فضاهای ایرانی و اسلامی: وقتی وارد یک بنا تاریخی می شوی در نگاه اول، نوع معماری آن توجه ات را جلب می کند، به دیوارها نگاه می کنی، با موشکافانه ترین حالت ممکن به تزییناتش می نگری، روی آن ها دست می کشی، نقش ها را دنبال می کنی، بالاتر و بالاتر می روی، وقتی به نهایت آن می رسی نفس درون سینه ات حبس می شود، سقف اتاق را می بینی، سقفی که همانند تاجی گران بها بر سر آن نشسته است، پر از نقش ها و طرح ها و تزیینات زیبا.
این تزیینات سقف را تبدیل کرده به آسمانی زیبا، آسمانی که گسترده شده تا تو بی نصیب نمانی از این همه زیبایی. بنا به بنا، اتاق به اتاق، فضا به فضا تزیینات این سقف ها با هم فرق می کند، هر کدامش قصه ای دارد درست مثل خودشان، منحصر به فرد و بی مانند. اصلا این سقف بنا شده اند تا آسمانی باشند از جنس چوب و گچ و فلز، همان قدر بلند، همان قدر با شکوه، همان قدر با اصالت و دست نیافتنی. با این مطلب جذاب از چیدانه همراه باشید تا در کنار هم ببینیم که هنرمندان ایرانی چگونه آسمان را در قالبی ملموس تر، قالبی از جنس زمین برای ما به تصویر کشیده اند.
به پای آهو می‌ماند؛ گچ‌بری‌های برجسته، بر آستانه‌ی خانه آویخته
مقرنس کاری ها عناصری هستند بی نظیر برای تزیین سقف ها، پس و پیش به روی سقف ها می نشینند، شبیه پای آهویی در جست و خیز، آهویی که می خرامد و ردی از زیبایی را بر جای می گذرارد، مقرنس ها بر بالاترین حد سقف می نشینند، در دلشان نقش های پر پیچ و خمی موج می زند، نقش هایی از اصالت و زیبایی، وقتی رنگ شان فیروزه ای است، آسمان را برایت تداعی می کند و شکوفه های نقش های اسلیمی درون آن می شود ستاره های این اسمان بی بدیل.
در زیر سقف خانه ما، خانه ای ساخته اند.
گاه سقف ها پوشیده می شد از کاربندی ها، تزیینات زیبایی که با حرکات دوار و ریتمیک خود، ضرب آهنگ زیبایی را در فضا طنین انداز می کردند، هر کدامشان نشست گاهی می شدند برای دیگری، آرام و بی صدا بر روی یک دیگر سوار می شدند، خشت به خشت، آجر به آجر با صبر و متانت، بالا می روند، روزنه ای را میان خود ایجاد می کنند، برای آن که خورشید پرتوهای طلایی اش را هم چون لباسی فاخر بر تن این آجر ها کند و زیبایی آن ها را تکامل ببخشد، بی شک آسمانی که از این روزنه پیداست بهترین بستر برای نمایش این همه زیبایی است.
رنگ و نقش اصالت بر چهره سقف ها
سقف ها گاه با سادگی شان و تنها با نقاشی هایی که بر پیکره شان نقش بسته متمایز و زیبا می شوند، نقش هایی که با ظرافت هر چه تمام تر کشیده شده اند، فقط کافی است تا وقتی پا به یکی از بنا های قدیمی می گذارید و از دیدن نقاشی های روی سقف لذت می برید، مردی را تصور کنید که بر روی داربست های چوبی لغزان، قلمویی ظریف بر دست گرفته و نقشی ظریف تر را بر پهنه سقف می کشد، حتی از تصورش هم حیران می مانی، آن جاست که دیگر نمی توانی از کنار این زیبایی ها ساده بگذری، آن جاست که می خواهی تمام روح این اثر هنری را نفس بکشی و ذره ذره اش را زندگیکنی تا مبادا حیف شود و از دست برود.
بنگر که چگونه دستان هنرمندی ایرانی هندسه می‌کارد تا ستاره برویاند
هنرمندان ایرانی تا به عرش رفته اند تا توانسته اند چنین هنرهایی را پدیدی بیاورند، این هنرها زمینی نیستند، فقط در پوسته ای از جنس این زمین خاکی قرار دارند، اصالتشان آسمانی است، باید به بالا نگاه کنی، به بالاترین نقطه‌ی آسمان بنای قدیمی، یعنی همان سقف ها، تا تکرار هزار باره خود را در تکه های کوچک آینه ای که در سقف برخی از بناهای قدیمی کار شده است ببینی، ببینی و ببالی به اصالت و فلسفه این هنرها.
مطلب پیشنهادی چیدانه: آینه کاری تلالو نور و روشنی خانه های ایرانی
پیش از این کاین سقف سبز و طاق مینا برکشند، منظر چشم مرا ابروی جانان طاق بود
سقف چینی خانه مقبره شیخ صفی الدین اردبیلی یکی از منحصر به فرد ترین سقف هایی است که می توانید ببینید، این سقف تماما با چینی های ایرانی پر شده است، کاربندی ها، شمسه های نقاشی شده بر بدنه سقف، نورپردازی های زیبا، همه و همه فضایی را پدید اورده اند که می توان ساعت ها از بودن در آن جا لذت برد و غرق در زیبایی هایی منحصر به فرد معماری ایرانی شد.
به پای آهو می‌ماند؛ گچ‌بری‌های برجسته، بر آستانه‌ی خانه آویخته
به قندیل‌های غارهای مانده از اعصار دور
و ستاره باران شب‌های پرفروغ کویری…می‌توانی دست دراز کنی و بچینی
و بنگری که چگونه دستان هنرمند ایرانی
هندسه می‌کارد تا ستاره برویاند.
باید به بالا نگاه کنی
به بالاترین نقطه‌ی آسمان بنای قدیمی
چرا که هنرمند، پله پله فرا رفته است تا کهکشان
و پله پله فرود آمده‌ست
تا آسمان مطبق را
در قالبی بنمایاند، از جنس این زمین
در چوب، گچ، فلز
سقف بناهای تاریخی ایرانی یکی از زیباترین و منحصر به فرد ترین سقف هایی هستند که شاید در تمام عمرتان ببینیدشان، پشت این سقفها دستانی تنومند بوده است که ذره ذره با آرامش و طمانینه آن ها را ساخته اند، بالا برده اند و به سرانجام رسانده اند، هندسه چیده اند، طرح زده اند، نقش زده اند تا شکوه و اصالت بناهای ایرانی را به رخ بکشند، پس بیایید تا ما هم ساده از کنار این همه زیبا نگذریم و به آن ها بها دهیم.
با خواندن مطالب زیر می توانید با دیگر المان های معماری ایرانی آشنا شوید:
طاقچه های ایرانی، نیاکان شلف های امروزی در دکوراسیون منزل
پنجره ارسی، بازی رنگ و نور در دکوراسیون داخلی
درب چوبی قدیمی دریچه ای زیبا به خانه ایرانی
آوای عشق در خانه هایی با کاشی های فیروزه ای
شما هم عکس های زیبایی که از سقف بناهای تاریخی ایرانی را گرفته اید در قسمت مشاوره دکوراسیون با چیدانه به اشتراک بگذارید تا همه از دیدن آن ها لذت ببرند.
نویسنده : شمیم آقازاده ؛ تحریریه چیدانه
