سکته خفیف تولید در اردیبهشت

در گزارش وزارت صمت از کالاهای منتخب صنعتی بر وضعیت تولید صنایع مختلف در دو ماه نخست سال تاکید شده و اغلب کالاها رشد مثبت را تجربه کرده‌اند. اما اگر این آمارها را جدا کنیم شرایط تغییر می‌کند. نکته مهم ماجرای کالاهای منتخب در بررسی وضعیت بخش‌های صنعت، معدن و صنایع معدنی در اردیبهشت 1400 نهفته است؛ موردی که از افزایش تعداد کالاهای درگیر رشد منفی تولید خبر می‌دهد. در واقع با جدا کردن آمار اردیبهشت از عملکرد دو ماهه، وضعیت نامتعادل برخی از کالاهای منتخب ناشی از برخی مسائل که در گزارش شامخ به آنها اشاره شده بود، مشخص می‌شود. در گزارش شاخص مدیران خرید صنعت در اردیبهشت 1400 (شامخ) تاکید شده بود تولید در اردیبهشت 1400 با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو شده که مهم‌ترین آنها قطعی برق و خسارت به دستگاه‌های تولیدی، کاهش تقاضا به‌دلیل انتخابات پیش‌رو و مسائلی نظیر کمبود مواد اولیه در برخی صنایع است. همچنین سردرگمی درخصوص توافقات برجام نیز منجر به نوسان قیمتی و اثر آن بر تقاضای کالا از سوی مشتریان شده است. حالا با کنار هم قرار دادن اعداد شامخ و نیز روند تولید کالاهای منتخب، می‌توان تایید کرد آنچه در شامخ آمده بود در سطح صنعت به شکل عینی بروز یافته است. اما این ادعا چگونه قابل اثبات است؟

تفکیک آمارهای تولید اعلام شده از سوی سیاستگذار به دو ماه فروردین و اردیبهشت پرده از بسیاری مسائل برمی‌دارد. در این چارچوب، 13 کالا در فاصله اردیبهشت 99تا اردیبهشت 1400 روندی منفی از رشد تولید را تجربه کرده‌اند. در همین مدت البته یک کالا وضعیتی کاملا باثبات داشته و تغییری در سطح تولید آن حاصل نشده است، ضمن اینکه2 کالا با رشدهای معمولی روبه‌رو شده‌اند. به‌طور کلی در اردیبهشت 1400 نسبت به اردیبهشت 99، از میان 39 قلم کالا، تولید 16 قلم کالای صنعتی و معدنی افت کرده یا با رشد محدود (یک تا 2 درصدی) روبه‌رو شده است. صنایعی مانند پتروشیمی، خودرو، نساجی، چرم و کفش و پاپوش وضعیتی رو به نزول را در این فاصله تجربه کرده‌اند.

بررسی وضعیت تولید کالاهای منتخب در اردیبهشت‌ماه 1400 در مقایسه با فروردین 1400 نیز نشان می‌دهد 8 کالای مختلف رشد منفی را تجربه کرده‌اند. بدترین وضعیت را در فاصله این نقطه، صنایعی مثل «نساجی»، ‌«صنایع معدنی» و «کفش و پاپوش» داشته‌اند که رشد منفی را در اغلب کالاهای منتخب تجربه کرده‌اند. در ادامه با مرور آمارهای تولید کالاهای منتخب در هر یک از این سه قاب، تصویر دقیق‌تری از شرایط صنعت در سال‌جاری در دسترس خواهد بود.

رشد فراگیر صنعت از دریچه آمارهای دوماهه

گزارش معاونت طرح و برنامه وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) نشان می‌دهد از ابتدای فروردین تا انتهای اردیبهشت 1400 کشور رشد مناسبی را در زمینه تولید صنعتی در بخش‌های صنایع، غذایی، خودرو، پتروشیمی، صنایع معدنی و لوازم خانگی تجربه کرده است. عبور سطح تولید صنعت فولاد از مرز 5 میلیون و 322 هزار تن در 62 روز نخست سال و فرارفتن تولید محصولات فولادی از 3/ 4 میلیون تن خبر از رونق تولید در این بخش طی 62 روز اول سال می‌دهد. همچنین تولید پتروشیمی کشور در این دوره زمانی از سطح 7/ 10 میلیون تن عبور کرده و خودروسازان نیز حدود 128 هزاردستگاه خودرو سواری و 9 هزار و 477 دستگاه وانت تولید کرده‌اند. خبر خوب از صنعت مواد غذایی، تداوم رشد تولید در بخش روغن نباتی است که از اواخر سال گذشته شروع شده و در سطحی باثبات و مناسب باقی مانده است. ادامه رونق تولید در صنعت لوازم خانگی نیز دیگر موردی است که نمی‌توان به سادگی از کنار آن گذشت. مهم‌ترین خبر در این صنعت، رشد تولید 25درصدی تلویزیون است که پیش‌تر آماری از آن ارائه نمی‌شد. افزایش تولید در صنعت کاشی و سرامیک هم دیگر خبر خوبی است که در گزارش تازه وزارت صمت می‌توان به آن استناد کرد. نگاهی به جدول گزارش به‌خوبی نشان می‌دهد که صنایع مختلف چه وضعیتی داشته و کدام یک رشد و کدام یک با نزول در سطح تولید روبه‌رو بوده‌اند.

سکته خفیف در ماه دوم

صنعت در فاصله انتهای فروردین تا اواخر اردیبهشت، روزگار نسبتا پرچالشی را گذرانده است. البته در این ماه، تمام اقلام تولید شده در صنعت خودرو اعم از سواری، وانت، کامیون، اتوبوس، تراکتور و کمباین روندی صعودی به خود گرفته‌اند این یعنی در اردیبهشت امسال صنعت خودرو وضعیتی بهتر از سال قبل را تجربه کرده است اما  رشد تولید پتروشیمی هم در فاصله فروردین تا اردیبهشت به منفی 9/ 1 درصد منفی رسیده است. در واقع اگر در فروردین تولید محصولات پتروشیمی در کشور 4/ 5 میلیون تن بوده، این عدد در اردیبهشت 1400 حدود 100 هزار تن کاهش یافته است. اغلب اقلام بخش نساجی مثل الیاف اکریلیک یا نخ فیلامنت نیز با کاهش تولید روبه‌رو شده‌اند. موردی که در گزارش شامخ تلویحا به آن اشاره شده بود. در آنجا ارقام موجود در شامخ صنعت نشان می‌داد مشکل بزرگ این صنعت، کمبود مواد اولیه است.

در بخش صنایع معدنی هم وضعیت تولیدات جالب است. با اینکه رویکرد کلی این بخش رو به رشد به نظر می‌رسد اما تولید کاتد مس در این ماه صفر شده ضمن اینکه آلومینا حدود 1/ 1 درصد کاهش تولید داشته است. کاهش 1/ 7 درصدی تولید کنسانتره زغال‌سنگ هم مهم‌ترین خبری است که از مجرای آمارهای وزارت صمت نیازمند توجه است. چرم هم در این ماه کاهش تولید داشته تا در کنار نزول 9/ 27 درصدی تولید «کفش و پاپوش»، شاهد وضعیتی نه چندان مناسب برای تولیدکنندگان فعال در زنجیره صنعت پوشاک باشیم.

اما در کنار همه این موارد، رشد بالای تولید یخچال فریزر و لباسشویی در ماه دوم سال که به ترتیب معادل 73 و 4/ 61 درصد بوده خبر خوبی است که از تثبیت رونق در صنعت لوازم خانگی حکایت دارد. رشد تولید فولاد خام و محصولات فولادی در کنار رشد تولید 25درصدی سیمان از دیگر مواردی است که در این بخش نباید به سادگی از کنار آنها گذشت.

تولید از زاویه اردیبهشت 1400

نمای دیگر تولید در اردیبهشت 1400 از بررسی تولید نقطه‌به‌نقطه کالاهای منتخب صنعتی قابل حصول است. در واقع در این قاب وضعیت تولید در اردیبهشت 1400 با وضعیت تولید در اردیبهشت 1399 مقایسه می‌شود. بررسی «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد همه اقلام مختلف صنعت خودرو اعم از سواری، وانت، اتوبوس، کامیون، تراکتور و کمباین با افت تولید روبه‌رو شده‌اند. به‌رغم اینکه جهت‌گیری دو ماه نخست 1400 این صنعت مثبت است اما بخش خودروسازی ایران در اردیبهشت رویکردی کاملا منفی داشته است. با استناد به آمارهای دو ماه اخیر وزارت صمت در بخش کالاهای صنعتی منتخب، تولید خودرو سواری در اردیبهشت با افت 5/ 22 درصدی، تولید وانت با نزول 7/ 15 درصدی، تولید اتوبوس، مینی‌بوس و ون با کاهش 7/ 32 درصدی و تولید تراکتور بیش از 42درصدی مواجه بوده است. رشد مثبت 9/ 3 درصدی در صنعت پتروشیمی، رشد 4/ 23 درصدی در تولید روغن نباتی، رشد تولید اقلام مختلف صنعت لوازم خانگی در کنار رشد تولید الکتروموتور، چرم، فولاد خام، فیبر، روغن صنعتی موتور، سیمان ، شیشه جام و ظروف چینی از دیگر وقایع مثبتی است که از دریچه بررسی آمارهای وزارت صمت می‌توان به آن رسید. البته افت محسوس تولید محصولات فولادی، کاهش قابل ملاحظه تولید کفش و پاپوش، افت 7/ 8 درصدی کنسانتره زغال‌سنگ در کنار نزول تولید سیمان، کاتد مس، سموم و انواع محصولات صنعت نساجی اعم از نخ و الیاف از جمله نکاتی است که جنبه منفی صنعت کشور در ماه اردیبهشت امسال نسبت به سال گذشته را به نمایش می‌گذارد.