تجربه جهانی از مناظره‌های انتخاباتی

در ایران پخش برنامه‌های مناظره‌محور به سال‌های ابتدایی انقلاب برمی‌گردد. در آن دوره نماینده‌هایی از جریان‌های مختلف فکری از جمله چپ مارکسیستی در مقابل نمایندگان اندیشه دینی قرار می‌گرفتند. با این حال مناظره‌های انتخاباتی تلویزیونی برای نخستین بار در سال 88 موردتوجه قرار گرفت و به آنتن راه پیدا کرد. از آن دوره به بعد هر چهار سال یک‌بار، مناظره‌های انتخاباتی در انتخابات ریاست‌جمهوری از تلویزیون پخش می‌شود و هنوز هم مخاطبان خاص خود را دارد. امسال نیز برگزاری مناظره‌های انتخاباتی در تلویزیون اگرچه گویا در مقایسه با سال‌های گذشته بیننده کمتری داشته اما همچنان جذابیت‌های خود را نیز حفظ کرده است. در ایران هنوز آمار دقیقی از تعداد بینندگان مناظره‌های انتخاباتی 1400 منتشر نشده اما پیش از برگزاری مناظره‌ها برخی مسوولان رسانه ملی پیش‌بینی کردند که تا 50 میلیون نفر بیننده مناظره‌ها خواهند بود اما هنوز هیچ آماری این پیش‌بینی را صحت‌سنجی نکرده است. تجربه‌های تاریخی در جهان و همچنین ایران حاکی از این است که هرکجا ساختار مناظره به معنای واقعی خود نزدیک شده، اتفاقا در نتیجه انتخابات هم بسیار تاثیرگذار بوده است. نمونه‌ای از این موارد که با موضوع مناظره نیکسون و کندی هم به آن اشاره شد، به‌عنوان اولین مناظره انتخاباتی تلویزیونی در تاریخ از آن یاد می‌شود. این مناظره در سال 1960 برگزار شد و زمانی که کندی توانست در مقابل دوربین‌های تلویزیون در مقابل نیکسون که آن زمان معاون رئیس‌جمهور هم بود، به پیروزی دست پیدا کند، پیروز انتخابات هم شد. از آن زمان تاکنون مناظره‌های تلویزیونی بین نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری و احزاب سیاسی به یکی از پربیننده‌ترین برنامه‌های تلویزیونی در جهان تبدیل شده‌اند. بر این اساس، در دورانی که پربیننده‌ترین برنامه‌های تلویزیونی به‌ندرت به رکوردهای چند ده میلیونی دست پیدا می‌کنند، مناظره‌های تلویزیونی ریاست‌جمهوری در جهان همچنان یکی از پرمخاطب‌ترین رویدادهای رسانه‌ای به‌شمار می‌روند.

  بینندگان میلیونی مناظره‌ها در جهان

در جدیدترین دوره از انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات‌متحده، براساس گزارش «ان‌بی‌سی‌نیوز» نخستین مناظره بین «جو بایدن» و «دونالد ترامپ» برای انتخابات ریاست‌جمهوری که 90 دقیقه به طول انجامید و از 16 شبکه به‌طور مستقیم پخش شد، 1/ 73 میلیون مخاطب داشت. «فاکس‌نیوز» با 8/ 17 میلیون بیننده بیشترین آمار مخاطبان این مناظره را به خود اختصاص داد و «ای‌بی‌سی» و «ان‌بی‌سی» نیز در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. در مرحله‌ پایانی مناظره‌ این دو نامزد نیز 63 میلیون مخاطب به تماشا نشستند. با این حال شمار بینندگان تلویزیونی مناظره نخست «بایدن» و «ترامپ» از نخستین مناظره انتخاباتی «هیلاری کلینتون» و «دونالد ترامپ» که 84 میلیون نفر مخاطب داشت، کمتر بود. به گفته «فوربس» رکورد پرمخاطب‌ترین مناظره انتخاباتی در تاریخ مناظره‌های انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات‌متحده به این مناظره که در سال 2016 برگزار شد تعلق دارد. «نیویورک‌تایمز» نیز اعلام کرده است پیش از سال 2016، رکورد پرمخاطب‌ترین مناظره ریاست‌جمهوری ایالات‌متحده به مناظره سال 1980 بین «جیمی کارتر» و «رونالد ریگان» با 6/ 80 میلیون تماشاگر تعلق داشت. همچنین براساس اطلاعات منتشرشده در وب‌سایت «نیلسون»، مناظره بین «جورج بوش پدر»، «بیل کلینتون» و «روس پروت» که در سال 1992 برگزار شد، 9/ 69 میلیون بیننده داشت. در مناظره سال 1976 بین «فورد» و «کارتر» نیز 7/ 69 میلیون نفر برنامه را تماشا کردند. در بریتانیا با توجه به الگوی متفاوت انتخاباتی، نخستین مناظره انتخاباتی تلویزیونی بین رهبران احزاب سیاسی در سال 2010 با حضور رهبران احزاب سیاسی برگزار شد. مناظره تلویزیونی 90 دقیقه‌ای بین «گوردون براون»، «دیوید کامرون» و «نیک کلگ» به‌طور میانگین حدود 4/ 9 میلیون مخاطب داشت. در سال 2015 نیز مناظره تلویزیونی چهار قسمتی با حضور سران هفت حزب اصلی بریتانیا برای انتخابات سراسری بریتانیا برگزار شد که بیش از هفت میلیون تماشاگر  داشت.