنوان مثال یکی از تبلیغاتی که در مورد مصرف شیشه انجام می‌‌شود این است که این ماده نه تنها اعتیاد نمی آورد بلکه با مصرف آن نیز مورفین بدن شسته شده و فرد معتاد به تدریج ماده مخدر را ترک می‌‌کند.

همین موضوع باعث شد که بسیاری از افراد معتاد به مواد مخدر به امید درمان و رهایی از ماده افیونی به مصرف ماده روانگردان شیشه روی بیاورند و در حالیکه در اوایل،‌ مصرف مواد مخدر آنها نیز تا حدودی کاسته می‌‌شود به امید درمان سریع‌تر به میزان مصرف شیشه می‌‌افزودند غافل از اینکه خود را در دامان ماده‌ای به مراتب خطرناک‌تر انداخته‌اند.

با اقبال مردم به طب سنتی و استفاده از درمان‌های گیاهی، مسأله درمان اعتیاد با مواد گیاهی نیز مورد توجه بیماران و خانواده معتادان قرار گرفت که این مطلب نیز به خوددرمانی در اعتیاد منجر گردیده است.

داروهای گیاهی

در حال حاضر داروهای گیاهی درمان اعتیاد به دو صورت تبلیغ و توزیع می‌‌شود: مورد اول به صورت تبلیغات در شبکه‌های ماهواره‌ای می‌‌باشد که اعلام می‌‌شود داروهای مذکور صد در صد گیاهی، بدون عوارض و با تایید سازمان غذا و داروی آمریکا بوده و پس از یک دوره درمان فرد از دام اعتیاد رهایی می‌‌یابد.

بررسی‌های صورت گرفته در مرکز تحقیقات پزشکی قانونی بر روی این داروها نشان داد علیرغم تبلیغ صورت گرفته، ماده موثره موجود در این داروها که به صورت قرص، کپسول و شربت توزیع می‌‌شوند داروهای شیمیایی اعتیادآوری از قبیل ترامادول، دیازپام، دیفنوکسیلات و داروهای اعصاب می‌‌باشد که مصرف آنها در طولانی مدت منجر به اعتیاد فرد مصرف کننده به این مواد خواهد شد و فرد، مشتری دایم این داروها می‌‌شود.

عطاری‌ها که به عنوان عرضه کننده داروهای طب سنتی در کشور ما شناخته می‌‌شوند نیز خود به محلی برای عرضه انواع و اقسام داروهای ترک اعتیاد تبدیل شده اند به طوری که توزیع غیرقانونی و خارج از ضوابط داروهای ترک اعتیاد از قبیل متادون، بوپره نورفین و شربت تریاک به‌طور شایع در این مراکز دیده می‌‌شود.

این موضوع باعث می‌‌شود که فرد معتاد به جای مراجعه به مراکز درمان سوءمصرف مواد که به صورت علمی زیر نظر پزشک، روانشناس و مددکار اداره می‌‌شود به این عطاری‌ها مراجعه و داروی مورد نیاز خود را تهیه کند. همانطور که می‌‌دانید مصرف این داروها به صورت خودسرانه می‌‌تواند منجر به اعتیاد فرد به این داروها شده و معضل اعتیاد فرد را دو چندان نماید.

متاسفانه در عطاری‌ها داروهای دیگری به عنوان داروی گیاهی ترک اعتیاد به صورت قرص و کپسول و با نام‌های دراگون،‌ دتای هندی و... توزیع می‌‌شود که آزمایش‌های صورت گرفته روی این داروها نیز نشان داد که علیرغم ادعای صددرصد گیاهی بودن دارای مواد شیمیایی از قبیل ترامادول، دیفنوکسیلات، کدئین، دکسترومتورفان و... می‌‌باشد که مصرف درازمدت آن منجر به اعتیاد فرد به این مواد شده و می‌‌تواند عواقب خطرناکی برای فرد مصرف کننده داشته باشد.

ترامادول

یکی دیگر از داروهایی که توسط معتادان به صورت خودسرانه برای ترک از آن استفاده می‌‌شود داروی ترامادول می‌‌باشد که مصرف طولانی مدت آن نیز اعتیادی مشابه اعتیاد به تریاک برای فرد ایجاد می‌‌کند و حتی می‌‌تواند منجر به تشنج و مرگ فرد گردد.